του Φώτη Θαλασσινού
Είχα να τον δω πολλά χρόνια. Ποιητής με πρωτόλειο έργο στις πρώτες μας συναντήσεις και τώρα μετανάστης στην Ολλανδία επισκέπτης για λίγες μέρες στην Αθήνα και με τρεις πια εκδομένες ποιητικές συλλογές. Άλλαξαν πολλά απ’ τον πρώτο καιρό που τον είχα γνωρίσει. Στα πολύ νιάτα του φανατικός αναγνώστης του έργου των Αμερικάνων συγγραφέων της μπιτ γενιάς. Τα είπαμε κατά πολύ για τον Τζακ Κέρουακ και τους φίλους του συγγραφείς αυτής της γενιάς με τους καμένους εγκεφάλους και τα μεγάλα όνειρα. Ο φίλος μου Βάγγιους Σιάνο πέρασε την δική του κατά Ρεμπώ εποχή στην κόλαση και πάντα δίπλα σ’ αυτούς τους πρωτεργάτες του underground κινήματος στην Αμερική της δεκαετίας του πενήντα και του εξήντα. Περιδινήθηκε στην λυκοφιλία με την αυτοκαταστροφή σαν σε παρατεταμένη εφηβεία. Ο κύκλος του με τους μπιτ έκλεισε αφού διήλθε από όλα τα τελετουργικά της έκστασης. Χασίσια, πολύ σεξ με γυναίκες μέσης ηλικίας και για όσο αυτός ήταν στα είκοσι του, αλκοόλ και δουλειές του ποδαριού μόνο και μόνο για μια νύχτα ακόμη με ξύδια στην πλατεία Εξαρχείων. Στο Μοναστηράκι ο Βάγγιους ήρθε έχοντας πλέον στην φαρέτρα του το αρχαίο ελληνικό αθάνατο πνεύμα.
Ο Όμηρος, η Ιλιάδα, η Οδύσσεια. Η Ιλιάδα ο τελευταίος πόλεμος στον οποίο ο ηρωισμός ήταν ταυτόσημος με τον θάνατο στην μάχη και η Οδύσσεια ο καιροσκοπισμός και ο πρωτόφαντος ατομικισμός που επικρατεί μέχρι και τις μέρες μας με κάποιες λεπτές διαφοροποιήσεις. Για τον Βάγγιους ή Βαγγέλη ο Κάφκα γράφει γι’ αυτές τις αμυδρές διαφοροποιήσεις. Οι πρωταγωνιστές του Κάφκα συναντάνε πολλά τέρατα αλλά δεν νικάνε κανένα. Και ο λόγος είναι γιατί οι ήρωες του Κάφκα δεν έχουν καμιά βοήθεια. Ενώ ο Οδυσσέας είχε τα πάντα. Ο ανθρώπινος κλοιός, γύρω απ’ τον Κ. τον Γιόζεφ Κ. και τον Καρλ Ρόσμαν, είναι σαν να μοιράζει στους ανθρώπους του την συνενοχή με αυτούς τους τρεις εμβληματικούς χαρακτήρες του Τσέχου συγγραφέα. Αλλά αυτό που αποκαλύπτεται απ’ αυτόν το κορυφαίο συγγραφέα του 20ου αιώνα είναι ότι οι ένοχοι εμπλέκονται σαν διαμορφωτές της ενοχής τους. Συμφώνησα με τον Βαγγέλη πως ο καπιταλισμός δεν μπορεί και δεν θα ηττηθεί ποτέ. Γιατί ακόμη και όταν τον πολεμάς αυτός σε έχει προβλέψει κι σ’ έχει ήδη κάνει προϊόν του.
Σε μια παλινωδία της σκέψης του ο Βαγγέλης μου είπε ότι ίσως να μην είσαι εντός των αγορών όταν ακολουθείς τον δρόμο του ασκητή στην έρημο. Κι εγώ του ανταπάντησα πως ο μόνος τρόπος να αποφύγεις τον αδηφάγο καπιταλισμό είναι να ζήσεις αόρατος ή σαν παρίας χωρίς κανένας να σε ξέρει. Να περνάς τόσο φευγαλέα απ’ τις ζωές των άλλων που να είσαι αυθωρεί λησμονημένος. Αλλά σίγουρα θα σε περιλάβουν στις παραγράφους τους συγγραφείς. Γιατί όλοι οι αόρατοι άνθρωποι πρέπει να εκπροσωπηθούν στην ιστορία και μέσα απ’ τα βιβλία που φτιάχνουν οι καλλιτέχνες. Και αυτά τα έργα των γραφιάδων διακινούνται με τους γνωστούς τρόπους των αγορών Οπότε πάλι είσαι αγορά. Ζεις εκτός της αγοράς και γι’ αυτό η αγορά σε μνημονεύει και επωφελείται απ’ την κατάδειξη της ερημιάς σου.
Μιλήσαμε και για άλλα πολλά πράγματα με αφετηρία το μακρινό ελληνικό παρελθόν. Για τον καθηγητή Λιαντίνη, για τον πλατωνικό έρωτα και την πλατωνική αγάπη, για τις ανθρωποθυσίες στην αρχαία Ελλάδα και για τους ομόκεντρους αλλά εντελώς διαφορετικούς κύκλους στην ζωή μας.
Ο Βαγγέλης ήταν πιο γερασμένος στην ψυχή του απ’ όσο έδειχνε στην εμφάνισή του. Ίσως αυτή η πνευματική-σαν πρώιμη- ωριμότητα να είχε να κάνει με το γεγονός πως όλα είχαν τελειώσει για κείνον. Ό,τι ήταν να κάνει στη ζωή το είχε κάνει. Αυτό μου εκμυστηρεύτηκε κι επιπλέον πως τώρα μόνο είναι θεατής των ζωών των άλλων.
Γιατί αυτό τον γεμίζει. Να γνωρίζει τον άλλο όχι μέσα απ’ την δική του ματιά αλλά μέσα απ’ το βλέμμα του ξένου που κάθε φορά προσεγγίζει. Οι άνθρωποι γνωρίζουμε τον άλλον κυρίως αναγνωρίζοντας και ψάχνοντας γνώριμα απ’ την δική μας στόφα σημεία. Ο Βάγγιους δεν βρίσκει στον άλλο έναν καθρέφτη για να βλέπει τον εαυτό του. Η διαφορά είναι λεπτή. Ο φίλος μου δεν φτιάχνει με τα δικά του υλικά τον άλλον. Τον αφήνει να του δείξει τις καινοφανείς εικόνες του. Χάνεται σαν μαθητής μέσα στις πρωτάκουστες λέξεις και εκπομπές του νέου απέναντί του.
Μιλήσαμε και για την τελευταία ποιητική του συλλογή που κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Οδός Πανός με τίτλο Περισυλλογή. Όλα τα ποιήματα εμπνευσμένα απ’ τις παραδοχές για την ζωή πως είναι μια πλάνη και ότι όλα είναι μάταια. Για τον Βαγγέλη το μεγάλωμα του ανθρώπου δεν είναι παρά μια πτώση απ’ το όνειρο, απ’ την απατηλότητα και απ’ την πίστη στο βάραθρο της μίας και μοναδικής κυνικής πεποίθησης ότι ο μοντέρνος τρόπος ζωής καθώς μεγαλώνουμε γίνεται ολοένα και περισσότερο φυλακή. Ίσως γι’ αυτό να του αρέσει και ο Καβάφης τόσο πολύ. Γιατί ο Καβάφης είναι κατεξοχήν ο ποιητής που στέκεται στο έργο του σαν χρονόμετρο που δείχνει πως έτσι κι αλλιώς ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας.
Είπαμε και για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία το name dropping είναι κυρίαρχο. Αυτό που π.χ. όλοι μιλάνε για τους κλασικούς συγγραφείς του 19ου και 20ου αιώνα χωρίς να έχουν έστω ξεφυλλίσει ένα έργο τους. Η φλυαρία στα μέσα κοινωνικής έγκειται στο γεγονός ότι οι χρήστες είναι απολύτως αποσυνδεδεμένοι απ’ το θέμα για το οποίο διατυπώνουν μια γνώμη. Η φλυαρία στο διαδίκτυο γίνεται τελικά η πιο εκκωφαντική και μεγάλη σιωπή από καταβολής κόσμου. Και προβλέπω ότι ο άνθρωπος σύντομα θ’ απομακρυνθεί απ’ αυτό το επινόημα της τεχνολογία που αρχικά μας συστήθηκε ως σαγηνευτικό.
Μια μέρα ξαναμιλήσαμε ενώ είχε επιστρέψει στην Ολλανδία. Μου συστήθηκε ως «ο κανένας» . Το όνομα που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας στον Κύκλωπα Πολύφημο. Δεν ξέρω αλλά το θεωρητικό υπόβαθρο των απόψεών του Βάγγιους που μου μετέδιδε στο messenger ήταν σαν άβυσσος που φοβόμουν να την κοιτάξω για να μην με καταπιεί- για να παραφράσω και λίγο Νίτσε. Ο φίλος μου είχε μια κατά Λιαντίνη ροπή στην εθελούσια έξοδο απ’ την ζωή. Αν είσαι έτοιμος για τον θάνατο, οφείλεις να τον επιχειρήσεις. Μου θύμιζε ο λόγος του Βάγγιους το τραγούδισμα του Πόε στο ποίημά του “Όνειρο Μέσα Σ’ Όνειρο”. Και για τον Βάγγιους η ζωή τρεμόπαιζε σαν αντικατοπτρισμός ή σαν σκιά ονείρου. Μου ανέφερε το γνωμικό του Πίνδαρου ότι Σκιάς Όναρ Άνθρωπος. Στην πεισιθάνατη θεωρία και στάση ζωής του Βάγγιους ο άνθρωπος δεν πρέπει να ελπίζει και να ονειρεύεται. Παρά μόνον να τέρπεται απ’ την στιγμή, απ’ το τώρα. Για τον Βάγγιους όλα είναι μαθήματα θανάτου. Ακόμη και ο κόσμος φαντάζει όμορφος στα μάτια γιατί ακριβώς ξέρουμε πως ως πεθαμένοι θα τον αποχωριστούμε. Μοιάζει η κάθε μας ματιά να αποχαιρετά κάθε ορίζοντα της. Κι όταν ο Βάγγιους τελειώσει τα μαθήματα αυτά ως ομογάλακτος του Λιαντίνη θ’ αποχαιρετήσει.
Για έργο και δημοσιεύσεις γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος απ’ τον Βάγγιους Σιάνο:
https://sisyphos2021.blogspot.com/
https://www.instagram.com/iliad_homerus/profilecard/?igsh=Z3I0eG9seXF4bXg5
https://www.facebook.com/profile.php?id=100010130862077&locale=el_GR
Κείμενο, φωτογραφίες: Φώτης Θαλασσινός- https://fotisthalassinos.gr/
