του Φώτη Βλαστού
Τίς αὕτη ἡ ἀναβαίνουσα ἀπὸ τῆς ἐρήμου ὡς στελέχη καπνοῦ τεθυμιαμένη σμύρναν καὶ λίβανον ἀπὸ πάντων κονιορτῶν μυρεψοῦ;
Άσμα Ασμάτων
Η ποίηση της Πηνελόπης Μιχαλακοπούλου ανεβαίνει από την έρημο σαν ανάερη στήλη θυμιάματος, έρχεται από έναν κόσμο περίκλειστο στο βλέμμα μας. Αν κάθε τέχνη προσπαθεί να μετατρέψει μια παροδική στιγμή έμπνευσης στη βεβαιότητα μιας απειρίας απολαυστικών στιγμών, όπως υποστηρίζει ο Paul Valery στη διάλεξη που έδωσε για την Ποίηση στις 2 Δεκεμβρίου του 1927, η ποιητική γλώσσα έχει το πιο σύνθετο αλλά και το πιο επιδραστικό καθήκον. Αναρίθμητες ευκαιρίες για ποιητική ενατένιση μας δίνει ο κόσμος, αλλά δυσεύρετοι είναι αυτοί που θα ανυψώσουν και θα διαιωνίσουν αυτές τις φευγαλέες λάμψεις που χάνονται μέσα στην καθημερινή τύρβη- αυτοί που θα συλλάβουν με ενορατικές λέξεις τα κύματα μιας Ζωής που υπερβαίνει τις ζωές μας.
Ήδη, από την είσοδό μας σ’ αυτή τη συλλογή-έκθεση νιώθουμε την αντιπαράθεση ανάμεσα στα εικαστικά «στάσιμα» και στα στοχαστικά «κύματα». Τα γιαπωνέζικα λογογραφήματα στέκονται απέναντι σε ποιητικές μεταφορές για τον έρωτα και την ποίηση. Ο El Greco κοιτάζει την αφηγηματική ανάπλαση μιας χριστιανικής βάπτισης. Ένα χάλκινο άγαλμα, πιθανό έργο του Κριτία, απέναντι σε μια άσκηση ουροβόρου, μικρού κειμένου. Καρτ-ποστάλ του ελληνικού καλοκαιριού αντιπαρατίθενται σε τρυφερές αφηγήσεις της πρώτης νιότης. Η Μόνα Λίζα συνομιλεί με την ερωτική απελπισία. Ο Γερμανός γλύπτης και θεωρητικός Joseph Beuys συνυπάρχει με βιώματα από το παρισινό metro. Ο θάνατος από ραδιενέργεια στη Fukushima καθρεφτίζεται μέσα στο θάνατο από το κάρφωμα της πίκα στον αυχένα του ταύρου, κάπου στη χώρα του Ανδαλουσιανού Σκύλου. Τρεις ξεριζωμένοι Κούρδοι επιχειρούν να κατανοήσουν έναν ιδρωμένο βοσκό Ταλιμπάν που καταστρέφει ένα έργο τέχνης.
Μέσα από τη θητεία της στα εργαστήρια πολλών μυρεψών, στη Γλώσσα και στις Εικαστικές Τέχνες, αλλά, κυρίως, κολυμπώντας μέσα στα κύματα του βίου της, η Μιχαλακοπούλου κατορθώνει στη πρώτη ποιητική συλλογή της να μετατρέψει το προσωπικό σε παγκόσμιο, το καθημερινό σε διαχρονικό, το φευγαλέο σε στάσιμο. Αλλά, και αντίστροφα. Ο τίτλος της συλλογής, «Στάσιμο Κύμα», συμπυκνώνει το ποιητικό της πρόγραμμα. Βιώματα, ιστορικές πληροφορίες, σπουδαία πνευματικά και καλλιτεχνικά κειμήλια, γλώσσα, όνειρα και εφιάλτες θρυμματίζονται με ορμή πάνω στην ασκημένη συνείδησή της και ακινητοποιούνται στα δίχτυα της γλώσσας της. Όχι για να χαθούν μέσα στο βόρβορο του χειμαρρώδους χρόνου, αλλά για να γίνουν μουσική.
Πρόκειται όχι για μια παράθεση πραγμάτων, αλλά των επιδράσεων που αυτά έχουν ασκήσει επάνω στην ποιήτρια. Αλλά, αυτό δεν είναι η ίδια η επιδίωξη της ποίησης, κατά τον Mallarmé; Η άξια και πολύτροπη λύρα της Μιχαλακοπούλου βρίσκει στο τζιτζίκι την προσφιλή της παρομοίωση. Όπως το καλοκαιρινό, ακούραστο μονόχορδο, έτσι και η ίδια. Τα έργα της, σαν τα διάφανα βιτρώ των φτερών ενός νεκρού τζιτζικιού που κουβαλούν (κάθετα τρόπαια) τα πυρετικά μυρμήγκια των ημερών της ζωής μας. Για να μπορεί «η ζωή να τινάζει αγονάτιστου αλόγου κεφάλι».
Πηνελόπη Μιχαλακοπούλου, Στασιμο κύμα, Tetra
