“Πυροβάτες και Τεχνουργοί” (γράφει η Μαργαρίτα Αργυράκη)

 

της Μαργαρίτας Αργυράκη (*)

 

Στις αρχές του 2024 κυκλοφόρησε η  νέα ποιητική συλλογή του Ανδρέα Φουσκαρίνη¹ με τον ευρηματικό τίτλο  Πυροβάτες και Τεχνουργοί σε 200 αντίτυπα εκτός εμπορίου.

Πρόκειται για μια συλλογή 34 ποιημάτων, όλα σε ελεύθερο στίχο, εκτός  από το ποίημα  «Αισιοδοξία», που είναι γραμμένο  σε παραδοσιακή μορφή και συγκεκριμένα στην τεχνοτροπία του σονέτου.

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο δημιουργός τους είναι μια καλοδουλεμένη  δημοτική  με λέξεις απλές και κατανοητές που δεν διστάζουν όμως να γίνουν κάποτε ηλεκτρισμένες ή και αρκετά τολμηρές.

Τα ποιήματα της συλλογής συνθέτουν μια εκ βαθέων εξομολόγηση του ποιητή για τον τρόπο που βιώνει τον κόσμο, την εποχή μας, τις ανθρώπινες σχέσεις, την τέχνη της ποίησης, την ίδια τη ζωή και τα προβλήματα της  όπως αυτά διαμορφώνονται κάτω από το αμείλικτο πέρασμα του χρόνου . Ποιήματα καημού και θλίψης. Δυσοίωνων διαπιστώσεων και ψυχικού πόνου. Μια ιδιαίτερα ώριμη δουλειά με ποιήματα περιεκτικά και πυκνά σε νοήματα αλλά ταυτόχρονα εύληπτα  και κατανοητά. Ποιήματα με θέματα κοινωνικά, πανανθρώπινα, διαχρονικά αλλά και τόσο σύγχρονα.

Το κυρίαρχο θέμα της συλλογής  είναι η θέση του ανθρώπου στο κοινωνικό γίγνεσθαι και  η σχέση του με το χρόνο.

Χθες, σήμερα, αύριο, πάντα

Κάθε στιγμή που μας βρίσκει απροστάτευτους

Σαν αθύρματα άβουλα στα χέρια επικίνδυνων ανθρώπων

Μας οδηγεί με πλήρη βεβαιότητα σ’ ένα τέλος

Που κανείς μας δεν πόθησε ποτέ

Αλλά κανείς μας

Δεν εμπόδισε ποτέ  τον ερχομό του.

Διαπιστώνει ο ποιητής  στο ποίημα της συλλογής με τίτλο Πατέρας χρόνος  θέτοντας τους προβληματισμούς του για το  πέρασμα του χρόνου  και τις συνέπειες  του γεγονότος αυτού στην ανθρώπινη ύπαρξη. Προβληματισμοί που αγγίζουν ευθέως τον αναγνώστη αφού

πράγματι ο χρόνος που περνά ,συχνά  φέρνει τον άνθρωπο, αντιμέτωπο με την ίδια του την υπόσταση. Τον  βυθίζει  στην αβεβαιότητα  ωθώντας ακόμα και στην αναθεώρηση κάποιων επιλογών του. Διαψεύδει τις ελπίδες  για ουσιαστικές αλλαγές  εντείνοντας τη βεβαιότητά  ότι όλα παραμένουν ακίνητα,  ίδια. Άλλοτε πάλι ,κάνοντας τον απολογισμό του απογοητεύεται από  το πλήθος των ανεκπλήρωτων ονείρων και η ματαίωση πολλών από τα σχεδιαζόμενα

Πως θα΄ θελα, φίλοι μου, να ζήσω

Δίχως το άγχος της στιγμής

Χωρίς τη θλίψη της ημέρας

Και το παράπονο της νύχτας

Τον πόνο και την απελπισία που γεννάει

Η ασυλλόγιστη σπατάλη του χρόνου.

Γίνεται; Ένα ξέρω μονάχα

Πως τίποτα δεν ξέρω πραγματικά. (Εγώ και ο Άλλος)

ή

Μέρα νύχτα πρωί απόγευμα

Ο χρόνος περνάει τόσο γρήγορα

Μα ο κόσμος ίδιος πάντα

Κι απαράλλακτος.

Τίποτα δεν αλλάζει.( Ο Χρόνος και το Ποίημα)

ή

Δεν θυμάμαι τίποτα πια. Μήτε και τα λιμάνια

Ή τους σταθμούς που μείναν πίσω μας καθώς ταξιδεύαμε

Αδιάκοπα.

Μόνο τα τρένα που περνούν σφυρίζοντας τις νύχτες

Δίχως να σταματούν στα μέρη μας

Με τ’ αδειανά βαγόνια τους και τον προορισμό τους άγνωστο

Καρφώθηκαν για πάντα στην ψυχή μας.( Ανεμόσκαλα)                      

Όμως, συνυφασμένος με το πέρασμα του χρόνου , εντοπίζεται και  ο φόβος του θανάτου, εκείνου του θανάτου που οδηγεί στο οριστικό τέλος και συχνά στην οδυνηρή λησμονιά.

H πόρτα κλειστή

Και τα κλειδιά παρμένα.

Ώρα να φύγω

Άδειο και το κρεβάτι

Μοναξιά δίχως τέλος. (Απόπειρα σε Γιαπωνέζικη Φόρμα).

Έντονο σκεπτικισμό γεννούν   επίσης και οι διαπιστώσεις του δημιουργού για τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα και τα προβλήματα που αυτή γεννά, δημιουργώντας στον αναγνώστη τη βεβαιότητα ότι ο ποιητής διαβάζει τις σκέψεις του .

Μια κοινωνική πραγματικότητα που συχνά είναι γεμάτη μοναξιά Έλλειψη εμπιστοσύνης και ουσιαστικής ανθρώπινης επαφής, παθητικότητας , αδιαφορίας  για το συνάνθρωπο αβεβαιότητας  και ανασφάλειας  που ωθούν στην απομόνωση.

Η ζωή

Έχει ημερομηνία λήξεως

Η μοναξιά όμως όχι. (Η Μοναξιά) 

ή                                                         ,

Πόσο μικραίνει ο κόσμος που γνωρίζω!

Μέρα με την ημέρα χάνεται!

Οι άνθρωποι που ξέρω δεν υπάρχουν πια

Φεύγουν δια παντός ο ένας μετά τον άλλο

Σε λίγο θα ζω ανάμεσα σε ξένους,

Η πατρίδα μου θα γίνει ξένη παντελώς. .( Ο Κύκλος)

ή

Κόκκινο σήμερα το φεγγάρι, κατακόκκινο

Η νύχτα σκοτεινή.

Τόσο αίμα που χύθηκε στους αιώνες που πέρασαν

Και  τίποτα δεν άλλαξε ακόμη ουσιωδώς.

Και ούτε πρόκειται ν’ αλλάξει στο μέλλον. Κανείς δεν

προσπαθεί.

( Όλοι οι δρόμοι είναι αδιέξοδοι).

ή

Ο πρόσφυγας μετράει το βάρος του ξεριζωμού του καθημερινά

Η ψυχή του γεμάτη πληγές

Και το παράπονό του δίχως τελειωμό.

Κι η περιπλάνηση το ίδιο

Στις εσχατιές του κόσμου,

Όπου τον έριξε η μοίρα του! ( Όταν ο χρόνος τελειώνει ή Το άλλο πρόσωπο του Ονείρου )

και

Κλεισμένος τώρα στους τέσερις τοίχους του σπιτιού

Χωρίς να βλέπω τίποτ’ άλλο παρά μια φέτα ουρανού

Κατά πως είπε κάποτε ο ποιητής

Ένα κομμάτι μοναχά του κόσμου που μας περιβάλλει.

Μόνος με το φόβο την αγωνία και την άγνοια.

(Πρωταπριλιά του 2020)

Κυρίαρχη στη θεματολογία της συλλογής είναι και η αναφορά στην τέχνη της Ποίησης και των  δημιουργών της , των ποιητών ,διαπίστωση στην οποία συνηγορούν:

1. όχι μόνο το γεγονός ότι υπάρχουν δύο ποιήματα :

O Χρόνος και το Ποίημα και Οι Ποιητές   που ο ίδιος ο τίτλος τους,

με εμφαντικό τρόπο, επιβεβαιώνει την παραπάνω παρατήρησή,

2. αλλά επίσης και το γεγονός ότι σε 11 από τα 34 ποιήματα  της  συλλογής γίνεται άμεση αναφορά στην Ποίηση και τους Ποιητές  καθώς και στην επίδρασή που ασκούν στην ανθρώπινη ύπαρξη

και φυσικά ο ίδιος ο τίτλος  της   ΠΥΡΟΒΑΤΕΣ  ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΥΡΓΟΙ που ευθέως μας παραπέμπει  στον  έργο των ποιητών από καταβολής κόσμου και της τέχνης που υπηρετούν.

Εκείνων των θεόπνευστων τεχνιτών του λόγου που την ώρα της δημιουργίας τους είναι ταυτόχρονα και πυροβάτες και τεχνουργοί.

 Η Ποίηση επομένως πανταχού παρούσα στη συλλογή γιατί ο Ανδρέας Φουσκαρίνης πιστεύει ότι μπορεί:

Nα ανοίξει νέους δρόμους και να φωτίσει τους παλιούς, να  αφυπνίσει συνειδήσεις, με όποιο κόστος, να  ασκήσει κριτική στην κοινωνική πραγματικότητα.

Ο ποιητής παίρνει το ποδήλατό του

Κι αρχίζει ν’ ανεβαίνει ασθμαίνοντας το βουνό

Δίχως να σκέφτεται διόλου

Πως μπορεί και να μην τα καταφέρει στο τέλος.

Το έργο του δύσκολο, κοπιαστικό, το ποδήλατο

Δυσκολεύεται να προχωρήσει

Κι έτσι μπαίνει ο ίδιος μπροστά και το σέρνει

Τραβώντας το με τα δύο του τα χέρια

( Εικόνες)

ή

Και τότε ήρθε ο Φρύνιχος να τα χαλάσει όλα

Μύγα κακιά στη μέση της γιορτής να τους τσιμπήσει

Ο απερίσκεπτος. Τους ξύπνησε προς το παρόν

Προσπάθησε να τους ξυπνήσει να δουν το μέσα τους κακό

Τη συμφορά που έσπειραν στη μακρινή πατρίδα των Ιώνων.

Η τιμωρία σκληρή μα αναγκαία

Χίλιες αττικές δραχμές κι ολοσχερής καταστροφή του έργου του.

(Μιλήτου Άλωσις).

Πυροβάτες και Τεχνουργοί  λοιπόν μια συλλογή 34 ποιημάτων ,όπως ήδη αναφέρθηκε, που μπορεί μεν να διαπνέεται, φαινομενικά, από ένα  πεσιμιστικό πνεύμα, από την  διάχυτη αίσθηση μιας έντονης μοναξιάς όμως, η προσεκτικότερη ανάγνωσή της μας αποκαλύπτει ότι  πίσω από τα φαινόμενα κρύβεται ένας ευρύτερος στοχασμός ζωής.

 Θαύματα δεν γίνονται στις μέρες μας κι οι θαυματοποιοί

Απατεώνες μικρού βεληνεκούς. Απαξάπαντες.

Τα μόνα θαύματα οι ήρωες

Όμως αυτοί βαδίζουν πάντοτε στα σκοτεινά

Όπως κι εμείς.

Τυλιγμένοι πάντοτε στο φόβο μας

(Οι Ποιητές)

Ένας προβληματισμός  για τα ανεξίτηλα ίχνη που αφήνουν στην ανθρώπινη κοινωνία , σε όλους εμάς τα σύγχρονα προβλήματα καθώς όπως διαπιστώνει ο λογοτέχνης Κώστας Λογαράς σε κριτική του δημοσιευμένη στο λογοτεχνικό περιοδικό Περί Ου κριτική του για την ποιητική συλλογή Πυροβάτες και Τεχνουργοί:

«Να τι κομίζουν τα ποιήματα της καινούριας συλλογής του Ανδρέα Φουσκαρίνη: Τα προσωπικά βιώματα, οι εμπειρίες και τα αισθήματα του ποιητή καταφέρνουν τελικά να απεγκλωβίζονται από την περιορισμένη, ιδιωτική σφαίρα του δημιουργού τους και να γίνονται κτήμα και συνείδηση του αναγνώστη».

Παράλληλα όμως η προσεκτική ανάγνωση της συλλογής  αποδεικνύεται και μια προτροπή για αφύπνιση  αφού η ελπίδα που κρύβεται σε κάποιους στίχους  προσπαθεί να βρει οδό διαφυγής και λόγο ύπαρξης

Άλλοτε βίαια , συχνά με ενδοσκόπηση και σύνεση πάντα όμως απελευθερωτικά και συνάμα εμψυχωτικά, όπως μας προτρέπει ο ποιητής ολοκληρώνοντας την ποιητική του συλλογή .

Προτροπή που ταυτόχρονα στοιχειοθετεί  και πρόταση ζωής.

 

Άνθρωπε ζήσε το ταξίδι, τα υπόλοιπα δεν πιάνουν μια.

Αρκέσου μονάχα σε αυτό που μπορείς να καταφέρεις

Ονειρέψου αυτό που μπορείς και ζήσε.

Ζωή και θάνατος το ίδιο, το σχήμα κύκλος ολοκληρωμένος.

 

 

1. ^{Ο Ανδρέας Φουσκαρίνης είναι   φιλόλογος, ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στην Ανδραβίδα του νομού Ηλείας όπου και διαμένει. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογέςΠρελούντιο, Συμπληγάδες Πέτρες και άλλα συναφή, Περικαλλείς διηγήσεις Χριστοφόρου Πανντζινακίτου, Φρυκτωρίες,τον τόμο Άνθη της Εσπερίας  όπου μεταφράζει έργα των Έλιοτ, Πάουντ, Πρεβέρ, Απολλιναίρ, Λήβι αλλά και Αρχίλοχου του Πάριου και άλλων.Επίσης τη μελέτη  H ανολοκλήρωτη κοινωνία του Μεσοπολέμου στο βιβλίο του Δημήτρη Χατζή: «Το τέλος της μικρής μας πόλης».}

^{(*) Η Μαργαρίτα Αργυράκη είναι φιλόλογος}

 

Ανδρέας Φουσκαρίνη, Πυροβάτες και Τεχνουργοί,έκδοση εκτός εμπορίου