του Σπύρου Κακουριώτη
Σε δύο από τους επιφανέστερους έλληνες ιστορικούς, εκ των εισηγητών της «Νέας Ιστορίας» στη χώρα μας, τον πρεσβύτερο Νίκο Σβορώνο (1911-1989) και τον νεότερό του Σπύρο Ασδραχά (1933-2017) είναι αφιερωμένο το θερινό τεύχος (αρ. 1887) της Νέας Εστίας που κυκλοφορεί. Λευκαδίτες στην καταγωγή και οι δύο, η ιστορία του Ιονίου και των κοινωνιών του υπήρξε σταθερά παρούσα στο έργο τους. Το ίδιο και η σχέση τους με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο: ο Σπύρος Ασδραχάς υπήρξε ένας από τους εμπνευστές της δημιουργίας και από τους κυριότερους σχεδιαστές του προγράμματος του Τμήματος Ιστορίας, ενώ με τον Νίκο Σβορώνο και το έργο του μια εκλεκτική συγγένεια συνέδεε και συνδέει πολλούς από τους διδάσκοντές του.
Έτσι, φυσικώ τω λόγω, το 2019 διοργανώθηκε μια διημερίδα αφιερωμένη στο έργο των δύο σπουδαίων ιστορικών, στη γενέτειρά τους Λευκάδα, απ’ όπου προέρχονται και τα κείμενα που δημοσιεύονται στις σελίδες του περιοδικού. Πρόκειται για μελέτες από ερευνητές διαφορετικών γενεών και ειδικοτήτων, που οι περισσότεροι μαθήτευσαν δίπλα τους, οι οποίες επιχειρούν να φωτίσουν την ουσία της προσφοράς των δύο ιστορικών, που «αντιπροσωπεύουν την ανανέωση της ιστοριογραφίας στη χώρα μας –συνδέοντάς την με τη μεγάλη επτανησιακή ιστοριογραφική και πνευματική παράδοση– ενώ αποτελούν δύο προσωπικότητες ολοκληρωμένων διανοουμένων, από τους ξεχωριστούς που ανέδειξε ο ελληνικός 20ός αιώνας», όπως σημειώνει στην εισαγωγή του ο διευθυντής της Νέας Εστίας, ιστορικός και καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Νίκος Καραπιδάκης.
Από τα κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του περιοδικού, άλλα εκκινούν από βιωματικές και εργο-βιογραφικές προσεγγίσεις (Δημήτρης Αγωγιάτης-Pelé, Παρασκευή Κοψίδα-Βρεττού, Χρύσα Μαλτέζου, Θανάσης Καλαφάτης), άλλα εστιάζουν στις βυζαντινές σπουδές και τη συμβολή του Νίκου Σβορώνου (Φώτης Βασιλείου, «Άσκηση και κοινωνική συνοχή στο Βυζάντιο»· Ηλίας Γιαρένης, «Η υστεροβυζαντινή περίοδος με το βλέμμα του Ν. Σβορώνου»· Γιάννης Σμαρνάκης, «Ο Ν. Σβορώνος και η κοινωνική ιστορία του Βυζαντίου»), άλλα στην προεπαναστατική περίοδο και τις μελέτες του Σπύρου Ασδραχά (Δημήτρης Αρβανιτάκης, «Ιόνιο, 1797: Ο χαμένος κρίκος του ρεπουμπλικανισμού»· Έφη Αργυρού, «Μια μαθητεία που ξεκίνησε από το ερώτημα: Υπήρξε φεουδαρχία στη Λευκάδα;»· Ελευθερία Ζέη, «Η νέα κοινωνική ιστορία του Σπύρου Ασδραχά: “Ο ζευγολάτης του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη”»· Πέτρος Πιζάνιας, «Υπήρξε ένας τρόπος παραγωγής στο οθωμανικό αυτοκρατορικό κράτος;»· Διονύσης Τζάκης, «Οι “πρωτόγονοι της εξέγερσης” του Σπύρου Ασδραχά: τομή στη μελέτη του αρματολισμού»· καθώς και Φωτεινή Ασημακοπούλου, «Η αθωνική πολιτεία στη δίνη των εθνικοτήτων την περίοδο του Βουλγαρικού Σχίσματος») και άλλα στην ευρύτερη συνεισφορά τους στις ιστορικές σπουδές (Ανδρέας Καπετάνιος, «Βίωση και καταγραφή του παρελθόντος. Η μαρτυρία ενός αρχαιολόγου»· Σεβαστή Λάζαρη, «Ποσοτικές καταμετρήσεις και τύχες των ανθρώπων»).
Πέρα από τις αφιερωμένες στους δύο ιστορικούς σελίδες, από την υπόλοιπη πλούσια ύλη του περιοδικού ξεχωρίζουν δύο συμβολές στη βιβλιογραφία περί τον Ανδρέα Κάλβο: από την Αθηνά Γεωργαντά, «Ανδρέα Κάλβου Ωδές. Δύο άγνωστες βιβλιοκρισίες στη γαλλική εφημερίδα La Pandore» και από τον Σπύρο Παππά, «Τρεις άγνωστες επιστολές του Ανδρέα Κάλβου από μια μεταφραστική αντιπαράθεση με δογματικές προεκτάσεις (1853)».
[ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Ευριπίδου 84, 105 53, Αθήνα, 210-32.13.030, neahestia@hestia.gr]