γράφει η Αλεξάνδρα Χαΐνη

Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα των υποψήφιων βιβλίων για το Διεθνές Βραβείο Booker 2025. Περιλαμβάνει 13 τίτλους και άρα, όπως κάθε φορά, 13 συγγραφείς και 13 μεταφραστές/στριες. Ανάμεσά τους 11 μυθιστορήματα και 2 συλλογές διηγημάτων, όλα βιβλία που κυκλοφόρησαν στη Βρετανία και/ή στην Ιρλανδία μεταξύ 1^ης Μαΐου 2024 και 30 Απριλίου 2025. Η κριτική επιτροπή κατέληξε σε αυτά μέσα από 154 βιβλία που κατατέθηκαν από τους εκδοτικούς οίκους, ο μεγαλύτερος αριθμός βιβλίων από το 2016 όταν το βραβείο πήρε τη σημερινή του μορφή.

Η επιτροπή αναγνωρίζει τη σημαντική δουλειά των μεταφραστών εξού και το χρηματικό έπαθλο των 50.000 λιρών μοιράζεται εξίσου σε συγγραφέα και μεταφραστή. Επιπλέον, προβλέπονται 5.000 λίρες για κάθε έναν τίτλο της βραχείας λίστας, 2.500 για τον/την συγγραφέα και 2.500 για τον μεταφραστή ή την μεταφράστρια (ή τους μεταφραστές/τις μεταφράστριες).

Η βραχεία λίστα με τα 6 βιβλία θα ανακοινωθεί την Τρίτη 8 Απριλίου και ο νικητής/η νικήτρια θα ανακοινωθεί την Τρίτη 20 Μαΐου, σε τελετή που θα φιλοξενηθεί στην Tate Modern στο Λονδίνο.

Πραγματολογικά στοιχεία

• 13 συγγραφείς συμμετέχουν πρώτη φορά στα βραβεία Booker, τρεις εκ των οποίων με το πρώτο τους βιβλίο και 8 με την πρώτη τους έκδοση στην αγγλική γλώσσα.
• Τρεις μεταφραστές έχουν ήδη συμμετάσχει σε προηγούμενα Booker ενώ ένας προτείνεται για πέμπτη φορά, γεγονός ρεκόρ στην ιστορία του βραβείου.
• Πρόκειται για συγγραφείς που έχουν διακριθεί στις χώρες τους αλλά και στο εξωτερικό.
• Ένα βιβλίο θεωρείται κλασικό της queer λογοτεχνίας, καθώς εκδόθηκε για πρώτη φορά στα ολλανδικά 43 χρόνια πριν. Είναι το μεγαλύτερο διάστημα που έχει περάσει από την έκδοση ενός βιβλίου και την κυκλοφορία του στα αγγλικά.
• Ένα βιβλίο αποτελεί τον πρώτο τόμο μιας επταλογίας, που αρχικά είχε εκδοθεί από τον ίδιο τον συγγραφέα και στη συνέχεια έγινε εκδοτικό φαινόμενο.
• Τα 11 από τα 13 υποψήφια βιβλία έχουν λιγότερες από 250 σελίδες.
• Τα βιβλία αποτελούν μεταφράσεις από 10 γλώσσες συμπεριλαμβανομένων των κάναντα (ινδική διάλεκτος) και των ρουμάνικων που εμφανίζονται για πρώτη φορά στα Booker.
• Συγγραφείς και μεταφραστές εκπροσωπούν 15 εθνικότητες.
• Συμμετέχουν 11 ανεξάρτητοι εκδότες – ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία του θεσμού.

Θεματολογία

Όπως αναφέρει η κριτική επιτροπή στην ιστοσελίδα του Booker, «οι 13 τίτλοι εξερευνούν μια τεράστια γκάμα αξιοσημείωτων, αξιόλογων ανθρώπινων εμπειριών – βιωμένων και φανταστικών, οι οποίες έχουν ειπωθεί με τόλμη και αυθεντικότητα. Κάποιες εμπειρίες είναι σπαρακτικές, άλλες είναι ξεκαρδιστικές· όλες όμως αφορούν ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας ή που είναι αόρατοι για εκείνους που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας· είναι οι εμπειρίες του γείτονά σας ή ενός απλού ανθρώπου στην άλλη άκρη του κόσμου. Με πολύ διαφορετικούς τρόπους, είναι ιστορίες επιβίωσης: επιβίωσης μέσα στην προσωπική και πολιτική ιστορία· επιβίωσης μέσα σε ένα σώμα ή σε μια κοινότητα· πάλης για τη ζωή· αγώνα για το μέλλον και το παρελθόν. Κάποιο βιβλίο μπορεί να θυμίζει το σπίτι σας ή να απέχει ένα εκατομμύριο μίλια μακριά από αυτό, ωστόσο οι εμπειρίες και τα συναισθήματα που έχουν καταγράψει οι συγγραφείς και μεταφραστές της μακράς λίστας, είναι εκείνα που όλοι οι άνθρωποι, οπουδήποτε στον κόσμο, θα αναγνωρίσουν: αγάπη, θλίψη, φόβος, οργή, χαρά και άλλα πολλά.»

Η λίστα, συνεχίζει η επιτροπή, περιλαμβάνει επίσης βιβλία που ξεπερνούν τα όρια της λογοτεχνίας – από την παραδοσιακή μυθοπλασία μέχρι το ημι-αυτοβιογραφικό, από τον σωματικό τρόμο μέχρι την επιστημονική φαντασία·  από τις ιστορίες που καλύπτουν χιλιετίες σε άλλες που διαδραματίζονται σε μια και μοναδική ατέλειωτα επαναλαμβανόμενη ημέρα…

«Υπάρχει από ένα βιβλίο για όλες και όλους όσες και όσους ενδιαφέρονται για αυτό που σημαίνει να είσαι άνθρωπος, για το πώς μοιάζει ο πλανήτης μας μέσα από τα μάτια των άλλων και για τη δύναμη της μυθοπλασίας να αμφισβητήσει τις βεβαιότητες και τις προκαταλήψεις μας και να ενώσει διαφορετικούς πολιτισμούς», καταλήγουν τα μέλη της επιτροπής.

Η μακρά λίστα

1. Solenoid | Mircea Cărtărescu, μετάφραση από τα ρουμάνικα Sean Cotter  

Το Solenoid μεταφέρει σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία του Mircea Cărtărescu ως καθηγητή στη Ρουμανία. Ωστόσο, συνιστά μια αλλόκοτη αφήγηση γύρω από την ιστορία, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, με στιγμές εφιαλτικού σωματικού τρόμου. Λέγεται ότι το βιβλίο γράφτηκε με τη μία, χωρίς δηλαδή να γίνουν αλλαγές πριν εκδοθεί. Έχει 627 σελίδες και είναι το μεγαλύτερο βιβλίο της λίστας.

Ο Mircea Cărtărescu είναι Ρουμάνος συγγραφέας, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και δοκιμιογράφος. Έχει εκδώσει ήδη 25 βιβλία και έχει λάβει διάφορα βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Dublin Literary Award το 2024 για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Η δουλειά του έχει μεταφραστεί σε 24 γλώσσες.

2. Hunchback | Saou Ichikawa, μετάφραση από τα ιαπωνικά Polly Barton  

Το Hunchback –με μόλις 97 σελίδες, το μικρότερο σε έκταση βιβλίο της λίστας– μιλάει για τη σεξουαλική επιθυμία και την αναπηρία. Πρωταγωνιστεί άτομο με μυoσκελετική διαταραχή που χρησιμοποιεί ηλεκτρικό καροτσάκι, όπως ακριβώς και η συγγραφέας Saou Ichikawa. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ιαπωνικά μυθιστορήματα του 21^ου αιώνα.

Η Saou Ichikawa είναι συγγραφέας από την Ιαπωνία. Φοίτησε στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Waseda. Το Hunchback, είναι το πρώτο της μυθιστόρημα, και έχει γίνει μπεστ σέλερ στη χώρα της, κερδίζοντας το Bungakukai Prize για νέους συγγραφείς και το Akutagawa Prize, τη σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση στην Ιαπωνία. Η Ichikawa είναι η πρώτη συγγραφέας με αναπηρία που λαμβάνει το συγκεκριμένο βραβείο.

3. Eurotrash | Christian Kracht, μετάφραση από τα γερμανικά Daniel Bowles  

Πρωταγωνιστής του Eurotrash είναι ένας Ελβετός συγγραφέας που ξεκινά ένα κωμικοτραγικό ταξίδι με την ηλικιωμένη πλούσια μητέρα του.

Ο Christian Kracht είναι Ελβετός συγγραφέας, τα βιβλία του οποίου έχουν μεταφραστεί σε 30 γλώσσες. Γεννημένος στη Βέρνη, με σπουδές στη Νέα Υόρκη, ο Kracht έχει λάβει πολλά βραβεία, με πιο πρόσφατα το Swiss Book Prize και το Hermann Hesse Award για το μυθιστόρημά του The Dead. Έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος και σεναριογράφος, ενώ δουλειά του έχει μεταφερθεί στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

4. Small Boat | Vincent Delecroix, μετάφραση από τα γαλλικά Helen Stevenson

Το Small Boat του Vincent Delecroix είναι η ιστορία μιας ομάδας μεταναστών που επιχειρούν να περάσουν τη Μάγχη με ένα φουσκωτό σκάφος, με αποτέλεσμα να χαθούν οι 27 από τους επιβαίνοντες. Την αφηγείται μια Γαλλίδα γυναίκα που έλαβε -και απέρριψε- τις απελπισμένες κραυγές τους για βοήθεια.

Ο Vincent Delecroix είναι Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας. Έχει βραβευτεί με το Prix Valery Larbaud το 2007 για το μυθιστόρημά του Ce qui est perdu και το Grand prix de littérature de l’Académie française για το βιβλίο του Tombeau d’Achille (2008). Το Small Boat είχε συμπεριληφθεί στη μακρά λίστα των βραβείων Goncourt. Είναι το πρώτο βιβλίο του που μεταφράστηκε στα αγγλικά.

5. A Leopard-Skin Hat | Anne Serre μετάφραση από τα γαλλικά Mark Hutchinson 

Το βιβλίο της Anne Serre A Leopard–Skin Hat, περιγράφει την αγάπη και την απελπισία στην έντονη σχέση ανάμεσα στον αφηγητή και τον καλύτερό του φίλο που υποφέρει από ψυχολογικές διαταραχές.

Η Anne Serre έχει γεννηθεί στο Μπορντό και έχει εκδώσει 17 βιβλία, τα οποία έχουν λάβει πολλές διακρίσεις. Το A Leopard-Skin Hat είναι το τέταρτο βιβλίο της Serre που μεταφράζεται στα αγγλικά.

6. The Book of Disappearance | Ibtisam Azem, μετάφραση από τα αραβικά Sinan Antoon

Το θέμα του μυθιστορήματος της Ibtisam Azem The Book of Disappearance είναι σοκαριστικό καθώς θέτει το εξής ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν εξαφανίζονταν ξαφνικά όλοι οι Παλαιστίνιοι από το Ισραήλ;

Η Ibtisam Azem είναι Παλαιστίνια συγγραφέας και δημοσιογράφος με έδρα τη Νέα Υόρκη. Έζησε και σπούδασε στα Ιεροσόλυμα πριν μεταναστεύσει στη Γερμανία και στη συνέχεια στις ΗΠΑ όπου και συνέχισε τις σπουδές της. Έχει εκδώσει 2 μυθιστορήματα στα αραβικά, The Sleep Thief (2011) και The Book of Disappearance (2014) καθώς και μια συλλογή διηγημάτων, I Wish I Were a Hoopoe (2024). Το βιβλίο της The Book of Disappearance έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, στα ιταλικά και στα γερμανικά.

7. On the Calculation of Volume I | Solvej Balle, μετάφραση από τα δανέζικα Barbara J Haveland 

Στο On the Calculation of Volume της I της Solvej Balle, μια γυναίκα βρίσκεται παγιδευμένη σε μια χρονική επανάληψη: κάθε πρωί που ξυπνάει και είναι 18 Νοεμβρίου, ξανά και ξανά. Το βιβλίο είναι το πρώτο από μια επταλογία (!) που η συγγραφέας ξεκίνησε το 1999 και την οποία εξέδωσε με δικά της έξοδα για να μεταφραστεί και να κυκλοφορήσει στη συνέχεια σε 20 χώρες.

Η Solvej Balle έχει γεννηθεί στη Δανία και είναι συγγραφέας και εκδότρια. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1986 με το μυθιστόρημα Lyrebird και έγραψε τελικά ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της Δανίας, το According to the Law: Four Accounts of Mankind (1993), που εκδόθηκε σε περισσότερες από 10 χώρες. Μετά από αυτή την επιτυχία της, αποσύρθηκε στο νησάκι Ærø, και 30 χρόνια αργότερα έγραψε το πρώτο βιβλίο της επταλογίας της – ήδη έχει ολοκληρώσει τα 5.

8. Under the Eye of the Big Bird | Hiromi Kawakami, μετάφραση από τα ιαπωνικά Asa Yoneda 

Το Under the Eye of the Big Bird της Hiromi Kawakami, μιλάει για την εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους σε μια περίοδο χιλίων ετών και ταυτόχρονα για τα χαρακτηριστικά που μας καθιστούν ανθρώπους.

Η Hiromi Kawakami γεννήθηκε στο Τόκυο το 1958 και είναι μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Ιαπωνίας. Το 2001 της απονεμήθηκε το Tanizaki Prize για το βιβλίο της Strange Weather in Tokyo, που έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ και μπήκε στην βραχέα λίστα του International Foreign Fiction Prize το 2014 (τέως International Booker Prize).

9. There’s a Monster Behind the Door | Gaëlle Bélem, μετάφραση από τα γαλλικά Karen Fleetwood και Laëtitia Saint-Loubert  

Το There’s a Monster Behind the Door της Gaëlle Bélem, μας μεταφέρει στη Ρεϋνιόν (ηφαιστειογενές νησί στον Ινδικό ωκεανό, ανατολικά της Μαδαγασκάρης και νοτιοδυτικά του Μαυρίκιου) της δεκαετίας του ’80, όπου ένα νεαρό κορίτσι αντιστέκεται στους αυστηρούς γονείς του.

Η βραβευμένη συγγραφέας με καταγωγή από τη Ρεϋνιόν, έχει εκδώσει δύο μυθιστορήματα – Un monstre est là, derrière la porte και Le fruit le plus rare, το 2020 και το 2023 αντίστοιχα. Διδάσκει λατινικά, ιστορία και γεωγραφία στο γυμνάσιο και εργάζεται ως δικαστής σε δικαστήριο ανηλίκων.

10. On a Woman’s Madness | Astrid Roemer, μετάφραση από τα ολλανδικά Lucy Scott 

Στο On a Woman’s Madness της Astrid Roemer, μια θαρραλέα μαύρη γυναίκα το σκάει από τον κακοποιητικό σύζυγό της για να κάνει μια νέα αρχή στην πρωτεύουσα του Σουρινάμ.

Η Astrid Roemer είναι συγγραφέας και δασκάλα με καταγωγή από το Σουρινάμ. Το 1966, στα 19 της, μετανάστευσε από το Σουρινάμ στην Ολλανδία. Αυτοπροσδιορίζεται ως «κοσμοπολίτικη» συγγραφέας. Μελετάει θέματα φυλής, φύλου, οικογένειας, ταυτότητας και η αντισυμβατική πρόζα της θεωρείται εφάμιλλη εκείνης της Toni Morrison και της Alice Walker. Το μυθιστόρημα On a Woman’s Madness, εκδόθηκε πρώτη φορά στα ολλανδικά το 1982.

11. Perfection | Vincenzo Latronico, μετάφραση από τα ιταλικά Sophie Hughes  

Το Perfection παρακολουθεί ένα ζευγάρι μεταναστών καθώς ενώ προσπαθεί να ζήσει το όνειρό του στο Βερολίνο έρχεται αντιμέτωπο με τις απογοητεύσεις της σύγχρονης ζωής.

Ο Vincenzo Latronico είναι Ιταλός συγγραφέας, μεταφραστής και κριτικός τέχνης. Γεννήθηκε στη Ρώμη και ζει στο Μιλάνο. Το Perfection είναι το τέταρτο μυθιστόρημά του και το πρώτο που μεταφράστηκε στα αγγλικά.

Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει τον Απρίλιο από τις Εκδόσεις Loggia με τίτλο «Η τελειότητα».

12. Reservoir Bitches | Dahlia de la Cerda, μετάφραση από τα ισπανικά Heather Cleary και Julia Sanches

Να και μια συλλογή διηγημάτων. Οι προσπάθειες 13 αξιομνημόνευτων γυναικών του Μεξικού -μεταξύ των οποίων η κόρη ενός αρχηγού καρτέλ και το θύμα τρανς γυναικοκτονίας- να επιβιώσουν.

Η Dahlia de la Cerda είναι Μεξικανή συγγραφέας και ακτιβίστρια. Σπούδασε φιλοσοφία και έλαβε το Comala Young National Short Story Award για το βιβλίο της λίστας. Είναι συνιδρύτρια της φεμινιστικής οργάνωσης «Morras Help Morras». Το Reservoir Bitches θα γίνει σειρά από τα στούντιο της Amazon.

13. Heart Lamp | Banu Mushtaq, μετάφραση από τα κανάντα Deepa Bhasthi 

Τέλος, το Heart Lamp της Banu Mushtaq ασχολείται με την ιδιαίτερη καθημερινότητα των Μουσουλμάνων γυναικών και κοριτσιών στη Νότια Ινδία. Αποτελείται από 12 διηγήματα που η Mushtaq έγραψε στα κανάντα από το 1990 έως το 2023.

Η Banu Mushtaq είναι συγγραφέας, ακτιβίστρια και νομικός. Ξεκίνησε να γράφει στο πλαίσιο των πρωτοποριακών κύκλων που διαμαρτύρονταν για το σύστημα των καστών και των τάξεων τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Έχει εκδώσει 6 συλλογές διηγημάτων, ένα μυθιστόρημα, μια συλλογή δοκιμίων και μια ποιημάτων. Έχει τιμηθεί μια πολλά βραβεία, ωστόσο το Heart Lamp είναι το πρώτο βιβλίο της που μεταφράζεται στα αγγλικά.