Η τεχνική μιας αγγλοσαξωνικής τέχνης (του Άρη Μαραγκόπουλου)

0
300
Ανρι Καρτιέ Μπρεσόν

του Άρη Μαραγκόπουλου

Επειδή έχω πολύ πρόσφατα αξιολογήσει θετικά, με αφορμή το μυθιστόρημα Εξιλαστήριο Θαύμα: Μια ιστορία σε πενήντα μία βαλίτσες (Κίχλη 2022), το έργο της Έλενας Μαρούτσου[1] και για να μην καταχραστώ τη φιλοξενία του Αναγνώστη, στο παρόν σημείωμα περιορίζομαι να εξετάσω κατά πόσο στη μικρή φόρμα των επτά σύντομων διηγημάτων του νέου βιβλίου της συγγραφέως καταγράφονται παρόμοια υφολογικά στοιχεία που καθιστούν εξίσου αξιανάγνωστη την προσπάθειά της. Εδώ πολύ συνοπτικά περιγράφω τα χαρακτηριστικά αυτά.

  1. Φυσιοδίφης συγγραφέας.

Είχα γράψει με αφορμή το Εξιλαστήριο Θαύμα ότι η Έλενα Μαρούτσου στέκεται πεισματικά σε απόσταση από τα τεκταινόμενα στις ιστορίες της, περίπου σαν φυσιοδίφης που ψυχρά ανατέμνει τις πεταλούδες του. Τα αισθήματα περιγράφονται απλώς ως αναγκαία συνθήκη, τόσο όσο απαιτείται ώστε να τα μεταλάβει ο αναγνώστης (αν είναι επαρκής), δίχως κραυγές, δίχως περιττές εντάσεις, δίχως να υπογραμμίζονται. Αθόρυβα.

Το ύφος της αυτό διαθέτει κάτι από την αγγλοσαξονική αυστηρότητα (που επίσης διαπνέεται από φλεγματικό χιούμορ) σε βαθμό που μπορώ με σχετική ασφάλεια να υποθέσω ότι, αν το επιθυμεί η συγγραφέας, μπορεί πολύ άνετα να γράψει ακόμα κι ένα πειστικό murder story.

  1. Μικρο-ιστορίες.

Έχω γράψει επίσης για την τεχνική των μικρο-ιστοριών της που διατρέχουν την διαπιστωμένα ασυγκράτητη, χειμαρρώδη της αφήγηση. Οι μικρο-ιστορίες θυμίζουν faits divers ή μικρές ειδήσεις στο περιθώριο των κεντρικών ειδήσεων μιας εφημερίδας. Περιλαμβάνουν μνήμες, συνειρμούς, ενοράσεις και διάφορα μικροπεριστατικά που το ένα ολισθαίνει «απρόσεκτα» πάνω στο άλλο –όπως σε μια αλυσσίδα όρθια πούλια ντόμινο– προσφέροντας στον αναγνώστη μια γοητευτική ανατροπή στο τέλος μιας παραγράφου, ενός κεφαλαίου, ενός διηγήματος ή εκεί που κανείς δεν την περιμένει.

  1. Δημόσια Ιστορία.

Ό,τι ανέφερα προηγουμένως ως κανόνα για την περιγραφή των αισθημάτων στα κείμενά της ισχύει επίσης για τη θέση της απέναντι στην Ιστορία. Η τελευταία αποτελεί την αναγκαία συνθήκη, είναι αυτή που θέτει με ακρίβεια, σχεδόν προγραμματικά, το κοινωνικό πλαίσιο των ηρώων της. Αυτό, όμως, συμβαίνει επίσης αθόρυβα, διακριτικά. Η κλιματική καταστροφή, η Παλαιστίνη, ο πόλεμος, ο Ρίτσος, ο Τσίρκας ως σηματωροί διαγράφουν, περίπου στο παρασκήνιο, το έξωθεν φορτισμένο σκηνικό μέσα στο οποίο διεκτραγωδούνται οι καταστάσεις που αναδεικνύουν τους ήρωες.

  1. Οι ήρωες.

Οι ήρωες πλάθονται μέσα από τις ιστορίες όπου η τύχη, η «μοίρα», η κοινωνική συνθήκη τούς έφερε να παίξουν κάποιο ρόλο του οποίου το ειδικό βάρος οι ίδιοι αδυνατούν να αντιληφθούν. Οι ήρωες υπάρχουν επειδή υπάρχουν αυτές οι ιστορίες που εντός τους βρίσκονται εγκλωβισμένοι. Σχεδόν κινδυνεύουν να εκραγούν από τις παράξενες ιστορίες στις οποίες, άθελά τους, ως πούλια αλυσσιδωτών πτώσεων, ερήμην τους εμπλέκονται.

  1. Σεξ.

Αν, τέλος, σύμφωνα με τη κατά Μπόρχες άποψη, ο κόσμος υπάρχει επειδή μπορούμε να τον αφηγούμαστε, στη Μαρούτσου ο κόσμος εξίσου υπάρχει επειδή σ’ αυτόν μπορούμε αενάως να κάνουμε έρωτα. Υπάρχει μια δεσπόζουσα, από πολλούς διαπιστωμένη στο ύφος της συγγραφέως: η σεξουαλικότητα ως αρετή, ως το πρώτο κινούν, ως η υπέρτατη ανάγκη.

Συνοψίζοντας. Με ψύχραιμη ματιά, με υλικό φαινομενικά ασήμαντα περιστατικά της καθημερινότητας που το ένα γεννά, στην κυριολεξία, το άλλο, στο διακριτικό φόντο της κοινωνικής συγκυρίας, μέσα από αλυσσιδωτές εκρήξεις μικρο-ιστοριών η συγγραφέας πλάθει μια σειρά συνήθεις ήρωες που βιώνουν ως ασυνήθιστες τις ερωτικές, κατά βάση, καταστάσεις όπου κατά κόρον εμπλέκονται. Το αποτέλεσμα συγκροτεί ένα μείγμα που λειτουργεί απελευθερωτικά, απολαυστικά στο μυαλό του αναγνώστη.

Δεν θα προσθέσω τίποτε περισσότερο για τις επτά ιστορίες του βιβλίου, για την επιδέξια αλυσιδωτή πλοκή τους τύπου domino effect. Δεν θα προδώσω τίποτε. Επειδή ο αναγνώστης ενός φροντισμένου βιβλίου όπως αυτό εδώ μπορεί εφεξής να προχωρήσει απερίσπαστος στην απόλαυσή του.

[1] Αναγνώστης 29/07/2023. https://www.oanagnostis.gr/giaxempore-mia-alli-anagnosi-sto-exilastirio-thayma-tis-e-maroytsoy-toy-ari-maragkopoyloy/

 

Έλενα Μαρούτσου,Ντόμινο: η τέχνη των αλυσιδωτών πτώσεων,Κίχλη, 2024

 

Προηγούμενο άρθροΟ αναγνώστης ως ντετέκτιβ. Μια κουβέντα με τον Ιταλό συγγραφέα Fabio Stassi (από την Αλεξάνδρα Χαΐνη)
Επόμενο άρθροΠολιτική ορθότητα στη συγγραφή αστυνομικής λογοτεχνίας; (του Γιάννη Πανούση)

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ