του Σταύρου Χατζηθεοδώρου
Όταν φτάνει στα χέρια σου, ως δείγμα εκτίμησης αυτος ο καλαίσθητος τόμος λεύκωμα “Οι περιστεριώνες της Τήνου” του Μάνθου Πρελορέντζου (2024), δεν μπορεί παρά να ψηλώνει ο νους και να νιώθεις πως καταναλώνεις τίμια το οξυγόνο που σου αναλογεί.
Ο Μάνθος γεννημένος στην Αθήνα από γονείς Τηνιακούς με σπουδές μηχανολόγου -μηχανικού στο Πολυτεχνείο- αλλάζει ρότα και μετακομίζει μόνιμα στο νησί. Λιπόσαρκος, ευθυτενής, αβόλευτος, δάσκαλος πολεμικών τεχνών, βάζει προσωπικό στοίχημα να αποδείξει πως η φράση των παππούδων του, ότι η Τήνος είναι το Νησί με τους χίλιους περιστεριώνες και τα χίλια ξωκκλήσια πατάει στην αλήθεια.
Αφουγκράζεται τη μνήμη του τόπου και ως γνήσιος εντομολόγος περπατά, καταγράφει, φωτογραφίζει, ταξινομεί αυτα τα μοναδικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, αριστουργήματα. Δουλειά δέκα ετών σχεδόν, 941 καταγραμμένοι περιστεριώνες ευρείας κλίμακας ως προς την κατάστασή τους, από ερειπιώδεις έως άψογα διατηρητέους και λειτουργικούς. Είναι απορίας άξιο γιατί οι ντόπιοι δίνουν τόση έμφαση στη διακόσμησή τους, περισσότερο από τις κατοικίες τους. Το καθένα με τη δική του προσωπικότητα, καθώς δεν υπάρχει ούτε ένας όμοιος με κάποιον άλλο. Απλά υλικά της γης, γεωμετρικά σχήματα (τρίγωνο, κύκλος, ρόμβος) σε πολλαπλές επαναλήψεις, εναλλασόμενα, δημιουργούν μια εσωτερική αρμονία.
Τα λόγια του Καστοριάδη -που περνούσε τα καλοκαίρια του εδώ- πως η Τήνος είναι νησί χειροποίητο, παραμένουν ζωντανά.
Αρωγοί σε αυτή την έκδοση, προσφέροντας την επιστημοσύνη τους, οι π. Μάρκος Φώσκολος αρχειοφύλακας και βιβλιοθηκάριος Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου, η Αθηνά Ουάλλας αρχιτέκτονας, η Ιωάννα Παπασταθοπούλου αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ με εξειδίκευση στη διαχείριση αρχαιολογικών κληρονομιών (ΜΑ University of York). Τοποθετούν το ιστορικό πλαίσιο και τη διαδρομή των περιστεριώνων ανά τους αιώνες. Χρηστικότητα και λαϊκή τέχνη. Τρίγλωσση έκδοση με αγγλικά και γαλλικά.
Ένας τόμος υψηλής αισθητικής από όλες τις απόψεις, από έναν “ταμμένο” ερασιτέχνη ερευνητή, που περισώζει με αξιοπρέπεια το συλλογικό ασυνείδητο του τόπου. Μετά από κάποιους μήνες διαμονής και αγάπης στην Τήνο θέλω να φυλάξω τρεις εικόνες: η συνομιλία με τη σιωπή στο υπόγειο εργαστήρι του Γιαννούλη Χαλεπά στον Πύργο -αυτού του σπουδαίου ηττημένου νικητή-, ένας πρωινός καφές στα μπαλκόνια των Υστερνίων και μια διανυκτεύρευση σε περιστεριώνα στα ορεινά. Το τελευταίο έχω ακόμα χρόνο να το πραγματοποιήσω…
Μάνθος Πρελορέντζος, Οι περιστεριώνες της Τήνου, πλήρης καταγραφή, δίγλωσση έκδοση.
