Της Έφης Κατσουρού (*)
1.
[Ελπίδας εισβολέας]
Το μαύρο φόντο πλαισίωνε ιδανικά τις κίτρινες, τις κόκκινες, τις πορφυρές πιτσίλες, συντονιζόμενο απόλυτα με τη διάθεση του έτους. Δοκιμάζοντας να ανατρέψει τον ρου της ιστορίας, και υπερβαίνοντας τον παγερό των αισθημάτων διάκοσμο φώλιασε στο εσωτερικό της μισάνοιχτης ομπρέλας, που στράγγιζε τα δάκρυα στο μπαλκόνι. Ήτανε νύχτα βαθειά, των εφτά παρά τέταρτο του χειμερινού ηλιοστασίου που μια αμυδρή πιθανότητα βροχής έγινε για εκείνη εισιτήριο εισόδου σε έναν χώρο πιο θερμό σε έναν χρόνο πιο βέβαίο. Ο λευκός τοίχος που είχαν ζεστάνει όλη τη μέρα οι ανάσες μας, σε μια φευγαλέα παραίσθηση, όμοια με εκείνη που τύλιξε το κορίτσι με τα σπίρτα, έμοιαξε με βράχο και ακαριαία μεταποιήθηκε σε σανίδα σωτηρίας της. Μιας σωτηρίας ανέλπιστης, τόσο νυχτερινής, που θα μπορούσε να ονομάζεται Χριστουγεννιάτικη.
Τη δριμύτητα της νύχτας διαδέχθηκε η οικειότητα του πρωινού. Ακινητώντας μπροστά στην ασφαλή διαφάνεια της μπαλκονόπρτας, έμεινε για ώρα σκεπτική να αναμένει την πρώτη καυτή του ήλιου ακτίνα για να φορτίσει τα φτερά της. Εκείνα τα μικρά φτερά που ανοιγόκλεινε απελπισμένα πασχίζοντας να λάβει ύψος.
Η ζάχαρη, από όσο γνωρίζουμε, είναι υποκατάστατο της γύρης. Ανοίξαμε ένα στραπατσαρισμένο φακελάκι που είχε περάσει μέρες στη τσέπη κάποιου παλτό και προσπαθήσαμε να της την προσφέρουμε -ο χειμώνας έχει ανάγκη πάντοτε από ένα υποκατάστατο για την επιβίωση μίας ιδέας θερινής, μιας πεταλούδας. Με ένα λευκό χαρτί για χαλί μαγικό της, ταξίδεψε ως το μπαλκόνι. Τέντωσε τα φτερά της, και οι κίτρινες, οι κόκκινες, οι πορφυρές πιτσίλες, έμοιαξαν με γιορτή μέσα στο τόσο ψύχος. Ο χειμερινός ήλιος ήταν αρκούντος δυνατός. Πριν προλάβουμε να προφέρουμε αντίο, όρισε με το πέταγμά της μία καμπύλη ελευθερίας κι ο βόμβος της ευχήθηκε ευγνωμονώντας «καλά Χριστούγεννα».
2.
Πάει καιρός· και αν δεν απατώμαι θερινός, που οι πεταλούδες, μιμούμενες αποδημητικά πουλιά, εγκατέλειψαν το σώμα της. Έφυγαν για να προστατευθούν απ’ τη δριμύτητα ενός αναπάντεχου χειμώνα, που περιέβαλε τον κόσμο της και να επιστρέψουνε, όταν το κλίμα γίνει, εκ νέου, μεσογειακό. Η ανάσα του πάγωνε τις δροσοσταλίδες στα πέταλα και τους μίσχους του αλεξανδρινού και ακινητούσε τα φτερά των λιγοστών και ατυχών εντόμων που είχαν καθυστερήσει τη φυγή, αναμένοντας την ανατροπή ενός τελεσίδικου χωρισμού. Η σιωπή της ήταν πια εκκωφαντική, μα εκείνος δεν την άκουγε, κι ας πλησιάζαν Χριστούγεννα.
Το δέντρο, στολισμένο κι ευθυτενές, μετά από τρία χρόνια, καταλάμβανε τη δεσπόζουσα θέση, που του άνηκε, στο κέντρο του καθημερινού δωματίου κι εκείνη, συρρικνούμενη, όπως άλλοτε, υπό την σκέπη των κλαριών του, στο εσωτερικό μίας ξύλινης φάτνης, διεκδικούσε πλέον, δικαιωματικά το ρόλο της Παναγίας.
Η αθωότητα μεγάλωνε στο κορμί της κι η κοιλιά της έπαιρνε το σχήμα σπηλαίου.
Καθισμένη στην ξύλινη πολυθρόνα, παρατηρούσε για ώρα το ρυθμό των εναλλασσόμενων φωταυγών του δέντρου, μέχρι, που αναπάντεχα, συντονίστηκε με το φτερούγισμα του μικρού αγγέλου που κατοικούσε στο βάθος της πιο προσωπικής της φάτνης. Ήταν η στιγμή, που στο κέντρο μίας μεγάλης γαλάζιας μπάλας καθρεφτίστηκε η α γ ά π η.
3.
[Μπάμπουσκα]
Κι ο άγγελος έγινε αγόρι. Κι εκείνη του απέδωσε όλους τους ρόλους της απλόχερα: του Θείου Βρέφους δικαιωματικά, λόγω αγιότητας-λόγω ευσπλαχνίας, κι εκείνον του αγγέλου –χωρίς ανατροπές, λόγω φυσιογνωμίας (μαλλιά ξανθά-μάτια γαλάζια) και υποσχέθηκε κι εκείνον να το μάθει πάντοτε να συμπονά τη θέση των προβάτων στην ετήσια ιεροτελεστία της φάτνης. Τον είχε ακόμη άγγελο στην κοιλιά, όταν στάθηκε για ακόμη μία χρονιά κάτω απ’ το δέντρο, με το μαντήλι της μαμάς, λόγω αρώματος -ήθελε να της μοιάζει– και ορκίστηκε πως πάντοτε
και ανεξαρτήτως εποχής
θα υπάρχει για εκείνον,
μικρή επίγεια Παναγία του.
Μα αυτή η διαδοχή δεν έχει τέλος, και το χριστουγεννιάτικο παιχνίδι που αρεσκότανε να παίζει από μικρή, ακολουθεί τροχιά κυκλική.
Είναι κάτι βράδια που αφού τον κοιμίσει στοργικά στην αγκαλιά της και μεριμνήσει για τα όνειρα γλυκά του με τραγούδια, νεύματα και άλλες μαγγανείες, επιστρέφει και πάλι στους παλιούς της ρόλους και γίνεται άγγελος και συμπονά τη θέση των προβάτων και επιστρέφει σαν Θείο Βρέφος στην αγκαλιά της μεγάλης Μητέρας για να προστατευτεί.
Και τότε θυμάται ένα ξεχασμένο ρώσικο παιχνίδι που εμμονικά συνέλλεγε μικρή από τους πάγκους των ρωσοπόντιων μικροπωλητών στις λαϊκές αγορές και στα πανηγύρια.
Και μακαρίζει μεσάνυχτα τη λαϊκή σοφία.
4.
[το έλατο]
Κάθε στολίδι του και μια μορφή λυτρωτική, ο κορμός με τα κλαδιά του διαρκής διάλογος. Κάθε στολίδι του και μια ψυχή – κάθε φιγούρα, έκφραση. Υπάρχουν γάτες που απορούν και Άγιοι που γελάνε· υπάρχουν μπαλαρίνες που κάνουν θαύματα με τα ραβδιά τους ή νεράιδες που χαράσσουν πιρουέτες με τα λουστρίνια τους. Δεν θέλω να φύγει από το σπίτι – κι όσο οι μέρες πλησιάζουνε φοβάμαι. Είναι ο νυχτερινός επισκέπτης που ήρθε να λυτρώσει τους φόβους μας, είναι το δάσος που έλειπε από το σαλόνι μας, είναι μια κάποια συντροφιά αυτό το δέντρο. Μα πάνω από όλα είναι επιστροφή. Είναι οι βελόνες του που έραψαν στα χείλη μας τα χαμόγελα κι είναι η σκιά του που σκέπασε το χώρο και το χρόνο της γιορτής μας· να γίνουν πιο πλατείς, πιο φως, πιο στέρεοι, να αμβλύνουν τα οράματα και να οξύνουν τα όνειρα.
Είναι όμορφο μεσ’ στο σκοτάδι να λάμπουνε φώτα χρυσά για σένα. Να βρίσκεται μια φάτνη να τρυπώσεις, ιδίως όταν διατηρείς ρόλο διττό του Βρέφους και της Παναγίας. Είναι όμορφο που η πόρτα εύχεται κι απόψε:
«Καλά Χριστούγεννα», κι ας μας προσπέρασαν πριν μέρες οι γιορτές. Σίγουρα κάποιο βρέφος κι απόψε θα γεννιέται.
(*) Η Έφη Κατσουρού είναι αρχιτέκτονισα και ποιήτρια
