Πέθανε χθες Κυριακή 11 Αυγούστου σε ηλικία 94 ετών ο ζωγράφος Γιάννης Χαΐνης, ιδρυτικό μέλος της Επιθεώρησης Τέχνης και από τους πρωτεργάτες της «Ομάδας τέχνης Α”.
Ο Γιάννης Χαΐνης γεννήθηκε στην Αθήνα και σε νεαρή ηλικία μαθήτευσε κοντά στο ζωγράφο Νίκο Καρτσωνάκη (Νάκη). Το 1947 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, διέκοψε όμως τις σπουδές του, όταν συνελήφθη για την πολιτική του δράση. Σπούδασε για ένα διάστημα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, στο Παρίσι (Ecole des Beaux Arts και ακαδημίες Gran de Chaumiere και André Lhote).
Η καλλιτεχνική του πορεία είναι στενά συνδεδεμένη με την ιδεολογική του στράτευση και τις δραστηριότητες που ανέπτυξε στον ευρύτερο τομέα του πολιτισμού. Το 1954 πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του σημαντικού περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης». Παρέμεινε μέλος της συντακτικής του επιτροπής μέχρι τα μέσα του 1957 οπότε παραιτήθηκε. Παράλληλα ήταν από τους εμπνευστές και ιδρυτές της «Ομάδας τέχνης α΄» (1961-1967), η οποία έδινε έμφαση στον παιδευτικό και πολιτικό ρόλο της τέχνης, οργανώνοντας εκθέσεις, καλλιτεχνικές δράσεις και ανοιχτές συζητήσεις στην Αθήνα και την περιφέρεια, με συμμετοχή πολλών προοδευτικών καλλιτεχνών. Η ομάδα πρότεινε μια κριτική αντιμετώπιση του θεσμικού ρόλου της τέχνης και του συστήματος εμπορικής διακίνησης των έργων, με στόχο την επικοινωνία με το ευρύ κοινό, έξω από τους συμβατικούς χώρους. Αυτή η άποψη καθόρισε τη στάση αρκετών καλλιτεχνών της δεκαετίας του 1960.
Στο εικαστικό του έργο, από την αρχή της πορείας του ενδιαφέρθηκε για τον σημειολογικό χαρακτήρα της τέχνης και τους τρόπους επικοινωνίας μέσω των σημείων. Στις ζωγραφικές του συνθέσεις χρησιμοποιεί αφηρημένα γεωμετρικά σύμβολα, δίνοντας έμφαση στον ρυθμό, τις σχέσεις μεταξύ των μορφών και στις ιδιότητες των χρωμάτων. Δημιούργησε επίσης γλυπτά και ανάγλυφα, που προορίζονταν για δημόσιους χώρους. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και δοκίμια για θέματα τέχνης.
Στη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974), αυτοεξόριστος στο Παρίσι, συμμετείχε σε αντιδικτατορικές κινήσεις και στα γεγονότα του Μάη του 1968. Εντάχθηκε στο Front des Artistes Plasticiens (FAP) και παρουσίασε το έργο του σε διάφορα πολιτιστικά κέντρα. Συμμετείχε επίσης στην επιτροπή μελέτης πολιτισμικών παρεμβάσεων με τον P. Gaudibert. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, παρέμεινε πιστός στις αρχικές του απόψεις, απέχοντας από τους θεσμικούς χώρους τέχνης.
Παρουσίασε έργα του σε ατομικές (1983: Ωδείο Αθηνών, 2013: Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας Βόλου) και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στη Γαλλία. Είχε επίσης συμμετοχή σε εκθέσεις που οργάνωσε η «Ομάδα 4+». Το 2008 πραγματοποιήθηκε αναδρομική του έκθεση στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.
Έργα του Γιάννη Χαΐνη εκτίθενται στην έκθεση που “τρέχει” αυτό το διαστημα στην Εθνική Πινακοθήκη με τίτλο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Ο κριτικός τέχνης Μάνος Στεφανίδης έγραψε για τον Χαΐνη: “Κορυφαίος της γενιάς του. Ασυμβίβαστος. Απώλεια για όσους γνωρίζουν. Δηλαδή ελάχιστους. Αυτή τη στιγμή εκτίθεται έργο του στην περιοδική έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης αλλά όχι στη μόνιμη. Πρόσφατα τον τίμησε το περιοδικό Μανδραγόρας, ο Κώστας Κρεμμύδας και η Τζέλα Ασπρογέρακα. Έχω γράψει κι εγώ ένα κείμενο με αφορμή την τελευταία του έκθεση σε Ίδρυμα του Βόλου. Αιωνία του η μνήμη. Δίπλα στον Παντελή Ξαγοράρη, τη Μπία Ντάβου τον Κανιάρη, τη Ρωμανού, την Καραβέλα, τον Κεσσανλή, τον Καλλούτση, τον Θόδωρο, τον Κοκκινίδη, τον Καρά κ.α.”
Η επιμελήτρια Βάσια Καραμπελιά έγραψε: “Πολυαγαπημενος. Πάντα θα ζει. Από τους σημαντικότερους νεοτερικους καλλιτεχνες της γενιάς του, και τους πιό αξιόλογους στον λογοτεχνικό όπως και κοινωνικό χώρο – ιδιαίτερα μέσω της «Επιθεώρησης Τέχνης». Μεγαλος ανθρωπος..Είμαι ευτυχης που με διαλλεξε να επιμεληθω της αναδρομικησ έκθεσης του στο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Ιωνιας , στον Βόλο ( διοργάνωση ιδρύματος Πορφυρογενη),το καλοκαίρι του 2013, και να παρουσιάσω τον άνθρωπο και το εργο του στους συμπολιτες μου- μα και να περιηγήθώ, μαζί με συγγενείς και φιλους του, κάποια χωριά του Πηλίου αλλά και τσιπουράδικα της πολης.. Καλο σου δρόμο, Γιάννη.. Μας λειπεις..”.
Η Έλενα Χαμαλίδη έγραψε: “Έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Χαϊνης, σημαντικός και σπάνιος για το οξύ πνεύμα του και τον δυνατό λόγο του, για την ακεραιότητά του, την κριτική και συγκροτημένη θεωρητική του παρέμβαση, και το εικαστικό έργο του. Αγωνίστηκε για την αισθητική διαπαιδαγώγηση του κοινού και την επικοινωνία του με την μοντέρνα τέχνη στο δημόσιο χώρο, παρέμεινε με συνέπεια εκτός της αγοράς της τέχνης και συνέβαλε σε μια νέα σχέση του δημιουργικού υποκειμένου, του ατόμου με την συλλογικότητα εντός της Αριστεράς. Ο ίδιος νομίζω θα ήθελε να τον θυμόμαστε και για το χιούμορ και το παιγνιώδες πνεύμα του -ζωηρό ως το τέλος, για την ποίηση και τα αδημοσίευτα λογοτεχνικά του κείμενα, και για την άσβεστη αγάπη του για τη ζωή. Θα τον θυμόμαστε με σεβασμό και αγάπη”.
Για πληροφορίες δείτε και τη συνέντευξη της Έλενας Χαμαλίδη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίο, στην Αλεξάνδρα Χαΐνη σχετικά με τους μοντερνιστές / ρεαλιστές της γενιάς του ΄60 (Τάκις, Γκόλαντα, Κανιάρης, Χαΐνης, Καναγκίνη).
Όπως και στη μελέτη της : Έλενα Χαμαλίδη: «Ιστορίες στο Μεταίχμιο. Μοντερνισμός και πραγματικότητα στην μεταπολεμική ελληνική τέχνη», Μέλισσα
