της Κατερίνας Δ. Σχοινά
Το τελευταίο μυθιστόρημα της Νόρας Πυλόρωφ «Έρωτας Μάγος» είναι το 5ο κατά σειράν βιβλίο της γνωστής πεζογράφου. Τα παρακειμενικά στοιχεία του βιβλίου (π.χ. τίτλος, εξώφυλλο, κείμενο στο οπισθόφυλλο) παραπέμπουν σε ένα μυθιστόρημα για τον έρωτα, ψηφίδα στη μεγάλη εικόνα της ερωτικής λογοτεχνίας που ανθεί ειδικά στις τάξεις του γυναικείου αναγνωστικού κοινού.
Εδώ, ωστόσο, η συνήθης «συνταγή» τέτοιων βιβλίων δείχνει εν πολλοίς να ανατρέπεται, κατ’ αρχάς με το μαχητικό ήθος της ηρωίδας του βιβλίου: ο δυναμικός αγώνας της δεν είναι μόνον έμφυλος, είναι και αγώνας πανανθρώπινος και προσωπικός, είναι σθεναρός αγώνας με ό,τι σκοτεινό, πολύπλοκο και δαιδαλώδες συγκροτεί τον ταυτοτικό της αυτοπροσδιορισμό. Από την άλλη, το βιβλίο υπογράφεται από μια συγγραφέα που ούτως ή άλλως καταπιάνεται με πολλά κεφαλαιώδη ζητήματα του ανθρώπινου βίου, τα οποία αφορούν όλους, ανεξαρτήτως έμφυλης ταυτότητας, όπως είναι οι προσωπικοί εφιάλτες, η αναμέτρηση με το παρελθόν και τη μνήμη, συλλογική και ατομική, οι αγκυλώσεις των στερεοτύπων, η ελευθερία ως κορυφαίο ζητούμενο, ο έρωτας. Ο έρωτας είναι, όμως, η κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης ιστορίας, δηλαδή είναι και έρωτας για τη ζωή, τη χειραφέτηση και την αυτοδιάθεση, την ιδεώδη συνύπαρξη, το δικαίωμα στο αύριο και στην (ανα)γέννηση μετά από πολλούς καθημερινούς θανάτους, αλλά και το δικαίωμα στην ομορφιά, κρυστάλλινη, διαυγή, ολοκάθαρη. Έτσι, το βιβλίο διατρέχει όντως ο έρωτας, ένας έρωτας, όμως, χωρίς τη μονοσημαντότητα των «ερωτικών» μυθιστορημάτων, αλλά πολυειδής και εναρμονισμένος με την περίπλοκη εποχή μας.
Όσο για τους ήρωες, το νέο μυθιστόρημα της Πυλόρωφ είναι πολυπρόσωπο, εμπλέκοντας στο παρόν των κεντρικών ηρώων του τις ενδιαφέρουσες γενεαλογίες τους. Παράδειγμα αποτελούν οι μεγαλοαστοί Μπασβάντηδες, τρεις γενιές ταπητουργοί εκ Κωνσταντινουπόλεως, ακμαίοι κι επιφανείς, αλλά με ρηγματώσεις πίσω από την φαινομενικά αρραγή οικονομική και κοινωνική τους επιφάνεια. Οι ισορροπίες στη ζωή των ηρώων είναι εύθραυστες, οι οικογενειακές τους σχέσεις ελλειμματικές, οι επιλογές τους συχνά ανορθόδοξες, γι’ αυτό και οι ανατροπές και ασυμβατότητες του βιβλίου άφθονες και καθοριστικές, κινητήριος μοχλός της πλούσιας πλοκής του. Διαγενεακές και διαπολιτισμικές διασταυρώσεις, θαμμένα μυστικά και επανειλημμένα ψέματα, αδιάλειπτα παιχνίδια εξουσίας και υποταγής, ανεπούλωτα τραύματα, προσωπικά και συλλογικά, ανεβάζουν τη θερμοκρασία της αφήγησης, ρέουσας και πολυπρισμαστικής, και διαμορφώνουν το σύμπαν του βιβλίου εντός του οποίου κινείται το κεντρικό δίδυμο των ηρώων του, ο Θέμης και η Βη. Στη δική τους σχέση εστιάζει κυρίως η πένα της Πυλόρωφ και στα βαριά ψυχικά φορτία που συναντώνται μαζί με τη δική τους συνάντηση. Συνειδητά ή ασυνείδητα, οι ιδιαιτερότητες καθενός προσκρούουν σε αυτές του άλλου με εκρήξεις αναπόφευκτες, αλλά και με τον «έρωτα μάγο» αντίδοτο σε ό,τι δηλητηριάζει τη ζωή των δυο τους. Όχι δια «μαγείας», όχι χωρίς κόπο, αλλά με αγώνα σθεναρό, και ατομικό και μοιρασμένο.
Σταματώ στη γυναίκα. Εύθραυστη σαν το γυαλί, ιριδίζουσα απέναντι στο φως της ζωής, η Βη στο τελευταίο βιβλίο της Πυλόρωφ μοιάζει να δείχνει τον δρόμο στον σύγχρονο άνθρωπο, στον αναγνώστη της ιστορίας της. Με το αφηγηματικό χάρισμα της συγγραφέως η Βη υπενθυμίζει την ανάγκη μας να απαλύνουμε τον πόνο μας με το να μην καταχωνιάζουμε την αλήθεια στην αποσιώπηση και την αδιαφορία, αλλά συμφιλιωμένοι με τον τρωτό μας εαυτό να οδεύουμε προς το φως της νέας μέρας. Δεν πειράζει που είμαστε γυάλινοι και γι’ αυτό εύθραυστοι ανά πάσα στιγμή, καθώς έχουμε το προνόμιο να μας διαποτίζει το φως, αρκεί να το επιτρέψουμε στον εαυτό μας. Αυτό είναι ίσως το πιο μαγικό στοιχείο στον «έρωτα μάγο» που διαφεντεύει τους ήρωες και τη γραφή της Πυλόρωφ στο τελευταίο της μυθιστόρημα.
Νόρα Πυλόρωφ, Έρωτας Μάγος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2021
Βρες το εδώ
.
