του Φίλιππου Φιλίππου
Το 2022 εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων του Φίλιππου Δρακονταειδή Τέσσερις γωνίες και επτά θανάσιμα αμαρτήματα, όπου ο συγγραφέας διηγείται ιστορίες με υπόγεια ειρωνεία και σαρκασμό, ενώ ο αναγνώστης ίσως αντιμετωπίζει μερικά προβλήματα σχετικά με το τι έχει στο μυαλό του. Διότι είναι ελαφρώς δύσβατες καθώς περιέχουν αινίγματα σχετικά με τους χώρους, τους χρόνους και τους ήρωες. Τώρα επανέρχεται με τη συλλογή Προ πολλού και προ ολίγου (εκδ. Κέδρος) στην οποία τα αινίγματα είναι πολλά και ποικίλα.
Το πρώτο διήγημα, «Η μανέστρα», μας μεταφέρει στο 1518 μ. Χ., όταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ένα χρόνο πριν από την εκδημία του, μπροστά σε ένα πιάτο μανέστρα γράφει διάφορα προς τον εαυτό του («η επιτυχία απέτυχε: δεν έφτασες όπου υπολόγιζες πως θα έφτανες», «υπέκυψες στη σαγήνη της υπόσχεσης προς τον εαυτό σου», «Άφησες τη φωνή σου να εκπορνεύει την ειλικρίνεια των φθόγγων, των λέξεων, της σιωπής, της ταπεινότητας»). Το επόμενο διήγημα, το «Τζοκόντα», μολονότι αναφέρεται πάλι στον Ντα Βίντσι, είναι διαφορετικό, αινιγματικό και σαρκαστικό, ο συγγραφέας μέσα από αυτό σχολιάζει και περιγελάει τους πλούσιους, την Καθολική Εκκλησία, το συζυγικό σεξ, τη γέννα, τον Πάπα και τους φραγκισκανούς μοναχούς.
Ακολουθούν μερικά διηγήματα με διάφορους ήρωες, όπως τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ που τοποθετούνται σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης λίγους αιώνες πριν (π.χ. Μόναχο, Φλωρεντία) και φτάνουμε στο «Επιστολή στον κύριο Auguste Maquet». Εδώ κάποιος (προφανώς ο ίδιος ο συγγραφέας) στέλνει γράμμα στον συγγραφέα Μακέ (Maquet), ο οποίος έγραφε κείμενα για τον διάσημο Αλέξανδρο Δουμά που χρησιμοποιούσε πλήθος βοηθών, κοινώς «νέγρων», για να του γράφουν ιστορίες, μα πλοκές και ήρωες, για τα λογοτεχνικά του έργα. Στο ιστορικό διήγημα «Ότο φον Βίσμαρκ» γίνεται λόγος για την αντιπαλότητα Γαλλίας και Γερμανίας, τη Γαλλική Επανάσταση και τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη,
Όπως ειπώθηκε στην αρχή, μερικά διηγήματα είναι δύσβατα κι έχουν αινίγματα, όπως το «Φραντς Κάφκα του Χέρμαν», όπου εμπλέκονται κάποιος Πρόεδρος, ο Φράντς Κάφκα, ο ήρωάς του στη Δίκη Ιωσήφ Κ. και μια Ασφαλιστική Εταιρεία. Άλλο αινιγματικό διήγημα είναι το «Δεν το ήθελα», όπου πρωταγωνιστούν η Αλεξάνδρα, το κιλοτάκι της, ένας κάδος ανακύκλωσης κι ένας γύφτος. Πλησιάζοντας ο αναγνώστης το τέλος της συλλογής, αντιλαμβάνεται πως ο συγγραφέας δεν αρκείται στο να θίξει ιστορικά γεγονότα και ιστορικά πρόσωπα, ούτε να αναφερθεί στη λογοτεχνία και τις εκφάνσεις της, ούτε στα σεξουαλικά πεπραγμένα ορισμένων ηρώων και ηρωίδων του.
Τον ενδιαφέρει και το ζήτημα του θανάτου. Αυτό είναι εμφανές στο διήγημα «Ο Μιχάλης», όπου διαβάζουμε για τον θάνατο ενός ηλικιωμένου, ο οποίος δεν παντρεύτηκε, δεν απέκτησε οικογένεια και δεν είχε απογόνους. Τι έμεινε λοιπόν από τον Μιχάλη, εκτός από τη μασέλα του που είχε μπει στο ψυγείο; Τίποτα, εκτός ίσως από τα οστά του που είναι φρόνιμο να μπουν σ’ ένα κουτάκι στο οστεοφυλάκιο, ώστε να τον θυμούνται οι επόμενες γενιές.
Το «Πλέξιμο ιστορίας προ πολλού» είναι ένα κείμενο που μιλάει για το πώς γράφεται μια λογοτεχνική ιστορία. Το πλέξιμο μιας ιστορίας είναι σαν το πλέξιμο μαλλιού. Διαβάζουμε πως «πριν ξεκινήσετε το πλέξιμο δεν ξέρετε τι θέλετε να πλέξετε, το μαλλί ξέρει όμως πώς θα το πλέξετε». Το επιμύθιο του κειμένου είναι το εξής: «αν αποφασίσετε να πλέξετε μια ιστορία, να είστε έτοιμοι να την ξηλώσετε».
Τα δύο τελευταία κείμενα της συλλογής δεν είναι διηγήματα, δεν έχουν ήρωες και δράση, αποτελούν την εξομολόγηση του συγγραφέα, ο οποίος επιχειρεί με πρωτότυπο τρόπο να μιλήσει για τη γραφή, τη λογοτεχνία, τη ζωή και τη ζωή του, τον χρόνο που φεύγει και τον χρόνο που έρχεται. Ίσως πρέπει να αναφέρουμε μερικές από τις φράσεις του που είναι προσεκτικά διατυπωμένες και συνδέονται με την ύπαρξη και με την ύπαρξή του.
Το τελευταίο κείμενο, ίσως και το πιο ενδιαφέρον ή το πιο αποκαλυπτικό, το «Ξήλωμα ιστορίας προ ολίγου», είναι απολύτως αυτοαναφορικό. Η πρώτη φράση του συγκεκριμένου κεφαλαίου: «Όταν λοιπόν έστεκαν μπροστά μου ετούτες οι ιστορίες, αναρωτιόμουν: Είναι δικές μου;» Κι αφού διαβάσουμε για την περούκα και το κεφάλι του ήρωα-αφηγητή, αντιμετωπίζουμε την τελευταία φράση, αυτήν με την οποία κλείνει η συλλογή: «…καταλαβαίνεις πια πως το μέλλον έχει μέλλον δίχως εσένα. Μέλλον σιωπής νεκροταφείου».
Ήδη έχουμε αντιληφθεί πως η ανάλαφρη, ειρωνική και σαρκαστική γραφή του Φίλιππου Δρακονταειδή έχει πολλούς αποδέκτες, καθώς οι βολές του πέφτουν εναντίον πάντων και πασών. Το σημαντικό είναι πως τις ιστορίες του παρόντος βιβλίου υπάρχει και μια φιλοσοφική διάθεση που δείχνει ποια θεμελιώδη ζητήματα ζωής τον απασχολούν.
Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Προ πολλού και προ ολίγου,Εκδόσεις Κέδρος, 2025
