του Σταύρου Χατζηθεοδώρου
Οι γραφιάδες της περιφέρειας αντλούν και εμπνέονται τα θέματά τους από την ανθρωπογεωγραφία του τόπου τους, μεταπλάθοντας το τοπικό σε οικουμενικό. Σπουδαία ονόματα όπως ο Μακριδάκης στη Χίο, ο Γρηγοριάδης της πρώτης περιόδου μεταξύ Καβάλας και Σερρών, ο Σκαμπαρδώνης στη Σαλονίκη, και τόσοι άλλοι, γράφουν προσδίδοντας υπεραξία στα οικόπεδα της μνήμης τους.
Η Μαρώ Κάργα δεν κάνει αυτό. Ενώ ζει μεταξύ Τήνου και Λήμνου και στα τέσσερα μυθιστορήματα που έχει εκδόσει βουτάει σε άλλους τόπους και αλλοτινές εποχές “φορώντας τα παπούτσια των γονιών της”. Στα τρία πρώτα βιβλία της, Αχγιάτ Ανκάρ 2015, Η Αλεξάνδρεια σε ακολουθεί 2016,Ο κήπος μας στην άκρη της ερήμου 2019,όλα από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ,έχει ως χωροχρόνο την Αίγυπτο των δυό προηγούμενων αιώνων, ακολουθώντας τον βίο,τα δράματα, τους έρωτες,τις συγκρούσεις οικογενειών,ενώ παρακολουθεί λεπτομερειακά και με σαφήνεια τις πολιτικές εξελίξεις που καθορίζουν και μετατρέπουν τους ήρωες σε υποκείμενα της Ιστορίας.
Στο τελευταίο μυθιστόρημα,Την εποχή που τα φίδια αλλάζουν δέρμα (Τόπος 2024), η δράση εξελίσσεται στο νησί που δεν ονομάζεται αλλά αφήνει να εννοηθεί πως είναι η Λήμνος, στην Αίγινα ως τόπος αναψυχής της αστικής τάξης και στην Αθήνα των βόρειων προαστείων, λίγες μέρες πριν την έναρξη του πρώτου βαλκανικού πολέμου.
Όπως πολλές φορές συμβαίνει στα μυθιστορήματα για να ξεκινήσει μια ιστορία οφείλει κάποιος να αιμορραγήσει, εδώ υπάρχει η πρίπτωση της Υβόννης. Αγνώστου πατρός-ή μήπως γνωστού -στα δεκαπέντε της χρόνια χάνει την μητέρα της ξαφνικά,από θάνατο μυστηριώδη και ύποπτο. Μεγαλώνει απότομα.Μετατρεπεται σε γυναίκα,προκλητική και ερωτεύσιμη παρά την αγουρίλα της. Σκληραίνει το μέσα της ,βάζει στόχο να βρει τον αίτιο και να πάρει εκδίκηση.
Στο νησί ασφυκτιά πλέον, τής είναι στενό το πλαίσιο. Μετά από κάποιες αποτυχημένες προσπάθειες να μετακομίσει σε μακρινούς συγγενείς στο Κάιρο,καταλήγει με τη βοήθεια τοπικού παράγοντα στην Αθήνα ως υπηρεσία και συνοδός αστής κυρίας.Εμπλεκόμενη στα ‘μυστικά και ψέματα ‘της νέας ευρύτερης οικογένειας μετατρέπεται σιγά σιγά από θύμα σε κυνηγό.Σκακίστρια με υψηλό επίπεδο τακτικισμών. Αφού δέχεται και γίνεται παρένθετη μητέρα,αντικαθιστώντας την στέρφα νύφη, γνωρίζει πως το παιχνίδι έχει γείρει προς τη μεριά της.Η κορύφωση και η έξοδος του βιβλίου που δεν θα αποκαλύψω ανήκουν στις αρετές του βιβλίου.
Η Μαρώ Κάργα γράφει ένα μυθιστόρημα για τα όρια του ψυχισμού της ανθρώπινης ύπαρξης. Πάθη,ραδιουργίες, υπόγειες διαδρομές,μηχανορραφίες ανθρώπων ,έναν και πλέον αιώνα πίσω,αλλά και τόσο σημερινό.Οι ήρωες όλοι αληθινοί και ζωντανοί ακροβατούν ανάμεσα στο καλό και στο κακό, κατοικώντας στην αντινομία των ρόλων τους.Το μειδίαμα της ηρωίδας στην τελευταία φράση του βιβλίου φανερώνει πως παρόλα τα δεινά, παραμένει μια ηττημένη νικήτρια.
Στα θετικά της συγγραφέως η δουλειά που έχει κάνει -όπως και στα προηγούμενα βιβλία της-όσο αφορά το ιστορικό πλαίσιο.Τα απόνερα του Κριμαικού πολέμου και η Αγγλογαλλική κατοχή της Αθήνας, η πτώχευση του1893,το κρητικό ζήτημα και ο πόλεμος του1897,το Γουδί,η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου και πολλά άλλα,ως πολιτική τοιχογραφία επηρεάζουν και καθορίζουν στάσεις και ψυχισμό των ηρώων.
Η γραφή του βιβλίου τριτοπρόσωπη,ρεαλιστική,αβίαστη,ενίοτε σαρκαστικά ωμή,φροντίζοντας την ομαλότητα της αφήγησης. Λιτή,αφού αποφεύγει εκφράσεις που κάνουν θόρυβο και άσκοπες περιγραφές.
Γνώρισα την Μαρώ τον περσινό Σεπτέμβρη. Υπηρετούσαμε μαζί κάποιους μήνες σε σχολείο της Χώρας. Οταν την ρώτησα μια μέρα που την ειδα με μπαταρισμένο χέρι από τον ώμο,αν είναι από το γράψιμο,μου είπε όχι και πως αυτό οφείλεται σε μάρμαρα που σκαλίζει τα απογεύματα δίπλα σε έναν Τηνιακό γλύπτη…….την εκτίμησα περισσότερο .
Μαρώ Κάργα, Την εποχή που τα φίδια αλλάζουν δέρμα, Τόπος, 2024
