της Χριστίνας Κουλούρη (*)
Φυσάει το μελτέμι σηκώνοντας την άμμο αλλά επιμένω να διαβάζω χρησιμοποιώντας το βιβλίο σαν ασπίδα. Κόκκοι άμμου κυλάνε πάνω στις σελίδες, βρίσκουν καταφύγιο στο εσωτερικό τους, μπερδεύονται με τα γράμματα. Πόσο διαφορετικό μοιάζει το έψιλον με τον μικρό κόκκο πάνω του! Πίσω από το βιβλίο, ακριβώς πάνω από τη σελίδα που διαβάζω, ο γαλανός ορίζοντας, απροσδιόριστο όριο ανάμεσα σε όσα έχει μέσα του το βιβλίο και όσα είναι εκεί έξω. Άραγε γνωρίζουν τα πρόσωπα της αφήγησης ότι τα έχω μεταφέρει σε ένα ανοίκειο περιβάλλον που δεν ταιριάζει καθόλου με τις σκέψεις και τις πράξεις τους; Θα μου το συγχωρούσε ο συγγραφέας; Στις προηγούμενες σελίδες είναι εμφανείς οι κηλίδες από θαλασσινό νερό που έχουν διαβρώσει απαλά τη λεία επιφάνεια του χαρτιού. Ασυνείδητα σημάδια οικειοποίησης, σφραγίδες ταυτότητας. Το βιβλίο θα κουβαλήσει μαζί του στο ράφι τη θαλασσινή μυρωδιά και θα μου θυμίζει αυτή την παραλία κάθε φορά που θα το ανοίγω. Κάποιοι κόκκοι άμμου θα μείνουν μέσα στις σελίδες για πάντα, ως επιλογή ανάμνησης. Διαβάζω λίγες σελίδες και βυθίζομαι σε άλλες εικόνες, σκοτεινές, όπου φυσάει ψυχρός άνεμος. Κάθε γραμμή είναι ένα ταξίδι, μακριά από το εδώ και το τώρα. Μια ψιλόλιγνη κυρία με γούνινο παλτό στρίβει στην επόμενη σελίδα. Αυτό είναι το συναρπαστικό στην ανάγνωση. Ο αναγνώστης είναι ένας ταξιδιώτης που επισκέπτεται τόπους ανύπαρκτους και συναντά ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι αληθινοί. Ή μήπως είναι; Ο ήχος του κύματος με ξαναφέρνει πίσω στην παραλία μου. Δεν ξέρω αν οφείλεται στο βιβλίο αλλά δεν ακούω όλους τους ήχους που με περιβάλλουν. Σα να υπάρχει ένα φίλτρο που εμποδίζει τον θόρυβο να με πλησιάσει. Αν και κάποτε ούτε το βιβλίο με προστατεύει, το παραδέχομαι.
Η εμπειρία της ανάγνωσης είναι κάτι πέρα από το ίδιο το βιβλίο, τις ιστορίες του και την υλικότητά του. Περιλαμβάνει όλα όσα είναι γύρω από αυτό, όσα βλέπεις, ακούς, οσφραίνεσαι. Το βιβλίο μετασχηματίζεται στην πολυθρόνα του σπιτιού, κάτω από τον καυτό αιγαιοπελαγίτικο ήλιο, στο κατάστρωμα του πλοίου, στο αεροπλάνο, δίπλα στο μαξιλάρι. Και το βίωμα αλλάζει ανάλογα με το φως, τη μουσική, τις μυρωδιές. Τα χνάρια των ηρώων μπερδεύονται με τα βήματα των παραθεριστών και τα λόγια τους σκοντάφτουν στον αφρό των κυμάτων. Ώρα για μια βουτιά.
()*) Η Χρίστινα Κουλούρη είναι Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και πρύτανις στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
