(επιμέλεια: Ο Αναγνώστης)
Ο Δημήτρης Ανανιάδης και η Εύη Γεροκώστα κατέβηκαν στην Καλλιθέα για να ανοίξουν έναν ζεστό, ατμοσφαιρικό χώρο, πολύ κοντά στον ηλεκτρικό σταθμό με τον περίεργο σε πρώτη ανάγνωση τίτλο Zatopek(Παναγή Τσαλδάρη 209). Ο Δημήτρης εξηγεί ως εξής τον τίτλο : “Ο τσέχος ολυμπιονίκης Ζάτοπεκ έτρεχε με περίεργο, άτσαλο τρόπο, έμοιαζε από τα πρώτα μέτρα σαν να κατέρρεε. Είπαμε λοιπόν να διακινδυνεύσουμε ένα συμβολισμό ελαφρώς τραβηγμένο: ο Ζάτοπεκ θα μπορούσε να είναι ο καθένας μας, που αντιμετωπίζει αντιξοότητες, που παλεύει στην καθημερινότητά του αδέξια, προσπαθώντας να φτάσει στο τέλος της διαδρομής». Ο Δημήτρης δεν είναι καινούργιος στον χώρο του βιβλίου, πολλοί θα τον θυμούνται από το μικρό βιβλιοπωλείο Little tree, κάτω από την Ακρόπολη. Το concept του Zatopek είναι χαλάρωση, ροφήματα, σνακ, βιβλιοσυζητήσεις. Ο χώρος προσφέρεται καθώς η είσοδος του διαθέτει αυλή μέσα σε πολύ πράσινο.
Δεν είναι ρίσκο το άνοιγμα ενός βιβλιοπωλείου μεσούσης της κρίσης και των lockdown; Τι σας ώθησε να ανοίξετε το βιβλιοπωλείο σας τώρα;
Σε μία περίοδο οικονομικών δυσκολιών για τους περισσότερους από εμάς, το να ανοίξει κανείς οποιουδήποτε είδους επιχείρηση συνεπάγεται ασφαλώς ένα ρίσκο. Στην περίπτωση που πρόκειται για βιβλιοπωλείο, το ρίσκο είναι ίσως ακόμα μεγαλύτερο – είναι γνωστό πως το ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι μικρότερο από το αντίστοιχο άλλων χωρών. Ωστόσο, δεν πρέπει να μεμψιμοιρούμε, υπάρχουν πάντα οι παλιοί που διαβάζουν μανιωδώς και πολλοί νεότεροι που ακολουθούν. Στο Zatopek έχουμε εκπλαγεί ευχάριστα από το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων για το βιβλίο, το υψηλό αναγνωστικό τους επίπεδο, το πόσο ενημερωμένοι και απαιτητικοί είναι. Δεν ξέρω αν προκύπτει από κάποιες μετρήσεις, πάντως η αίσθηση που έχουμε είναι πως διανύουμε μια περίοδο στην οποία το “μικρό κοινό” εξελίσσεται, διευρύνεται, ενηλικιώνεται.
Στην απόφαση να ανοίξουμε το βιβλιοκαφέ Zatopek μας οδήγησε φυσικά η αγάπη μας για τα βιβλία, αλλά και η πεποίθησή μας ότι ένας μεικτός χώρος βιβλίου και χαλάρωσης μπορεί να δημιουργήσει μία παρηγορητική συνθήκη οικειότητας, χαράς, αναζήτησης και ηρεμίας. Τα βιβλία δεν μένουν στάσιμα στα ράφια ή στους πάγκους τους, πηγαίνουν στα τραπέζια, γίνονται αντικείμενο συζητήσεων.
Όσον αφορά την οικονομική κρίση και τα lockdown, θεωρήσαμε πως δεν θα είχε νόημα να περιμένουμε άλλο. Ανήκουμε στη γενιά που είδαμε γύρω στα 35 την επαγγελματική σταδιοδρομία μας να καταρρέει. Μετά ακολούθησε η πανδημία. Πόσο μπορεί να περιμένει κανείς;
Γνωρίζω ότι πήγατε καλά τις γιορτές; Ήταν η συνέχεια εξίσου καλή; Τι προβλέψεις κάνετε για τη χρονιά;
Πράγματι την περίοδο των γιορτών η κίνηση ήταν αυξημένη, όπως συμβαίνει συνήθως στο χώρο του βιβλίου. Αλλά και η συνέχεια ήταν αρκετά καλή, ο κόσμος της Καλλιθέας και των γύρω περιοχών στηρίζει έμπρακτα την προσπάθειά μας και είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό. Σίγουρα παίζει ρόλο και η εκδοτική παραγωγή, συνεχώς κυκλοφορούν νέοι σημαντικοί τίτλοι που ελκύουν τους αναγνώστες. Για την υπόλοιπη χρονιά δεν θα διακινδύνευα κάποια πρόβλεψη – παρά τα ενθαρρυντικά μηνύματα, με όλα όσα συμβαίνουν και με την εμπειρία μιας δεκαετούς οικονομικής κρίσης, η ανασφάλεια είναι δεδομένη. Πάντως, είμαστε χαρούμενοι για το τώρα και ευελπιστούμε πως όλα θα πάνε καλά.
Ποιο είναι το προφίλ των πελατών σας;
Άνθρωποι όλων των ηλικιών, κάθε μορφωτικού επιπέδου, με κοινό χαρακτηριστικό την αγάπη για το διάβασμα. Φοιτητές που μελετούν για τη σχολή τους, οικογένειες και παρέες, άνθρωποι τρίτης ηλικίας που θα συνοδεύσουν με έναν καφέ την αγορά κάποιου βιβλίου. Σε γενικές γραμμές, το κοινό μας είναι βιβλιόφιλο, ενημερωμένο και διακριτικό – ο χώρος λειτουργεί μονίμως σε ένα καθεστώς ευγένειας και σεβασμού.
Υπάρχει μια γενική αίσθηση ότι οι εκδηλώσεις / παρουσιάσεις βιβλίων δεν έχουν πια δυναμική και αφορούν κυρίως το κοινό του συγγραφέα, Σκέφτεστε κάποιες άλλες εναλλακτικές εκδηλώσεις;
Παρότι λειτουργούμε για μόλις πέντε μήνες σχεδόν, έχουμε ήδη πραγματοποιήσει αρκετές παρουσιάσεις βιβλίων, οι οποίες μάλλον επιβεβαιώνουν τη γενική αίσθηση που περιγράφετε. Κάτι τέτοιο όμως δεν σημαίνει πως δεν έχουν τη σημασία τους, πολύ συχνά και ιδιαίτερη επιτυχία. Στις εκδηλώσεις αυτές οι συγγραφείς έρχονται σε άμεση επαφή με το κοινό τους και φωτίζουν πλευρές του έργου τους που για πολλούς από εμάς θα έμεναν στο σκοτάδι. Γενικά, δημιουργείται πάντα ένα ζεστό κλίμα, η παρουσίαση σε ένα βιβλιοκαφέ αποκτά συχνά μία διάσταση σχεδόν μυσταγωγική. Άλλωστε, οι περισσότεροι συγγραφείς δείχνουν πλέον μία σαφή πρόθεση να απομακρυνθούν από τις αμιγώς φιλολογικού ύφους παρουσιάσεις.
Ωστόσο, θέλουμε να φιλοξενήσουμε και άλλου είδους δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Έχουμε ήδη τη Λέσχη Ανάγνωσης Zatopek, την οποία συντονίζει ο καλός ποιητής και μεταφραστής Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, τα Friday Jazz Fortnights του Θανάση Βαλσαμή, με διάφορα σχήματα jazz μουσικής ανά δεκαπενθήμερο, ενώ ετοιμάζουμε ήδη μηνιαίες συναντήσεις γύρω από θέματα και βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, με τη συμμετοχή αναγνωρισμένων επιστημόνων του κάθε πεδίου και συντονισμό του συντάκτη τεχνολογίας και επιστήμης Γιάννη Μουρατίδη, καθώς και δεκαπενθήμερες παρουσιάσεις σημαντικών Ελλήνων φωτογράφων και του έργου τους, με συντονιστή τον καταξιωμένο φωτογράφο Νίκο Πηλό.
Έχετε κάποια ιδιαίτερη σχέση με τη γειτονιά; Σκοπεύετε να κάνετε κάτι ιδιαίτερο για να την καλλιεργήσετε περισσότερο;
Μέσα σε αυτούς τους πρώτους μήνες έχει ήδη καλλιεργηθεί μία φιλική σχέση με την περιοχή, όπως ανέφερα και παραπάνω οι γείτονες μας έχουν βοηθήσει πολύ. Μετακομίσαμε οικογενειακώς στην Καλλιθέα από το κέντρο σχετικά πρόσφατα, μετά την έκρηξη των airbnb. Από πολύ νωρίς καταλάβαμε πως πρόκειται για μια γειτονιά που σε κερδίζει με τη ζωντάνια της, την πολυπολιτισμικότητα, την αυτάρκεια και τα μυστικά της.
Θα θέλαμε να ενισχύσουμε τη σχέση αυτή, αφενός προσπαθώντας να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας ως βιβλιοπωλείο και καφέ, και αφετέρου με δραστηριότητες που, πέρα από το βιβλίο, θα αφορούν και άλλες πλευρές της πολιτιστικής ζωής. Επίσης, σκοπεύουμε να φτιάξουμε μία αξιοπρεπή δανειστική βιβλιοθήκη.
Ποια είναι σε γενικές γραμμές τα ευπώλητα στο βιβλιοπωλείο σας;
Περισσότερο λογοτεχνία, ελληνική και ξένη, με ένα σαφές προβάδισμα στα πιο “δύσκολα” βιβλία, από την πρόσφατη εκδοτική παραγωγή. Το κοινό μας δείχνει να επιλέγει απαιτητικούς τίτλους, που μπορεί να μην έχουν διαφημιστεί ιδιαίτερα, έχουν ωστόσο συζητηθεί στους φιλαναγνωστικούς κύκλους. Επίσης αρκετά παιδικά βιβλία και λιγότερο ιστορία, φιλοσοφία, κριτική.
Τι σημαίνει για σας “καλό βιβλίο”;
Αν ορίζαμε τη λογοτεχνία ως τη γλώσσα με την οποία δύο κάθε φορά άνθρωποι συνομιλούν σε ένα μεγαλύτερο βάθος ταύτισης και επικοινωνίας, τότε το καλό βιβλίο κρίνεται εκ του αποτελέσματος, από το αν δηλαδή μέσα από το κείμενο επιτυγχάνεται η σχέση αυτή.
Υπάρχουν φυσικά και αντικειμενικά κριτήρια για την ποιότητα ενός λογοτεχνικού έργου, ωστόσο για τον κάθε αναγνώστη καλό βιβλίο είναι το βιβλίο εκείνο που θα τον βοηθήσει να προσεγγίσει το βλέμμα, τη σκέψη, τον κόσμο κάποιου άλλου.
Προωθείτε βιβλία που κατά την προσωπική σας γνώμη είναι καλά ή πολύ καλά;
Σίγουρα, τα βιβλία που ως βιβλιοπώλης μπορείς να υποστηρίξεις καλύτερα είναι εκείνα που έχεις αγαπήσει. Έχοντας δε μακρά αναγνωστική εμπειρία, αυτά συχνότατα ταυτίζονται με τα βιβλία τα οποία η κριτική έχει χαρακτηρίσει ως καλά, ή πολύ καλά.
Στο Zatopek, όπως και σε άλλα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, ο περιορισμένος χώρος επιβάλλει την επιλογή των τίτλων, η οποία υποδεικνύει το χαρακτήρα και τη γενική κατεύθυνση του βιβλιοπωλείου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των ήδη επιλεγμένων βιβλίων, οι προτάσεις πρέπει να προσαρμόζονται στον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου, στις προτιμήσεις, τη διάθεσή του, τα αναγνώσματα που έχει στο ιστορικό του.
Σας πιέζουν οι εκδότες ως προς τα βιβλία που θέλουν προωθήσετε;
Παρά τον μεγάλο ανταγωνισμό, την αγορά του βιβλίου διέπει ακόμη επαγγελματικό ήθος, αυτή τουλάχιστον είναι η δική μου προσωπική εμπειρία. Με τους περισσότερους εκδότες και τους συνεργάτες τους οι σχέσεις μας είναι σχεδόν φιλικές, συχνά ξέρουν καλύτερα κι από μένα τους τίτλους που θα ταίριαζαν στο χώρο και στις προτιμήσεις μου. Μέχρι τώρα, από τον εκδοτικό χώρο έχω συναντήσει μόνο συμπαράσταση και αμέριστη στήριξη.
Έχετε ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο; Κάνετε διανομές κατ΄οίκον; Αν ναι, τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν αυτές στο συνολικό τζίρο;
Δυστυχώς δεν έχουμε ακόμη ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο. Γνωρίζουμε πως οι ηλεκτρονικές πωλήσεις βρίσκονται σε ανοδική τάση και είναι στα άμεσα σχέδιά μας, όπως και οι διανομές κατ’ οίκον.
Τι σημαίνει για σας “ενημερωμένος” βιβλιοπώλης;
Ο βιβλιοπώλης που έχει διαβάσει πολύ στο παρελθόν και συνεχίζει να διαβάζει τη σύγχρονη παραγωγή, να παρακολουθεί τις εξελίξεις, τις νέες κυκλοφορίες, την κριτική, τις πωλήσεις. Γενικά, ενημερωμένος βιβλιοπώλης είναι ο βιβλιοπώλης που αγαπάει πολύ τα βιβλία, που η ανάγνωση αποτελεί έναν κεντρικό άξονα της καθημερινότητάς του.
Πόσα βιβλία διαβάζετε κατά μέσον όρο/ μήνα / έτος;
Το τελευταίο διάστημα πολύ λιγότερα από το κανονικό. Οι ευθύνες οργάνωσης μίας νέας επιχείρησης απαιτούν ατελείωτες ώρες εργασίας, που αφήνουν για ανάγνωση μόνο λίγο χρόνο αργά το βράδυ. Υπό κανονικές συνθήκες διαβάζω πολύ και ξαναδιαβάζω ακόμα περισσότερο, δεν έχω μετρήσει ποτέ τους τίτλους. Διαβάζω ό,τι καινούριο μου κινεί την περιέργεια και πολύ συχνά επανέρχομαι στους αγαπημένους μου ποιητές και πεζογράφους.
Tα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν την κίνηση στο βιβλιοπωλείο; Έχετε μια ιδιαίτερη πολιτική για αυτά;
Φυσικά και επηρεάζουν, είναι ο σύγχρονος και πιο αποτελεσματικός τρόπος διαφήμισης και επικοινωνίας. Προς το παρόν, η απειρία μας στη χρήση των κοινωνικών δικτύων έχει περιορίσει την παρουσία μας σε λίγες ενημερωτικές αναρτήσεις για τις εκδηλώσεις μας, κάποιες φωτογραφίες ή κοινοποιήσεις άρθρων για το Zatopek από εφημερίδες και περιοδικά. Θα θέλαμε στο μέλλον να ασχοληθούμε περισσότερο με το θέμα, πιστεύουμε πως η σωστή προβολή μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να δώσει μία σαφή εικόνα της ταυτότητας και της αισθητικής μας.
