Γιώργος Βέης.
Μέσα στο πλαίσιο των γνωστών ρυθμίσεων, ανελαστικών ή μη, του συγκεκριμένου πολιτειακού κατεστημένου, η Quan Am φαντάζει βέβαια με την πρώτη ματιά σαν το ευκρινές απολίθωμα ενός πολύ μακρινού παρελθόντος. Πιθανότατα παράδοξου. Μια εικασία, ένα απόσπασμα απολεσθέντος μουσείου: μια προσφιλής, άκακη θεότητα ταριχευμένη. Ασφαλώς τετελεσμένη. Ένα επίμονο ίχνος απελπισμένων ευχών, συλλογικών και ατομικών. Το «πριν» της Quan Am είναι προφανώς ο θρίαμβός της. Το «τώρα» της, ένας ακόμη τύμβος των αυταπατών μας. Τα τάματα όμως πολλών επισκεπτών επιμένουν να την συνδέουν άρρηκτα με το όνειρο του παρόντος. Οι διανοητικές επαφές, το πλησίασμα, το άγγιγμα του όσιου μεγάλιθου, την αποκαθιστούν με τάξη. Η φρόνηση, η αγαθή πρόνοια των αφιερωμάτων αποτελεί κατ΄ εξοχήν πειστήριο παραμονής στο πνεύμα του τόπου. Δεν εννοώ ότι η εμμονή στο πρόσωπο της Quan Am υπονομεύει το έδαφος της πραγματικότητας. Απλώς το ενισχύει δυναμικά.
Τι περισσεύει από το περίγραμμα, από το σώμα των όγκων; Εννοώ κάτι που δεν είναι Παγόδα; Συστατικό ή παράρτημα της τρισδιάστατης αλήθειας της; Όσα τυχόν αίρονται, όσα δεν δένουν κατ΄ αρχήν με τη συνολική της πρόταση, εκτιμώ ότι ανήκουν σ΄ έναν πρόλογο, σε ένα σχεδίασμα χώρου, ο οποίος μας προετοιμάζει για όσα θα δούμε μόλις αξιωθούμε τις συνθήκες αυτής της γεωδαισίας. Διαπιστώνω στο μεταξύ ότι η ανθρώπινη παρουσία μόλις που διακρίνεται στο περιθώριο του ευρύτερου οπτικού πεδίου. Περισσότερο αυτόκλητος μάρτυρας, παρά ουσιώδης ή βέβαιος παράγων του γίγνεσθαι, ο τυπικός επισκέπτης δοκιμάζει προς το τέλος της περιήγησης ν΄ αντλήσει συμπεράσματα τοπίου. Όσο κι αν αφήνεται εντελώς ανυπεράσπιστος στην πλημμυρίδα των μέτρων, των αποστροφών και των αμέτρητων παιχνιδισμάτων της θέας, ο ευαισθητοποιημένος δέκτης θ΄ αποκομίσει, θα ιδιοποιηθεί Μορφές. Η έξαρση, η ανύψωση από τη φθορά, ίσως να είναι το νέο του βλέμμα. Τυχερός όποιος το διατηρήσει στο μέλλον της ανίας που κατά πάσα πιθανότητα τον περιμένει στην πύλη της επανόδου στα ίδια.
Δεν αφήνει κανένα περιθώριο υπαγωγής του σε άλλες κλίμακες: κυρίαρχο, αλλά όχι εξουθενωτικό, το γκρίζο χρώμα είναι η αμετάβλητη παράμετρος της ημέρας. Ένας καταληπτός ουρανός, καθόλου βαρύς, που δεν τιμωρεί, που δεν μας καθηλώνει στη γωνία μελαγχολικών εντυπώσεων. Συντροφικό χρώμα, συνάλληλο των βιωμάτων. Ίσως τώρα να είναι το αρμοδιότερο συνώνυμο της θαλπωρής. Της νηφάλιας συνδιαχείρισης των φαινομένων. Το γκρίζο των χαμηλών τόνων, ο καλός αγωγός των συμφραζομένων. Αλλά κι η θερμοκρασία σύντροφος. Χωρίς ανατροπές, ανακουφιστικά σταθερή. Η δροσιά έρχεται σαν υπόμνηση φιλοξενίας. Όσο ανεβαίνω, τόσο περισσότερο αισθάνομαι. Η Παγόδα, το όριο των δυνατοτήτων μου για ανάβαση και κατάβαση: και οι δύο εμπειρίες, δεν θα το ξεχάσω, ολοκληρώνονται σε συνθήκες φιλότητας. Δεν υπάρχει τώρα κάποιο στοίχημα για να με ερεθίσει να το κερδίσω ή να το χάσω εντίμως. Δεν υφίσταται αγώνας πορείας, ούτε εκπλήρωση σχεδίων μιας υπερχειλισμένης νεότητας. Κανένα άθλημα ματαιοδοξίας. Μόνο αγωγή υλικών και νοουμένων.
Μπαίνοντας στην Αρωματική Παγόδα, νοιώθω ότι μεταβαίνω σ’ έναν εκτός τόπου και χρόνου κόμβο αλληλουχιών. Οι σειρές των συνειρμών, στους οποίους με παραπέμπουν, είναι επόμενο να με διεγείρουν. Θέλγμα. Η προσήνεια των λίθων, οι σύνδεσμοι των κυρίων και των επικουρικών δοξασιών με όσα πιστεύουμε ότι μας συνιστούν ως φορείς ήθους, η διαπλάτυνση των εσωτερικών μας οριζόντων: μόλις πατήσει το πόδι μου εδώ, το πνεύμα της σπηλιάς με περιβάλλει σαν δρώμενο, σαν άσμα. Ο αρχαίος οικείος. Σα να με περίμενε από καιρό. Τα περίπλοκα αινίγματα της ζωής υποχωρούν, έστω για λίγη ώρα, στο βάθος της σκηνής. Ελεύθερη πρόσβαση στην καθαρότητα της σκέψης. Το απτό και το καθημερινό στοιχείο της ζωής αλλοιώνεται αυτομάτως από την αθρόα, απερίσπαστη μετάγγιση του διαφορετικού. Πρόκειται ασφαλώς για μια θετική αλλοίωση. Μια αίσια προαγωγή. Οι όροι της αντίληψης σαφώς διευρύνονται. Η παρουσία της θεότητας μπορεί να πιστοποιηθεί στην προθήκη της Αρωματικής Παγόδας: είναι το αληθινό πρόσωπο της καθόλα δημιουργικής φαντασίας.
*
