Βιβλία που κουνάνε τα μυαλά… με δυο λόγια     (της Μαρίζας Ντεκάστρο)

της Μαρίζας Ντεκάστρο

Εν μέσω του πρόσφατου καύσωνα, φαντάζομαι το φθινόπωρο ευσυνείδητους εκπαιδευτικούς να προτείνουν στους μαθητές  βιβλία γνώσεων ως ‘συμπληρώματα’ της σχολικής ύλης. Αυτά τα βιβλία όταν μάλιστα περιέχουν μαθησιακές δραστηριότητες προσφέρουν συνήθως κάτι πολύ παραπάνω από γνώσεις. Είναι εύγλωττα εικονογραφημένα, ψυχαγωγούν, διαβάζονται με φίλους, γονείς και συμμαθητές, οδηγούν σε ανακαλύψεις και συζητήσεις, είναι ταξιδιάρικα. Με δυο λόγια κουνάνε τα μυαλά! Άρα είναι ευχάριστα και για το καλοκαίρι!

Αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Ο Victor D. O. Santos [εικ. Anna Forlati, μτφρ. Κωνσταντίνα Μαριδάκη, Επόμενος Σταθμός-UNESCO, 2024]. Μας κάνει ανθρώπους το συναίσθημα, η λογική, η εφευρετικότητα; Είναι κι αυτά και κάτι ακόμα. Ο συγγραφέας μας οδηγεί σελίδα τη σελίδα, με εικόνες και μικρά κείμενα, να το ανακαλύψουμε! Είναι κάτι που αρχίζει με φωνούλες από την βρεφική ηλικία, εξελίσσεται και οργανώνεται, βγαίνει από τα στόματα, φωνάζει, χαϊδεύει, επιχειρηματολογεί, μπαίνει στα βιβλία…  Κλειδί: γι’ αυτό το κάτι έχουν μιλήσει και μελετήσει μεγάλοι διανοητές, φιλόσοφοι και γλωσσολόγοι. Τι είναι;

****

Για νεαρούς ιστορικούς και αρχαιολόγους…

Παιδιά vs ενηλίκων: Ας αναμετρηθούν και να δούμε ποιος θα ξέρει τα πιο πολλά! Τα παιδιά ενδέχεται να κερδίσουν του ενήλικους συμπαίκτες τους οι οποίοι θα πρέπει να φρεσκάρουν τις γνώσεις τους! Εκτός από τις γνώσεις που διαθέτουν οι παίκτες μετράει και η παρατηρητικότητα.

Ο Archeostoryteller Θόδωρος Παπακώστας διαβεβαιώνει ότι Η αρχαιολογία είναι παιχνιδάκι [Key Books, 2024]. Οι ιστορικές περίοδοι μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή μαζί με τη μυθολογία γίνονται παιχνίδι για δυνατούς λύτες.

Διατρέχουμε την προϊστορία και την αρχαιότητα, που λίγο πολύ τις γνωρίζουμε, και ξανοιγόμαστε στον μεσαίωνα, τα νεότερα χρόνια και τη σύγχρονη εποχή:  Anna Gallo, Ταξίδι στην Ιστορία- διαδραστικό escape book, [εικ. Victor Escandell, μτφρ. Σοφία Χρυσοφοπούλου] και Emma Taylor, Ψάξε και βρες, διαδρομές στην ιστορία [Φουρφούρι, 2024].

*****

Για μελλοντικούς καλλιτέχνες…

Τα φτερά της φαντασίας η ιστορία της Πακιστανής ζωγράφου Σάζια Σικάντερ όπως τη έγραψε μαζί με την Έιμυ Νοβέσκυ [εικ. Χάννα Μπάρτζυκ, μτφρ. Μελίτη Τσαγγαίου &Αναστασία Καραστάθη, Μέλισσα-ΜΟΜΑ, 2023]. Απ’ ότι διηγείται δεν αρκεί να χρησιμοποιείς όμορφα τα χρώματα και τα μολύβια. Χρειάζονται πολλά περισσότερα για να αναπτυχτεί το ταλέντο όπως διαβάσματα και τα ανοιχτά μάτια!

Παρατήρηση που δεν αναιρεί την αξία του βιβλίου: ο πρωτότυπος τίτλος Roots and Wings αποδίδει σωστότερα την προσωπικότητα της ζωγράφου αφού όταν ξενιτεύτηκε στην Αμερική πήρε μαζί της ρίζες της πατρίδας της: τη γλώσσα, και την ινδοπερσική μικρογραφία την οποία συμπεριέλαβε στην τέχνη της, όπως φαίνεται στη μικρή πινακοθήκη των τελευταίων σελίδων.

*****

Για φυσιολάτρες και μελλοντικούς περιβαλλοντολόγους…

Η άγρια φύση με εικόνες και γρίφους της Ksenia Βakhareva [μτφρ. Σοφία Γρηγορίου, Μάρτης, 2024]. Μπορεί να μην ταξιδέψουμε σε μακρινές ανέγγιχτες περιοχές της άγριας φύσης. Αυτό που μπορούμε είναι να παίξουμε παιχνίδια παρατηρητικότητας. Οι  κάτοικοί τους κρύβονται και καμουφλάρονται και μας καλούν να τους βρούμε!

Η Jennifer Smith στο Φως, Τα θαύματα της φωταύγειας [μτφρ. Μαρία Αγγελίδου-Άγγελος Αγγελίδης, Καπόν, 2024] γράφει για το μαγικό αλλά εξηγήσιμο φαινόμενο της φωταύγειας. Το συναντάμε στους νυχτερινούς περίπατους στο δάσος και στην παραλία και οφείλεται στο φεγγοβόλημα φυτών και μικρών πλασμάτων. Μανιτάρια, καλαμάρια, μέδουσες πυγολαμπίδες και πολλά ακόμα λαμπυρίζουν και εκπέμπουν φως για να αμυνθούν, να προσελκύσουν την τροφή τους, να ζευγαρώσουν κρυμμένα στις φυλλωσιές, στα ρηχά ή σε απύθμενα βάθη.

*****

Ένας ντετέκτιβ μέσα μας…

Ο Paul Martin, στο Βρες τον ένοχο! Γρίφοι σε κάθε όροφο, 1 [μτφρ. Φίλιππος Μανδηλαράς, Πατάκης 2024] προτείνει μια παιγνιώδη αναζήτηση που επιστρατεύει την εξυπνάδα και την παρατηρητικότητα των αναγνωστών-ντετέκτιβ για να λυθούν οι  αστυνομικές υποθέσεις που παρουσιάζονται στο βιβλίο. Οι υποθέσεις [κλοπές, δολιοφθορές, σαμποτάζ, κ.ά.] διαδραματίζονται μέσα σε 17 διαφορετικά μέρη που όλοι κατά καιρούς επισκέπτονται: ένα συνεργείο, ένα ξενοδοχείο, στο μουσείο, στον κινηματογράφο… Ουσιαστικά πρόκειται για ένα παιχνίδι σε μορφή βιβλίου με τις σελίδες του να διπλώνουν στη μέση ώστε αφενός να μας δίνεται η εξωτερική όψη ή η εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων καθώς και στοιχεία που θα οδηγήσουν στη λύση και αφετέρου παρουσιάζουν τα πρόσωπα του αινίγματος. Απίθανο παιχνίδι για καλούς λύτες!

*****

Τελευταίο μυστήριο: Πού πήγε το δόντι;

Όλο και κάποιο δόντι θα έπεσε και θα το μάζεψε η νεράιδα των δοντιών… Αλλά, μήπως τα παλιά δόντια πηγαίνουν και αλλού; Θα το πει στα μικρά φαφούτικα παιδιά η  Δέσποινα Κοκκίδου: Το Φαφούτικο [εικ. Ελένη Μαργούδη& Αγγελική Ρελάκη, Μεταίχμιο, 2024]. Μια βόλτα των πεσμένων, χαμένων δοντιών σε λαούς, χώρες και εποχές.