του Θανάση Καράβατου.
- Οι μεταναστευτικές κινήσεις αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της ανθρωπότητας. Την ένταση και την κατεύθυνσή τους καθόριζαν βέβαια κάθε φορά οι εκάστοτε επικρατούσες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, η ανακάλυψη νέων τόπων ακόμα και οι κυρίαρχες κατά περιόδους νοοτροπίες. Στόχος, η αναζήτηση νέων προοπτικών ζωής. Οι πολιτικο-θρησκευτικοί διωγμοί, η ανάδειξη ανελεύθερων καθεστώτων, οι γεωπολιτικές διαμάχες και οι συνακόλουθοι πόλεμοι δημιουργούν άλλου τύπου μεταναστευτικές κινήσεις, τα κύματα των προσφύγων. Στόχος εδώ η αναζήτηση της ασφάλειας. Είναι αυτό που συμβαίνει στη γειτονιά μας από το 2011, μετά την έκρηξη του εμφύλιου πολέμου στη Συρία, κι όχι μόνο, με τις μαζικές μετατοπίσεις πληθυσμών που απομακρύνονται από τις εστίες των πολεμικών συγκρούσεων, αναζητώντας προσωρινά ασφαλή καταφύγια στις όμορες χώρες, με τελική βλέψη την εγκατάστασή τους στις αναπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
- Είναι προφανές ότι αυτό το καινοφανές αυτό προσφυγο-μεταναστευτικό- κύμα προκαλεί πρωτοφανή σε μέγεθος προβλήματα, αυτονόητα μεν στους μετακινούμενους πληθυσμούς, στις δε χώρες υποδοχής προβλήματα που σχετίζονται με τα ενυπάρχοντα εκεί εγγενή κοινωνικό-οικονομικά προβλήματα, τις γεωπολιτικές τους στοχεύσεις, αλλά και το επίπεδο πολιτισμού τους. Να σημειώσω κυρίως τα επίπεδα ξενοφοβίας και ρατσισμού, αλλά και ό,τι τα ενθαρρύνει, όπως η εμφάνιση ανεξέλεγκτων καταστάσεων εκ της μη επαρκούς αντιμετώπισης των πρόσθετων προβλημάτων από τις αθρόες μαζικές συγκεντρώσεις ανθρώπων που εγκλωβίζονται σε έναν χώρο χωρίς καμιά άμεσα ορατή προοπτική γι’ αυτούς.
- Σε κάθε όμως περίπτωση και σε κάθε φάση, προκύπτουν μείζονα προβλήματα υγείας που σήμερα είναι ήδη πιεστικά ώστε αναδεικνύονται ήδη σε «προτεραιότητα του ευρωπαϊκού τμήματος του ΠΟΥ» [Refugee and migrant health: a priority in the WHO European Region. Lancet, vol. 386, December 19/26, 2015, 2477-2478]. Από κοντά και τα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως σημειώνονται σε πρόσφατο τεύχος του Lancet/Psychiatry [Mental health in Europe’s Syrian refugee crisis, Published online February 8, 2016]. Ξεχωριστό και ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλημα των «ασυνόδευτων παιδιών» που διασχίζουν τη νοτιοανατολική Μεσόγειο σε αυξανόμενα πλήθη [Ferrara P., et al. The “invisible children”: Uncertain future of unaccompanied minor migrants in Europe. The Journal of Paediatrics, 2016, vol. 169, February, 332-333.e1]. Και, φυσικά, παραμένει πάντα τραγική η διαπίστωση της μεγάλης αύξησης όσων πνίγονται καθώς επιχειρούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με τα άθλια μέσα που τους πουλούν όσοι εκμεταλλεύονται την τραγική τους μοίρας: Από τις 27 Απριλίου μέχρι τις 2 Μαΐου του 2015 καταμετρήθηκαν 1700 νεκροί [άνδρες, γυναίκες και παιδιά], έναντι 96 την ίδια περίοδο του 2014 [Migrant crisis in theMediterranean. Lancet, vol. 385, May 2, 2015, σελ. 1698].
- Πρόσφατη είναι η Ημερίδα με τίτλο «Ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας στην προσφυγική κρίση», που οργανώθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 2015, από (α) την Α΄ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ, (β) το Κέντρο Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής Βύρωνα-Καισαριανής, (γ) την Υπηρεσία Παιδιών και Εφήβων (ΚΚΨΥ) & (δ) την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ψυχοπαθολογίας Παιδιού και Εφήβου (AEPA), υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ. Κείμενά της θα δημοσιευτούν στο τεύχος 40, Μάρτιος 2016, του περιοδικούΣύναψις.
Κάτι απ’ όλα αυτά μπορεί να μας πει και η ποίηση
με τον δικό της τρόπο
ΤΩΝ ΗΜΕΔΑΠΩΝ
Εξαρτημένοι της βεβαιότητας
προσέρχονται αθρόως
σε αμειβόμενα προγράμματα
αποτοξίνωσης
του τυχαίου.
ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ
Χελιδονοφωλιές ελπίδας
ψάχνουν τον λιπόσαρκο κόρφο τους
σε υπολείμματα ξένων ημερών
(Γιώργου Χ. Παπαδόπουλου Μικρές αγγελίες και
Ενήλικα επειδή)