Της Βενετίας Αποστολίδου.
Όλοι έχουμε μια ιστορία ως αναγνώστες. Πότε αρχίσαμε να μαθαίνουμε τα πρώτα γράμματα, πότε και υπό ποιες συνθήκες νιώσαμε για πρώτη φορά απόλαυση από το διάβασμα, ποιες ήταν οι αναγνωστικές μας πρακτικές και οι αναγνωστικές μας προτιμήσεις σε κάθε ηλικία, ποια βιβλία θυμόμαστε πιο έντονα, ποιοι μας επηρέασαν, με ποιους μοιραστήκαμε την εμπειρία της ανάγνωσης και πώς εξελίχθηκαν όλα αυτά μέσα στο χρόνο. Η αναγνωστική μας ιστορία, αν δοκιμάσουμε να την αφηγηθούμε γραπτά, θα διαπιστώσουμε ότι θα φέρει στην επιφάνεια τα πιο σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα της ζωής μας, τα τραύματα της παιδικής ή εφηβικής ηλικίας, τις κατακτήσεις και τα επιτεύγματά μας. Θα είναι ένα αυτοβιογραφικό κείμενο το οποίο θα αποτυπώνει τα πιο βασικά στοιχεία του χαρακτήρα μας: το χιούμορ, τον αυτοσαρκασμό, την κριτική, το ναρκισσισμό, τη στοχαστικότητα, την επιπολαιότητα, ό,τι τέλος πάντων διαθέτει ο καθένας.
Αναγνωστική ιστορία έχουν όχι μόνο οι συστηματικοί αναγνώστες αλλά και οι ευκαιριακοί, ακόμη και οι μη αναγνώστες. Διότι και αυτοί ήρθαν αντιμέτωποι με τον έντυπο λόγο, πιθανότατα στο σχολείο, κάποτε εξαναγκάστηκαν να διαβάσουν, δεν τους άρεσε, κάτι άλλο τους τράβηξε περισσότερο το ενδιαφέρον. Πώς, υπό ποιες συνθήκες συνέβησαν αυτά, τι ακριβώς ένιωσαν ή νιώθουν για την ανάγνωση, όλα αυτά είναι η δική τους αναγνωστική ιστορία και μπορεί να είναι το ίδιο ενδιαφέρουσα όσο και ενός φανατικού αναγνώστη.
Γιατί να γράψουμε την αναγνωστική μας ιστορία και ποιον μπορεί να ενδιαφέρει; Σίγουρα ενδιαφέρει τους ερευνητές της ανάγνωσης αλλά πρώτα απ’ όλα θα βοηθήσει εμάς τους ίδιους να γίνουμε πιο συνειδητοί αναγνώστες. Ειδικά αν είμαστε εκπαιδευτικοί ή συναναστρεφόμαστε με παιδιά και επιδιώκουμε να τα φέρουμε σε επαφή με τα βιβλία, είναι απαραίτητο να έχουμε προβληματιστεί για το πώς γίνεται κάποιος αναγνώστης ή αντιθέτως, πώς αποτρέπεται από την ανάγνωση. Κάθε χρόνο προτρέπω τους φοιτητές μου να γράψουν την αναγνωστική τους ιστορία και αρκετοί ανταποκρίνονται. Για να τους διευκολύνω τους λέω ότι μπορούν να τη γράψουν ανώνυμα· διότι η αναγνωστική ιστορία μπορεί να καταλήξει ένα ιδιαιτέρως προσωπικό, εξομολογητικό κείμενο αφού η ανάγνωση συνήθως συνδέεται με όλες τις πλευρές της ζωής μας.
Οι αναγνωστικές ιστορίες των φοιτητών είναι συναρπαστικές και μου έχουν μάθει πολλά πράγματα. Κανένα στερεότυπο από αυτά που κυκλοφορούν για την ανάγνωση δεν επαληθεύεται: παιδιά που μεγάλωσαν με γονείς αναγνώστες και πλούσιες βιβλιοθήκες στο σπίτι δεν στράφηκαν αυτονόητα στην ανάγνωση· παιδιά που διάβαζαν με πάθος παιδική λογοτεχνία δεν πέρασαν ομαλά στην ανάγνωση της λογοτεχνίας για ενηλίκους αλλά εγκατέλειψαν εντελώς την ανάγνωση· νέοι που δεν είχαν ανοίξει εξωσχολικό βιβλίο στην παιδική και εφηβική τους ηλικία αρχίζουν να διαβάζουν μετά τα 18 τους χρόνια· οι επαρχιακές βιβλιοθήκες προσφέρουν τεράστιες υπηρεσίες στην προώθηση της ανάγνωσης και έχουν μεγάλη επίδραση σε παιδιά που δεν έχουν στο σπίτι τους καθόλου βιβλία. Και μια τελευταία διαπίστωση για την ώρα: δυστυχώς όποιοι έφηβοι διαβάζουν το κάνουν σχεδόν κρυφά, δεν έχουν με ποιον να μοιραστούν τις αναγνωστικές τους εμπειρίες. Τίποτε από τα παραπάνω δεν αποτελεί ασφαλές συμπέρασμα διότι οι αναγνωστικές ιστορίες δεν δίνουν στατιστικά στοιχεία. Αναδεικνύουν όμως την ατομικότητα των αναγνωστών και το μυστήριο της ανάγνωσης.
[…] Της Βενετίας Αποστολίδου. Όλοι έχουμε μια ιστορία ως αναγνώστες. Πότε αρχίσαμε να μαθαίνουμε τα πρώτα γράμματα, πότε και υπό ποιες συνθήκες νιώσαμε γ […]