της Όλγας Σελλά
Ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά το Πάσχα (κάποιες και λίγο πριν). Για να προλάβουν να απευθυνθούν σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό, μιας που η δική τους «σεζόν», η σεζόν του Μαΐου, διαρκεί μόλις ένα μήνα. Και μπορεί φέτος να είναι ελαφρώς λιγότερες από πέρυσι οι παραστάσεις του Μαΐου, δεν παύουν όμως να διαμορφώνουν έναν τεράστιο αριθμό -55-60 μέχρι στιγμής- όταν μάλιστα στριμώχνονται σε μια περίοδο 30 περίπου ημερών. Μπαίνουν, αναγκαστικά, κριτήρια επιλογής, προσωπικής επιλογής: είτε για να δούμε μια δεύτερη ή τρίτη δουλειά ενός καλλιτέχνη που έχει αφήσει ήδη ένα μικρό αλλά ενδιαφέρον στίγμα. Ή για να δούμε τη δουλειά ανθρώπων που δεν έχουμε ξαναδεί, αλλά έχουν ήδη δημιουργήσει έναν αντίκτυπο στο χώρο. Ή για να δούμε μερικές απρόβλεπτες συνεργασίες…
Δύο σύγχρονα νεοελληνικά κείμενα -«Μη σκαλίζεις την άμμο» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, σε σκηνοθεσία Θεοδόση Σκαρβέλη, και «Ο αιών μου» του Παύλου Παυλίδη- και τη θεατρική προσέγγιση του διηγήματος του Τόμας Μπέρνχαρντ «Βαδίζοντας» σε σκηνοθεσία Αλεξάνδρας Καζάζου, είναι οι τρεις πρώτες παραστάσεις που είδα.
«Ο Αιών μου»
Το πρώτο έργο του Παύλου Παυλίδη που υπογράφει και τη σκηνοθεσία έχει ένα αγαπημένο θέμα πολλών θεατρικών έργων ή λογοτεχνικών κειμένων: μια οικογενειακή συνάντηση, εξ αφορμής μιαν επέτειο. Έτσι, και αυτή η μέση οικογένεια, η μητέρα Μερόπη (Γιώτα Φέστα), ο σύντροφός της (Κώστας Φιλίππογλου) –μια σχέση που κρατά κρυφή από τα παιδιά της-, ο μεγάλος γιος, ένας γιάπις δικηγόρος (Κωνσταντίνος Ασπιώτης), η γυναίκα του (Ειρήνη Μακρή), η αδελφή του, που ασχολείται μόνο με την τέχνη, φιλοσοφεί και συγκρούεται (Βίκυ Παπαδοπούλου) και «μεταβολίζει τον φόβο της ανθρωπότητας» όπως λέει, και ο μικρός γιος (Μιχάλης Πανάδης) συγκεντρώνονται στο σπίτι της μαμάς για να τιμήσουν την επέτειο θανάτου του πατέρα τους. «Να ζήσουμε να τον θυμόμαστε, να τον χαιρόμαστε» είναι η ευχή της πρόποσης, περίεργη αρκούντως!
Σουρεαλισμός και ρεαλισμός διαξιφίζονται διαρκώς σ’ αυτό το έργο και στη σκηνική του απόδοση. Ένα λεωφορείο (ή τραμ) υπάρχει σε μιαν άκρη της σκηνής, το τραπέζι της οικογένειας είναι εντελώς διαφορετικό από αυτά που έχουμε στο μυαλό μας, κάποια στιγμή η ροή διακόπτεται και μοιάζει σα να παρακολουθούμε πρόβα της παράστασης (θέατρο μέσα στο θέατρο, πάλι με λοξό τρόπο) και μετά, ο μικρός γιος, που δεν έχει ακουστεί σ’ όλη τη διάρκεια του έργου, μ’ έναν μονόλογο, διεκδικεί και αναζητεί τη γαλήνη –μ’ έναν απεγνωσμένο τρόπο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή μοιάζει να μην τον αφορούν όσα συμβαίνουν γύρω του (που δεν είναι ούτε τρυφερά ούτε διακριτικά). Άλλωστε εξαρχής φοράει ακουστικά, σα να θέλει να μείνει μακριά από τον ήχο της εποχής και του περιβάλλοντος.
Ένα έργο που έχει όλα τα στοιχεία του πρωτόλειου, και τα προτερήματα και τα μειονεκτήματα. Έχει ζωντάνια, φαντασία και αυθεντικότητα, αλλά έχει κι εκείνη τη μεγάλη πληγή πολλών σύγχρονων νεοελληνικών κειμένων που θέλουν να τα θίξουν όλα μαζί. Έτσι συχνά χάνεται ο άξονας, το κέντρο βάρους, η ροή της αφήγησης και της ιστορίας.
Όμως σκηνοθετικά κινήθηκε σε πιο στέρεους δρόμους. Είχε ασφαλώς την τύχη να έχει έναν θίασο έμπειρων και ταλαντούχων ηθοποιών που μπορούν να υποστηρίξουν μια μεγάλη γκάμα έργων. Κρατάμε λοιπόν αυτά από την πρώτη του προσπάθεια τις ερμηνείες των ηθοποιών της παράστασης: τη σκηνική άνεση του Κώστα Φιλίππογλου, τη γήινη αύρα της Γιώτας Φέστα, τον σαρκασμό του Κωνσταντίνου Ασπιώτη, τη στερεότητα της Ειρήνης Μακρή, την ενεργητικότητα της Βίκυς Παπαδοπούλου, το «μυστήριο» του Μιχάλη Πανάδη. Και κρατάμε και κάποια σημεία από το έργο του: τις αναζητήσεις, τις αγωνίες, όσα πληγώνουν και όσα τρομάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, που συχνά καταφεύγει στη νοσταλγία, στο παράλογο ή σε απεγνωσμένες κινήσεις.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια συνδέθηκαν και με το κείμενο και με τη σκηνοθεσία χωρίς όμως να πρωτοτυπούν, η μουσική (και επιμέλεια και πρωτότυπη μουσική) της Βαλέριας Δημητριάδου ήταν συντονισμένη με τις στιγμές και την ατμόσφαιρα του έργου.
Η ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο/Σκηνοθεσία: Παύλος Παυλίδης, Σκηνικά: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη, Κοστούμια: Αλεξάνδρα – Αναστασία Φτούλη, Μουσική Επιμέλεια/Πρωτότυπη Μουσική: Βαλέρια Δημητριάδου, Φωτισμοί: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη, Επιμέλεια Κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Χρύσα Κοτταράκου, Φωτογραφίες/Γραφιστική Επιμέλεια: Χρήστος Συμεωνίδης, Οργάνωση Παραγωγής: Χρύσα Κοτταράκου, Διεύθυνση Παραγωγής: Ιωάννης Παντελίδης
Διανομή (με αλφαβητική σειρά): Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Ειρήνη Μακρή, Μιχάλης Πανάδης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Γιώτα Φέστα, Κώστας Φιλίππογλου
Μια Συμπαραγωγή των C For Circus και Happy Productions
Θέατρο «Άνεσις» (Λεωφ. Κηφισίας 14 και Λεωφ. Αλεξάνδρας (Μετρό Αμπελόκηποι)
Τετάρτη και Κυριακή στις 8μ.μ., Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 9μ.μ.
«Βαδίζοντας» με τον τρόπο του Τόμας Μπέρναρντ
Η κάτω σκηνή του θεάτρου «Δίπυλον» είναι σχεδόν άδεια. Τα μόνα που υπάρχουν περιμετρικά είναι κάτι περίεργα κουτιά στηριγμένα σε κάτι εύκαμπτα σύρματα . Οι ηθοποιοί της παράστασης βγήκαν όλοι μαζί και άρχισαν να «συνομιλούν» μ’ έναν περίεργο τρόπο: με νότες, ή με τις φωνές των ηθοποιών μόνο, που δημιουργούν τη μυσταγωγική ηχητική ατμόσφαιρα των πολυφωνικών τραγουδιών. Ήταν η πρώτη σκηνή της παράστασης που σκηνοθέτησε η Αλεξάνδρα Καζάζου και δεν ήταν διόλου δύσκολο να κερδίσει αμέσως το ενδιαφέρον και την προσοχή μας. Προσπαθούν να επικοινωνήσουν αυτοί οι άνθρωποι μπροστά μας, είναι φανερό, αναζητούν επαφή, προορισμό –όπως και οι ήρωες του Μπέρνχαρντ. Με όχημα τη φωνή τους, στο σώμα τους, την κίνησή τους, το λόγο και τους ήχους που βγάζουν εκείνα τα περίεργα ξύλινα κουτιά όπως τα κινεί ο Rafal Habel (και μας μαγνητίζει) και με περίβλημα την ιστορία του Μπέρνχαρντ, κάπου σ’ ένα μαγαζί με παντελόνια, αυτή η παρέα ανθρώπων αφηγείται, με κάθε τρόπο που μπορεί ένας καλλιτέχνης, την απεγνωσμένη τους προσπάθεια να επικοινωνήσουν. Να υπάρξουν στον τόπο που ζουν, να συνυπάρξουν, να σκεφτούν, να δράσουν. Ταυτόχρονα στον πίσω τοίχο της σκηνής προβάλλεται βίντεο με καθημερινές σκηνές από την Αθήνα. Οι λέξεις, οι φράσεις επαναλαμβάνονται. Οι κινήσεις επίσης. Οι ήχοι από τα κουτιά, το ίδιο. «Είναι πάντα οι ίδιοι άνθρωποι. Κάνουν τις ίδιες κινήσεις». Είναι η επανάληψη μιας καθημερινότητας που αγαπάς και μισείς, που νοσταλγείς και θέλεις να ξεχάσεις. Όπως ακριβώς το λέει ο Μπέρνχαρντ και το εκφράζει επί σκηνής ο ηθοποιός Σταύρος Ζαφείρης: «Αν συγκρίνουμε την ομορφιά αυτής της χώρας με την κακία αυτού του κράτους, θα καταλήξουμε στην αυτοκτονία».
Τα φώτα πλατείας είναι ανοιχτά σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Γιατί οι ηθοποιοί θέλουν να κοιτούν τους θεατές, αναζητούν στα πρόσωπά τους αυτή την ανάγκη επικοινωνίας που πραγματεύεται το έργο. Στο βλέμμα τους, στην έκφρασή τους.
Το μπλέξιμο των λέξεων του Μπέρνχαρντ με την κίνηση και τους ήχους δημιουργούν μιαν ξεχωριστή, πρωτότυπη και πρωτόγνωρη ατμόσφαιρα, που κινητοποιεί σκέψεις και συναισθήματα. Χωρίς σειρά, χωρίς ειρμό. Αποσπασματικά, στιγμιαία, συνειρμικά, με ό,τι βλέπουμε μπροστά μας ή στο βίντεο. Όμως με αφοσίωση, με νοιάξιμο, με συγκίνηση, και, κυρίως, με θαυμασμό, γι’ αυτό που δημιουργείται στη σκηνή.
Δεν είχα δει, και λυπάμαι, άλλη παράσταση της ομάδας Transatlantic που δημιούργησαν η Αλεξάνδρα Καζάζου και ο Karol Jarek το 2020. Είναι μια ξεχωριστή σκηνική γλώσσα, που έχει πολλή δουλειά, πολλή οργάνωση, πολύ επαγγελματισμό, πολύ πάθος, πολλή ακρίβεια. Όλα αυτά τα απέδωσαν εξαιρετικά όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης. Θα ξεχωρίσω λίγο παραπάνω τον Σπύρο Δέτσικα και τον Βασίλη Τρυφουλτσάνη.
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Αλεξάνδρα Καζάζου, Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, Δραματουργία: Karol Jarek, Σχεδιασμός φωτισμού: Karol Jarek, Β. Σκηνοθέτη: Αρετή Πετροπούλου, Κατασκευή σκηνικού: Βασίλης Χατζόπουλος, Σχεδιασμός βίντεο: Γιώργος Γούσης
Διανομή: Σπύρος Δέτσικας, Rafal Habel, Νάντια Μπαϊμπά, Βασίλης Μπούτσικος, Βασίλης Τρυφουλτσάνης, Σταύρος Ζαφείρης.
Θέατρο «Δίπυλον» (Καλογήρου Σαμουήλ 2 και Διπύλου, Κεραμεικός).
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9μ.μ. μέχρι τις 20 Μαΐου.
«Μη σκαλίζεις την άμμο»
Δεν είναι καινούργιο το έργο των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, παρουσιάζεται όμως για πρώτη φορά στη σκηνή. Και περιγράφει μια κατάσταση που μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιονδήποτε χρόνο και οποιονδήποτε τόπο. Τέσσερις νέοι άνθρωποι, λίγο φτωχοδιάβολοι, λίγο ονειροπαρμένοι, λίγο απατεωνίσκοι (ή περισσότερο) εξασκούν ο ένας προς τον άλλον, επιτυχώς ή ανεπιτυχώς, όλες τις ποταπές συμπεριφορές του ανθρώπινου ψυχισμού: εξαπάτηση, εκδίκηση, εξουσία, βία… Ο Σώζος, η Θάλεια, ο Φάνης και η Άντα. Δυο πρεζόνια, ένας ντίλερ, ένα κορίτσι αλλούτερο, μια γάτα κι ένα καναρίνι, βρίσκονται σ’ ένα διαμέρισμα κάπου στην Αθήνα και ζουν ένα βράδυ περίεργο, ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο «ταξίδι», τεχνητό ή ασυνείδητο. Παρακολουθούμε μια διαρκή εναλλαγή ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον σουρεαλισμό, την τρυφερότητα και τη σκληρότητα, τη φαντασίωση και την αλήθεια. Ένα έργο που συνομίλησε, θεματικά και υφολογικά, με αρκετά άλλα σύγχρονα νεοελληνικά θεατρικά κείμενα, χωρίς όμως να διατυπώνει μια δική του διακριτή ταυτότητα.
Ο Θεοδόσης Σκαρβέλης ανέλαβε να το σκηνοθετήσει, και είναι αυτή η δεύτερη δουλειά του που παρακολουθώ. Κα;ι αυτή τη φορά έστησε εύστοχα τον μικρόκοσμο και το περιβάλλον αυτών των νέων ανθρώπων, χάρη και στα σκηνικά (Αλέγια Παπαγεωργίου, Μιχαήλα Πλιαπλιά), που είτε ίπτανται, είτε είναι ένα με το πάτωμα και την εξαθλίωση. Κι αυτή τη φορά έστησε μια παράσταση με ρυθμό, αναδεικνύοντας τους χαρακτήρες των ηρώων και καθοδηγώντας αποτελεσματικά τους ηθοποιούς της παράστασης. Και τα κατάφερε αυτά, έχοντας ένα έργο που είχε αστάθειες και κενά. Και είχε ένα πολύ ωραίο φινάλε (χάρη και στον ηθοποιό Σπύρο Μαραγκουδάκη). Τα κοστούμια αναδείκνυαν επίσης το κλίμα του έργου. Όσο για τις ερμηνείες, υπηρέτησαν το σκηνοθετικό πνεύμα και το πνεύμα του κειμένου και ξεχωρίζω λίγο περισσότερο τον Σπύρο Μαραγκουδάκη και τον Δημήτρη Μανδρινό. Η Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη είχε εύστροφη σκηνική παρουσία, αλλά ήταν κάπως υπερβολική στις εκρήξεις της. Η Κορίνα Ντουλλάαρτ ζωντάνεψε μιαν παράξενη ηρωίδα, τον χαρακτήρα της οποίας σκιαγράφησε και το κοστούμι της.
Η ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο: Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης, Σκηνοθεσία: Θεοδόσης Σκαρβέλης, Σκηνικά, Κοστούμια: Αλέγια Παπαγεωργίου, Μιχαήλα Πλιαπλιά, Σχεδιασμός φωτισμών : Βλάσης Θεοδωρίδης, Βοηθός σκηνοθέτη : Άλκης Καζαμίας, Φωτογραφίες: Γιώργος Καλφαμανώλης
Συμπαραγωγή: Αθηναϊκά Θέατρα, Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη, Δημήτρης Μανδρινός, Σπύρος Μαραγκουδάκης, Κορίννα Ντουλλάαρτ
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Σκηνή Ωμέγα. Στο φουαγιέ της Σκηνής Ωμέγα εκτίθενται έργα του Ερρίκου Χατζηαλεξίου, εμπνευσμένα από την παράσταση.
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 8.30μ.μ., Κυριακή στις 7μ.μ. Μέχρι την 1η Ιουνίου.
