του Μάκη Ανδρονόπουλου
Πρόκειται για ένα ελληνικό αυθεντικό noir που διαδραματίζεται στη μεταπολεμική Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του 1950, δηλαδή στην εποχή που το νουάρ μεσουράνησε στο αστυνομικό μυθιστόρημα και στον αμερικάνικο κινηματογράφο και ως εκ τούτου εμπεριέχει με απόλυτη επάρκεια όλη την ατμόσφαιρα και τα στερεότυπα του είδους.
Η ιστορία του Φραγκίσκου Νικολαΐδη παραπέμπει στα λαϊκά Pulpe fiction της εποχής των 50s. Ο Μάνος Βρεττός, βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και πρώην αξιωματικός στο ανθρωποκτονιών παραιτήθηκε αντιδρώντας στην ευνοιοκρατία και άνοιξε γραφείο ιδιωτικών ερευνών. Ο ντετέκτιβ είναι μελαγχολικός με ένα αίσθημα ανεκπλήρωτου να τον συντροφεύει, πλήττει θανάσιμα με τις υποθέσεις μοιχείας που ασχολείται, ώσπου του κάθεται η υπόθεση. Μια παλιά γνωστή του από τα νεανικά χρόνια εμφανίζεται στο γραφείο του και του αναθέτει την πιο περίεργη υπόθεση της καριέρας του.
Είμαστε στη μετεμφυλιακή εποχή του Marshall plan, τα εκατομμύρια των δολαρίων του οποίου νέμονται αυτοί που η αμερικάνικη αναφορά Πάρκερ θα εκθέσει για τον τυχοδιωκτισμό τους. Στην ιστορία κυριαρχούν μυστηριώδεις εξαφανίσεις, ένοχα μυστικά και σημειώματα με την αινιγματική φράση «ΕΧΕΙΣ ΗΔΗ ΠΕΘΑΝΕΙ» με αποδέκτες πρόσωπα που λίγο αργότερα βρίσκονται νεκρά… Σ’ έναν κόσμο όπου οι φίλοι αποδεικνύονται εχθροί και οι εχθροί καταλήγουν απρόσμενοι σύμμαχοι, ο Βρεττός παλεύει να αποκαλύψει την αλήθεια˙ μια αλήθεια που θα αποδειχθεί πιο πολύπλοκη και επικίνδυνη απ’ όσο έχει αρχικά φανταστεί.
Την σκηνοθεσία και τα σκίτσα έχει κάνει ο Θάνος Τσιλής, την πλοκή έχει γράψει ο Φραγκίσκος Νικολαϊδης, ενώ στο σενάριο έχουν συνεργαστεί και οι δύο. Η σκηνοθεσία είναι μελετημένη και λιτή, μας μεταφέρει στην Αθήνα όπως ήταν τότε, όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης από τις κτιριακές και άλλες διαφορές στις κεντρικές πλατείες της πόλης. Η ενδυματολογική επιμέλεια και τα χτενίσματα των γυναικών επίσης προσεγμένα, συμβάλουν στην αυθεντικότητα της ατμόσφαιρας, ενώ τα σκίτσα των χαρακτήρων υποδεικνύουν την δουλειά και την ωριμότητα του Τσιλή.
Με σχετική βεβαιότητα θα μπορούσαμε να πούμε ότι από την εποχή της επιτυχίας του LOGICOMIX των Απόστολου Δοξιάδη, Αλέκου Παπαδάτου και Annie di Donna το ελληνικό graphic novel (γραφιστικό μυθιστόρημα) δηλώνει την ύπαρξή του. Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς πως το μεταπολιτευτικό αναγνωστικό κοινό ήταν φιλικό προς το κόμικ και καθοριστικό ρόλο έπαιξαν ορισμένοι εκδοτικοί οίκοι όπως το Μαμούθ, η Βαβέλ κ.ά. αλλά και το περιοδικό «9» της Ελευθεροτυπίας που τροφοδότησαν με επάρκεια το είδος.
Σήμερα, το ελληνικό graphic novel υπάρχει δυναμικά με συνεχείς νέες εκδόσεις από πολλούς εκδοτικούς οίκους. «Δημοκρατία», «Αριστοτέλης», «Ερωτόκριτος», οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και τόσα άλλα. Η ανθοφορία του είναι εύλογη στην εποχή μας για πολλούς λόγους, καθώς ικανοποιεί την απαίτηση της ταχύτητας του τεχνοκρατικού μας πολιτισμού αφού διαβάζεται γρήγορα, αλλά και με την εικονογράφηση της ιστορίας που αφηγείται εντάσσεται λειτουργικά στον οπτικό μας πολιτισμό.
Προφανώς το graphic novel είναι ένα υβριδικό είδος λογοτεχνίας-εικόνας, όπου η εικόνα έρχεται να καλύψει τις περιγραφές των πραγμάτων και των προσώπων και η ιστορία, αυτή καθεαυτή δίνει την πλοκή που συμπληρώνεται από τις λεζάντες, τα συννεφάκια ομιλίας και τις φυλακές διαλόγου. Ο ορισμός του είδους δεν φαίνεται να έχει κατασταλάξει από τους ειδικούς κριτικούς και επίσης τα κριτήρια αξιολόγησης παραμένουν αμφιλεγόμενα. Προσωπικά θεωρώ ότι η αισθητική του έργου και η σκηνοθεσία της ιστορίας είναι τα βασικά. Κομίστες σαν τους Hugo Pratt, Enki Bilal και Milo Manara είναι εξ ίσου σημαντικοί με γνωστούς βραβευμένους σκηνοθέτες που με τα έργα τους άγγιξαν τα όρια της υψηλής τέχνης.
Θάνος Τσιλής – Φραγκίσκος Νικολαϊδης,Έχεις ήδη πεθάνει, νουάρ ελληνικό, Ελληνοεκδοτική
“Προσεγμένα”;
Δείτε ξανά το πάνελ που στα 1950 κρατά ένας δημοσιογράφος μαγνητοφωνακι δεκαετίας 1980.Η τα πάνελ μιας σελίδας που εστιάζουν στα πρωτοσέλιδα της εποχής με το κείμενο να έχει γραφτεί σε μονοτονικό.Ενδεικτικα τα λάθη αυτά.Γενικα ,η αίσθηση είναι απογοητευτική ,μιας κ το εξώφυλλο δημιουργούσε πολλές προσδοκίες.Ομως οι χαρακτήρες είναι κυριολεκτικά “χάρτινοι” που δεν αναπτύσσονται ποτέ και το graphic novel είναι πιο πολύ …νουβέλα: βιάζεται να τελειώσει κ είναι χαρακτηριστικη η εξήγηση του μυστηριου-τέσσερις σελίδες …κείμενο, με συνοδεία κάτι μικροσκοπικά καρέ copy paste (κυριολεκτικά,μιας κ όλο το εγχειρημα έχει γίνει ψηφιακά)από πριν.Οτι πιο αντικομικ δηλαδή.
Ας τα προσέξουν αυτά για την επόμενη φορά οι δημιουργοί,γιατί έχουν ταλέντο.