Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Από την πρώτη στιγμή που η χώρα εισήλθε στην περιπέτεια του κορονοϊού, η κυβέρνησή σας και κάθε υπουργός στον τομέα ευθύνης του επέδειξε αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα και αντίδραση, λαμβάνοντας μέτρα ανακούφισης και στήριξης της οικονομίας, των επαγγελματιών και των πολιτών. Διαπιστώνουμε μία θλιβερή εξαίρεση: τον κλάδο του βιβλίου όπου, μετά και τις τελευταίες εξαγγελίες του υπουργείου Πολιτισμού, είναι πλέον πασιφανές ότι το βιβλίο αποτελεί την τελευταία προτεραιότητα της υπουργού κυρίας Λίνας Μενδώνη, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει έστω και ως αναφορά στην ατζέντα της.
Ας γίνουμε πιο σαφείς. Στα “Μέτρα στήριξης του Πολιτισμού και των εργαζομένων του” της 7ης Μαΐου 2020, σε 33 σελίδες εξαγγελιών αφιερώθηκαν δύο μόνο λέξεις για το βιβλίο: «αγορά βιβλίων» (σελ. 14 στο συνημμένο PDF έγγραφο). Δύο λέξεις ριγμένες στην τύχη, απλώς για να υπάρχουν, χωρίς την παραμικρή επεξήγηση για το ύψος της δαπάνης, για τα χαρακτηριστικά των υπό αγορά βιβλίων, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, χωρίς να διευκρινίζεται ποιοι θα είναι οι ωφελούμενοι φορείς, χωρίς να περιγράφονται στοιχειωδώς οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Δύο λέξεις χωρίς καμία κυριολεκτικά σημασία, που μόνο ως στάχτη στα μάτια του κόσμου του βιβλίου μπορούν να εκληφθούν. Για το υπουργείο Πολιτισμού φαίνεται πως δεν υφίστανται εκδότες, βιβλιοπώλες, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, εικονογράφοι. Καμία αναφορά στους ανθρώπους που αποτελούν τον μεγαλύτερο πυλώνα του πολιτιστικού δυναμικού της χώρας, οι οποίοι λειτουργούν νόμιμα, πληρώνουν φόρους και εισφορές, και πλήττονται όπως όλοι οι Έλληνες από τις παρούσες συνθήκες.
Τα δυσοίωνα όμως σημάδια για το βιβλίο έχουν φανεί εδώ και καιρό. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2019, η κυρία Μενδώνη αναφέρθηκε σε 9 βασικά σημεία της στρατηγικής για το βιβλίο, η οποία επρόκειτο να ακολουθηθεί. Από το κείμενο αυτό (σας το παραθέτουμε συνημμένο), ούτε ένα σημείο δεν έχει υλοποιηθεί 8 μήνες μετά.
Κατά την τελευταία συνάντηση που είχαμε μαζί σας στις 11 Οκτωβρίου 2018, πριν αναλάβετε τη διακυβέρνηση της χώρας, αποκομίσαμε την εντύπωση ότι έχετε προσωπικά πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τον χώρο του βιβλίου. Σήμερα αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι είναι θέση της κυβέρνησής σας η αδιαφορία για το βιβλίο και τους συντελεστές του.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε (μείωση παραγωγής νέων τίτλων, μεγάλο μέρος των εργαζομένων σε αναστολή εργασίας, βιβλιοπωλεία κλειστά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναβολή της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης), δεν ζητούμε χρήματα από την κυβέρνηση χωρίς αντίκρισμα, ούτε χαριστικές πράξεις. Ζητάμε και προτείνουμε:
- τον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών που είναι η καρδιά του πολιτισμού -δημοτικών, δημόσιων, σχολικών και ακαδημαϊκών- με βιβλία, κάτι που είναι υποχρέωση να εντάσσεται στον τακτικό προϋπολογισμό κάθε πολιτισμένου κράτους, ασχέτως κρίσεων ή ειδικών συνθηκών. Με τον τρόπο αυτό, θα εξοπλιστούν οι βιβλιοθήκες, που έχουν χάσει την βιβλιοπαραγωγή τουλάχιστον των τελευταίων δέκα ετών. Αν μάλιστα η προμήθεια των βιβλίων γίνει από τα βιβλιοπωλεία του Δήμου στον οποίον ανήκει κάθε βιβλιοθήκη, τότε με μία κίνηση το όφελος θα είναι πολλαπλό: θα στηριχθούν και τα βιβλιοπωλεία και οι εκδοτικοί οίκοι και οι Έλληνες συγγραφείς με τα δικαιώματα που θα εισπράξουν. Από τη στιγμή δε που οι βιβλιοθήκες δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία του υπουργείου Πολιτισμού, προτείνουμε η αγορά βιβλίων να πραγματοποιηθεί από το ποσόν που, προς τιμήν σας, αποφασίσατε να διαθέσετε για τον πολιτισμό.
- να υποδείξουν οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης στους μαθητές τους εργασίες πάνω σε συγκεκριμένα βιβλία της ελεύθερης επιλογής των εκπαιδευτικών, ώστε να καλυφθεί μέρος της χαμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας, τουλάχιστον ως προς τον τομέα της λογοτεχνίας, τα οποία θα προμηθευτούν από τα βιβλιοπωλεία, τώρα που άνοιξαν. Το κόστος προμήθειας αυτών των βιβλίων είναι ιδιαίτερα χαμηλό, 7 έως 12 ευρώ, ώστε να επιβαρυνθούν κατά το ελάχιστο δυνατό οι οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Η πρόταση αυτή δεν έχει κανένα κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, δεν συγκρίνεται με επιδόματα, δεν είναι χαριστική, αντιθέτως προάγει τη φιλαναγνωσία και την καλλιέργεια της γλώσσας και του πολιτισμού μας ενώ ταυτόχρονα βοηθά το χώρο μας: το βιβλιοπωλείο, τον εκδότη, τον συγγραφέα.
- Να διατεθούν στους πολίτες κουπόνια για την αγορά βιβλίων, κατά το αντίστοιχο πρόγραμμα που υλοποιείται στην Ιταλία για δεύτερη χρονιά με εξαιρετική επιτυχία.
Ο πολιτισμός έχει σημασία για το μέλλον κάθε χώρας και ειδικά της Ελλάδας. Το βιβλίο σε όλες τις εκφάνσεις του αποτελεί θεμελιακό στοιχείο της ελληνικής πολιτιστικής παραγωγής, συνεισφέροντας παράλληλα δυναμικά και στην οικονομία της χώρας. Οι προηγμένες χώρες το στηρίζουν με όλους τους πρόσφορους τρόπους: δυναμικά προγράμματα εμπλουτισμού των βιβλιοθηκών τους, απόδοση δικαιωμάτων στους δημιουργούς, εξομοίωση ΦΠΑ στο έντυπο και ηλεκτρονικό βιβλίο, καθιέρωση μηδενικού ΦΠΑ (τελευταίο και πολύ πρόσφατο παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία).
Εμείς ζητάμε τα ελάχιστα και τα αυτονόητα. Είναι η στιγμή να αποδείξετε πως το βιβλίο αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνησή σας. Είναι παράλληλα κρίμα το εξαιρετικό έργο που επιδεικνύετε ως κυβέρνηση στους περισσότερους τομείς, να υστερεί στους δύο βασικούς πυλώνες: τον πολιτισμό και την παιδεία.
Είμαστε στη διάθεσή σας για να βοηθήσουμε όπου μας χρειαστείτε.
Με εκτίμηση,
Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου
Πόλα Καπόλα, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών
Γεώργιος Πασχαλίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων
Τα 8 σημεία της πολιτικής για το βιβλίο που εξαγγέλθηκαν αλλα δεν υλοποιήθηκαν ( από 30/9/2019)
Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου 2019
Απάντηση της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνας Μενδώνη σε επίκαιρη ερώτηση για την Εθνική Πολιτική για το Βιβλίο.
Στα βασικά σημεία της Εθνικής Πολιτικής για το Βιβλίο αναφέρθηκε στη Βουλή η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βασίλη Βασιλικού. Όπως είπε, “χαίρομαι ιδιαίτερα που την ερώτηση για την πολιτική του βιβλίου την απευθύνει ο κ. Βασιλικός, ένας λόγιος, ένας συγγραφέας, με τα πονήματα του οποίου η δική μου γενιά μεγάλωσε”.
Η κ. Μενδώνη υπογράμμισε ότι, “από τους τέσσερις υπουργούς της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ουδείς κατέθεσε μια ολοκληρωμένη πολιτική για το βιβλίο. Μόνον η κ. Ζορμπά στο τέλος σχεδόν της κυβερνητικής θητείας, πέντε μήνες πριν την λήξη της τετραετίας, στις 29 Μαρτίου 2019, ανήρτησε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για την ίδρυση ενός νέου φορέα, του «Οργανισμού Βιβλίου και Πολιτισμού», για την σύνταξη του οποίου ποτέ δεν ζήτησε τις απόψεις της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού”.
Το προταθέν νομοσχέδιο της κ. Ζορμπά, σημείωσε η υπουργός, προέβλεπε “την δημιουργία ενός δύσκαμπτου, πολυπληθούς, κοστοβόρου οργανισμού αμφίβολης αποτελεσματικότητας, ο οποίος ελάχιστα μεριμνούσε για την ουσιαστική αντιμετώπιση των ζητημάτων, τα οποία πράγματι απασχολούν το βιβλίο”.
Η κ. Μενδώνη ανέφερε ενδεικτικά, “ο οργανισμός προέβλεπε -εκτός από το επταμελές αμειβόμενο Δ.Σ.- 35 άτομα μόνιμο προσωπικό και δυνατότητα πρόσληψης συμβασιούχων. Στα περιγράμματα θέσεων εργασίας του φορέα δεν είχε προβλεφθεί η επαγγελματική εμπειρία και η προηγούμενη σχετική ενασχόληση, ώστε να διασφαλιστεί η επιστημονική επάρκεια του προσωπικού. Έχει αποδειχθεί ότι αυτά τα σχήματα δεν θεραπεύουν τις πληγές του χώρου, ούτε λύνουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματικοί κλάδοι, αλλά εξυπηρετούν αλλότριους σκοπούς και άλλες σκοπιμότητες”.
Η κ. Μενδώνη ανέφερε τα βασικά σημεία της στρατηγικής για το βιβλίο, η οποία σύντομα θα παρουσιαστεί στην πλήρη έκτασή της. Αναλυτικά:
- Συντονισμός των συναρμοδίων κρατικών δομών. Για παράδειγμα, η πολιτική για το βιβλίο δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από την πολιτική των βιβλιοθηκών, που αποτελεί αντικείμενο του Υπουργείου Παιδείας, ή και των δημοτικών βιβλιοθηκών, την ευθύνη των οποίων έχουν οι Δήμοι. Τέτοια θέματα ουδόλως εθίγοντο στο προταθέν από την προηγούμενη κυβέρνηση σχέδιο νόμου.
- Συντονισμός επιμέρους θεμάτων, επιχορηγήσεις, εκθέσεις, ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες και πλατφόρμες, όπως οι Βιβλιοnet, Οσδελnet, ΕΒΕ κλπ, στο πλαίσιο μιας ενιαίας αντιμετώπισης του βιβλίου.
- Η διαμόρφωση δεικτών παρακολούθησης της υλοποίησης (αποτελεσματικότητας) και της αποδοτικότητας των δράσεων για το βιβλίο (απήχησή τους στο κοινό, υπογραφές συμβολαίων για αγορά πνευματικών δικαιωμάτων ελληνικών τίτλων από ξένους εκδοτικούς οίκους κλπ), ώστε να είναι δυνατή και η αναγνώριση των προβλημάτων που προκύπτουν, αλλά και των θετικών στοιχείων.
- Η συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος εξωστρέφειας για το ελληνικό βιβλίο, το οποίο συνίσταται στην ανάπτυξη ενός σύγχρονου προγράμματος μεταφράσεων, σε συνδυασμό με δράσεις προβολής, προώθησης και δικτύωσης, αλλά και πρωτοβουλίες κινητικότητας για Έλληνες συγγραφείς.
- Η σύνδεση επιμέρους ενεργειών, όπως η σύνδεση των κρατικών βραβείων με τα προτεινόμενα προς μετάφραση βιβλία, με τα book tours, με την παρουσία σε εκθέσεις.
- Η προστασία του κλάδου και των δημιουργών στο επίπεδο των πνευματικών δικαιωμάτων και δημιουργία αναπτυξιακών κινήτρων.
- Πρωτοβουλίες ανάπτυξης δεξιοτήτων για τα άτομα που εργάζονται στον κλάδο του βιβλίου.
- Η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για την στήριξη του βιβλίου και η ανάπτυξη μεικτών σχημάτων χρηματοδότησης και προώθησης.
- Η προτεραιότητα σε ζητήματα που χρονίζουν όπως η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας για την πρόσβαση έντυπο ανάπηρων σε συγγράμματα, που εκθέτουν εδώ και καιρό τη χώρα διεθνώς.
…..και το θέμα κάποιου τύπου Φορέα για το Βιβλίο
Σύμφωνα με την υπουργό, “η δημιουργία ενός νέου φορέα για το βιβλίο δεν αποκλείεται a priori. Θεωρούμε ότι θα ήταν θετική ως επιχειρησιακός βραχίονας που θα συντόνιζε τις επιμέρους δράσεις των κρατικών δομών, και θα βρισκόταν σε άμεση συνεργασία με όλες τις κατηγορίες επαγγελματιών της αγοράς του βιβλίου. Ένας φορέας με χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά από τα προβλεπόμενα στο σχέδιο νόμου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ”.
