της Μαρίζας Ντεκάστρο
Ο Λουκιανός από τα Σαμόσατα της Συρίας (2ος αι. μ.Χ.) φαντάστηκε κι έγραψε στο βιβλίο του Αληθινή ιστορία ένα ταξίδι στο φεγγάρι καβάλα σε Αλογογύπες. Ταξίδι στη Σελήνη περιέγραψε και ο γνωστός ψευδολόγος Βαρώνος Μυγχάουζεν, που τον καθιέρωσε ο γερμανός Γκότφριντ Αουγκούστ Μπύργκερ στα τέλη του 18ου αι. Εμείς είδαμε την προσσελήνωση του διαστημοπλοίου Απόλλων 11 στην νεαρότατη ελληνική τηλεόραση στις 21 Ιουλίου του 1969. Και είδαμε δυο Αμερικανούς, τον Νηλ Άρμστρονγκ και τον Μπαζ Όλντριν να εκπληρώνουν αυτό το μεγάλο όνειρο των ανθρώπων να περπατήσουν πάνω στο λαμπρό φεγγαράκι του παιδικού τραγουδιού, των παραμυθιών και των λαϊκών δοξασιών.
Πενήντα χρόνια πέρασαν, δεκάδες βιβλία κυκλοφόρησαν, όμως το παιδικό βιβλίο που έκανε πάταγο διεθνώς είναι το Αρμστρονγκ, Το περιπετειώδες ταξίδι ενός ποντικού στο φεγγάρι. Η ιστορία του Άρμστρονγκ, του ποντικού, του Τόρμπεν Κούλμαν (1982), μοιάζει με παραμύθι, αλλά δεν είναι ακριβώς. Είναι μια παιδική εξιστόρηση της επιθυμίας των ανθρώπων να κατακτήσουν τη Σελήνη, ένα βιβλίο γνώσεων που με παραμυθικό τρόπο αφηγείται αυτή την εποποιία. Ο Άρμστρονγκ δεν ήταν σαν όλα τα ποντίκια. Είχε φαντασία, ευφυία και κυρίως προσήλωση στο στόχο του. Πηγαίνει στην Ουάσιγκτον στο Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν και το εξερευνά. Κι εκεί συναντά έναν γέρο ποντικό που του δίνει μια σοφή συμβουλή: Μελέτησε τα βιβλία των ανθρώπων! Μερικοί δεν είναι τόσο χαζοί. Ποιοι δεν ήταν εκείνοι οι χαζοί; Μα, πρώτος ο Γαλιλαίος και οι πρόδρομοι της Αστροφυσικής (ο Τσιολκόφσκι, ο Γκόνταρντ, οι σχεδιαστές του Σπούτνικ) και οι τολμηροί που επιχείρησαν το ταξίδι (ο Γκαγκάριν, η σκυλίτσα Λάικα, ο Σέπαρντ, ο Άρμστρονγκ με το πλήρωμα του Απόλλων 11). Μελέτησε, πήγε στο πανεπιστήμιο και με όσα έμαθε έκανε υπολογισμούς, άρχισε να σχεδιάζει τη στολή, το όχημα για την πτήση, απέτυχε αρκετές φορές, τελικά πάτησε στη Σελήνη και μετέφερε τις ίδιες πληροφορίες που μετέδωσαν στη γη οι αστροναύτες.
Το πρώτο που κάνει αυτό το βιβλίο μοναδικό είναι η απίθανη σύλληψη τού να μπαινοβγαίνει το παραμύθι και η επιστήμη, το ένα στα χωράφια του άλλου καθώς στην ιστορία των πειραμάτων του ποντικού (και των ανθρώπων σε δεύτερο πλάνο) περιγράφεται λεπτομερώς και με ακρίβεια κάθε βήμα της «Επιχείρηση Σελήνη». Το δεύτερο είναι η εικονογράφηση του σπουδαγμένου στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αμβούργου καλλιτέχνη (απ’ όπου αποφοίτησε μόλις το 2012). Είναι μια εξαιρετικά πλούσια απεικόνιση της Αμερικής του ’50 με το μάτι να προσπαθεί αχόρταγα να συλλάβει όλες τις πτυχές εκείνης της εποχής, από τα αυτοκίνητα μέχρι τις πινακίδες των καταστημάτων, τα ρούχα, τα σκεύη, τα πρόσωπα, τα κτίρια, τα πάντα!
Αριστουργηματικό βιβλίο! Γιατί ο δημιουργός του εκτός ότι είναι μεγάλος καλλιτέχνης είναι επίσης καταπληκτικός παραμυθάς! Αγαπητοί αναγνώστες, το βιβλίο είναι σκληρόδετο, μεγάλου μεγέθους και αρκετά βαρύ. Αυτός όμως δεν είναι λόγος για να μην διαβαστεί από μικρά παιδιά που θα περιπλανηθούν στις σελίδες ψάχνοντας τον ποντικό και ταυτόχρονα θα στέκονται σε όλα εκείνα που ήταν των παππούδων τους. Συνηθίζουμε να ονομάζουμε cross over books τα βιβλία που τέμνουν διαφορετικά ηλικιακά κοινά. Ο Αρμστρονγκ είναι τέτοιο βιβλίο. Μη διστάσετε, λοιπόν!
Το παιχνίδι των μεταμορφώσεων του φεγγαριού
Ο Έρικ Καρλ, που έχει γράψει τόσα και τόσα βιβλία για μικρά παιδιά, επίσης δεν θα μπορούσε να αφήσει το φεγγάρι απ΄ έξω: Μπαμπά, σε παρακαλώ φέρε μου το φεγγάρι, ζητά από τον μπαμπά της η Άννα και εκείνος παίρνει μια τεράστια σκάλα της και βέβαια της το φέρνει! Και το φεγγάρι γίνεται παιχνίδι καθώς ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια της μικρούλας όλες του τις συναρπαστικές ιδιότητες: είναι στρογγυλό, αλλά κάθε μέρα μικραίνει και μικραίνει και χάνεται και πάλι από την αρχή. Ο ενενηντάχρονος σοφός ξέρει καλά πώς να πιάνει τον παλμό των παιδιών, ξέρει πώς να τα εκπλήσσει, να τα ευχαριστήσει και κυρίως πώς να τους μιλήσει για τον χρόνο. Γιατί τι άλλο είναι οι φάσεις της Σελήνης; Και κάνει ανεπισήμως φυσική, αφού στηρίζεται στις αρχές αυτής της επιστήμης, στην παρατήρηση απ’ όπου ξεκινούν όλα.
Ξαναδιάβασα ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο που κινείται στο ίδιο κλίμα, το Οι Φορεσιές του φεγγαριού, της Σοφίας Μαντουβάλου, το ονειρεμένο παραμύθι, το τόσο πηγαία ποιητικό και βαθιά τρυφερό βιβλίο για μικρά παιδιά! Το φεγγάρι, που παίζει παιχνίδια με τον εαυτό του, ξεγέλασε την Ειρήνη που ήθελε να του ράψει ρουχαλάκια και να το φροντίσει σαν άλλη μια από τις κούκλες της. Άλλαζε συνέχεια, μεγάλωνε μέρα με τη μέρα και ποτέ δεν πρόφταινε η μικρούλα να του δώσει τη σωστή φορεσιά. Και μαγεμένη παρακολουθούσε τις μεταμορφώσεις, μέχρι που το φεγγάρι της αποκάλυψε το μυστικό του: στην αέναη κυκλική κίνησή του θα φορούσε όλες τις φορεσιές που του χάρισε, τη μια μετά την άλλη.
INFO
Έρικ Καρλ, Μπαμπά, σε παρακαλώ φέρε μου το φεγγάρι,Αποδ. Ελένη Δουκάκη,Εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2018
Τόρμπεν Κούλμαν,Αρμστρονγκ, Το περιπετειώδες ταξίδι ενός ποντικού στο φεγγάρι,Μτφρ. Μαρία Αγγελίδου-Άγγελος Αγγελίδης,Εκδ. Ψυχογιός, 2018
Σοφία Μαντουβάλου,Οι φορεσιές του φεγγαριού,Εικ. Ανδρέας Καράμπελας,Εκδ. Κέδρος, 2005
