της Μαρίζας Ντεκάστρο
Τα βιβλία για παιδιά και νέους είναι η τρίτη πολυπληθέστερη κατηγορία εκδόσεων μετά τη λογοτεχνία και τις θεωρητικές επιστήμες, όπως έχει καταγραφεί στη σχετική έρευνα του ΟΣΔΕΛ. Από το σύνολο των βιβλίων για παιδιά και νέους τη μερίδα του λέοντος κατέχει όπως φαίνεται (εμπειρικά) το εικονογραφημένο βιβλίο, και όπως είναι φυσικό ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και βοηθάει να γίνουμε καλύτεροι.
Ξεχώρισα πέντε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μεταφρασμένα βιβλία, εικονογραφημένα και διαθεματικά από τη φύση των θεμάτων που πραγματεύονται.
Ξεκινώντας λοιπόν από την αρχή ότι το ένα βιβλίο φέρνει το άλλο, προτείνω να συνδεθούν μεταξύ τους ώστε να οργανωθεί ένα πιθανό σενάριο ανάγνωσης στο σπίτι, στο σχολείο ή στη βιβλιοθήκη. Το σενάριο είναι ανοικτό και καθόλου περιοριστικό αφού μπορούμε να αλλάξουμε τη μεταξύ τους σειρά και να προσθέσουμε άλλα βιβλία με συναφές περιεχόμενο.
Ένα λιοντάρι στη βιβλιοθήκη, της Michelle Knudsen.
Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν εμφανιζόταν ξαφνικά, ένα τεράστιο λιοντάρι, ακόμα και φιλικό, στη βιβλιοθήκη του παιδικού δωματίου, του σχολείου ή της περιοχής μας.
Όλοι οι αναγνώστες γνωρίζουν τους κανόνες της βιβλιοθήκης, αλλά κανόνες για λιοντάρια δεν υπάρχουν… και το λιοντάρι δεν έλεγε να φύγει από τη γωνιά του παραμυθιού γιατί του άρεσαν τα παραμύθια και τα παιδιά. Περίμενε λοιπόν να ακούσει και το επόμενο… αλλά δεν είχε άλλο. Βρυχήθηκε φοβιστικά, όμως η ψύχραιμη βιβλιοθηκάριος του εξήγησε πως αν ήθελε να έρχεται στη βιβλιοθήκη θα έπρεπε να συμπεριφέρεται σωστά. Μέρα με τη μέρα, το λιοντάρι έγινε τακτικός θαμώνας και μάλιστα έκανε πολλές και διάφορες δουλειές.
Το πρώτο που κάνουμε όταν τα παιδιά επισκέπτονται μια βιβλιοθήκη είναι να τους πούμε τι θα βρουν και πού, πώς λειτουργεί η βιβλιοθήκη και ποιες είναι οι υποχρεώσεις του αναγνώστη. Ε, όλοι οι κανόνες της βιβλιοθήκης εμφανίζονται σταδιακά χάρη στην προσαρμογή του λιονταριού σ’ αυτό το εξαιρετικά εικονογραφημένο βιβλίο της βραβευμένης συγγραφέως. Η εικονογράφηση, το χρώμα του χαρτιού, τα πλαίσια των σελίδων το κάνουν να μοιάζει με τα παλιά βιβλία θυμίζοντας έτσι στους αναγνώστες ότι οι βιβλιοθήκες δεν είναι κάτι καινούργιο.
**
Στα ράφια υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία για να διαλέξουμε. Ας μην κολλήσουμε λοιπόν σ’ ένα είδος! Διαβάζοντας το πανέξυπνο Μια ιστορία χωρίς κλισέ, του Davide Cali, θα καταλάβουμε ότι τα κλισέ είναι φοβερά περιοριστικά. Η ιστορία ξεκινά ανατρέποντας καθετί γνωστό μας, εδώ σε σχέση με τα φύλα, σε πολλά παιδικά βιβλία:
Οι ιππότες σώζουν… πριγκίπισσες. Α, όχι, οι πριγκίπισσες μπορούν μια χαρά να σώσουν μόνες τους τον εαυτό τους!
Σκοτώνουν έναν κακό δράκο… Γιατί «κακό»;
Είναι η ιστορία ενός καουμπόι… Μισό λεπτό, γιατί ο ήρωας πρέπει πάντα να είναι αγόρι;
Ανατροπή στην ανατροπή, το κοριτσάκι που ακούει την ιστορία κλαίει γιατί δεν της αρέσει. Μα τι κάνεις, λέει ο αφηγητής. Δεν γίνεται! Τα μικρά κορίτσια που κλαίνε είναι τελείως κλισέ!
Ο συγγραφέας προτείνει μια καταπληκτική ιδέα για να συζητηθούν όλα τα γνωστά στερεότυπα και τα πρόσωπα που τα ενσαρκώνουν (μητέρα, πατέρας, παππούδες, κορίτσια αγόρια, εκφοβισμός, σχολείο, δάσκαλοι, κ.ά.)
**
Η Γη είναι φίλη μου, της Maia Brami. Περιηγούμαστε στις ηπείρους του πλανήτη μας και τους ανθρώπους που τον κατοικούν με ένα βιβλίο -ντοκιμαντέρ του γύρου του κόσμου όπου είκοσι παιδιά από ισάριθμες χώρες παρουσιάζουν κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν, είτε πρόκειται για το περιβάλλον, είτε για κοινωνικά θέματα. Η Ντάνα από το Καζακστάν, για παράδειγμα, μιλάει για την αιολική και την ηλιακή ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές. Η πορτογαλέζα Κλάρα για την προστασία της βιοποικιλότητας και τη δημιουργία ανάλογων πάρκων. Η ινδονήσια Μελάπ ασχολείται με την ανακύκλωση, ο Χοζέ από την Ισπανία αναφέρεται στην παιδική εργασία, ο Τζόσουα από την Αλάσκα νοιάζεται για την ορνιθοπανίδα και την προστασία της…
Στο πλάι κάθε παιδικής παρέμβασης διαβάζουμε πληροφορίες για φυτά, ζώα, έντομα, επεξηγήσεις όρων, τοπικές συνήθειες.
Η χρήση του χάρτη είναι εξαιρετικά σημαντική για να γνωρίσουμε τον κόσμο πόσο μάλλον και το να ανατρέξουμε σε ακόμα περισσότερα διαθέσιμα και χρήσιμα βιβλία γεωγραφίας!
**
Στη θάλασσα, ψάξε να βρεις 100 πλάσματα. Ψάξε και βρες… διάλειμμα για παιχνίδι με το βιβλίο -παιχνίδι παρατήρησης και γνώσης Στα βάθη της θάλασσας κατοικούν δεκάδες πλάσματα που συχνά κρύβονται από τα μάτια μας. Ακολουθώντας κάτω από τα κύματα την περιπλάνηση των ιππόκαμπων που έχουν χάσει το μικρό τους, βρίσκουμε πάνω από εκατό ζώα που ταιριάζουν ή αντικείμενα ανθρώπινα που δεν ταιριάζουν στο περιβάλλον. Ένας τρόπος για να συζητήσουμε για τις συνθήκες διαβίωσης των ζωικών ειδών, τη βιοποικιλότητα αλλά και τα κατάλοιπα της ανθρώπινης δραστηριότητας- ρύπανση, σκουπίδια, απόβλητα.
Η εξαιρετικά ακριβής εικονογράφηση αποτυπώνει λεπτομερειακά σε μεγάλους πίνακες τα ζώα και το περιβάλλον τους παίζοντας σε κάθε δισέλιδο κρυφτό με τους αναγνώστες.
Δίδυμο βιβλίο και βασισμένο στην ίδια ιδέα το Στο δάσος, ψάξε να βρεις 100 πλάσματα, ακολουθούμε τα ελάφια που ψάχνουν για το μικρό τους.
**
Ανοίγουμε το Αγροτόσπιτο, της Sophie Blackall, και οδηγούμαστε στις μνήμες που ξυπνούν τα παλιά πράγματα που όλοι έχουμε στα σπίτια μας, μάρτυρες της ζωής των προγόνων. Η συγγραφέας εμπνεύστηκε την ιστορία όταν αγόρασε ένα αγροτόσπιτο του 19ου αι. στην πολιτεία της Νέας Υόρκης και βρήκε παρατημένα ρούχα, γραμμές στον τοίχο για το μέτρημα του ύψους των παιδιών, σχολικά βιβλία, κατσαρολικά, παπούτσια, πολλά αντικείμενα που επέζησαν στο πέρασμα του χρόνου και τα οποία διηγούνται ιστορίες για ανθρώπους και εποχές. Ψάχνοντας και ερευνώντας, η Blackal ανακάλυψε ότι οι στρώσεις Ιστορίας ήταν ακόμα ευδιάκριτες και τις αποκατέστησε συνθέτοντας μια ιστορία σαν ποίημα τρυφερό, μια επιστολή αγάπης για την παιδική ηλικία όπου ο σημερινός αναγνώστης θα περιπλανηθεί σε μια απομακρυσμένη καθημερινότητα. Η συγγραφέας έσκυψε με αγάπη στο παλιό σπίτι προτού το κατεδαφίσουν και έγραψε σε δυο σημειώματα τα συναισθήματα που της γεννήθηκαν και τα υλικά που χρησιμοποίησε για τη δημιουργία των εικόνων, υλικά ζωγραφικής (σινική μελάνη, ακουαρέλα, τέμπερα, ξυλομπογιές) αλλά και ταπετσαρίες των τοίχων, εφημερίδες, ρουχισμό.
Ένα απίστευτα απολαυστικό και πλούσιο βιβλίο που θα αγαπηθεί.
Όλα τα βιβλία της βραβευμένης συγγραφέως κυκλοφορούν από τις εκδ. Διόπτρα.
INFO
Αγροτόσπιτο
Μτφρ. Αργυρώ Πιπίνη
Εκδ. Διόπτρα, 2023.
Μια ιστορία χωρίς κλισέ
Εικ. Anna Aparicio Català
Μτφρ. Σοφία Πολάκη
Εκδ. Παπαδόπουλος, 2023.
Στη θάλασσα, ψάξε να βρεις 100 πλάσματα
Στο δάσος, ψάξε να βρεις 100 πλάσματα
Μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου
Εκδ. Κλειδάριθμος, 2023
Εικ. Kevin Hawkes
Μτφρ. Μάνος Μπονάνος
Εκδ. Παπαδόπουλος, 2023.
Η Γη είναι φίλη μου
Εικ. Karine Daisay
Μτφρ. Σπύρος Γιανναράς
Εκδ. Καπόν, 2023.
