της Μαρίζας Ντεκάστρο
Κρικτόρ, το καλό φίδι, ένας βόας σφικτήρας γίνεται το αγαπημένο κατοικίδιο της Μαντάμ Λουίζ Μποντό. Αυτό συμβαίνει το 1958, στο μόλις δεύτερο βιβλίο του ‘Βασιλιά των θεοπάλαβων καταστάσεων’, του Tomi Ungerer (1931-2019). Κλασικός, χιουμορίστας, ανθρωπιστής, γενναιόδωρος, δεν χαϊδεύει την πραγματικότητα, σέβεται τη νοημοσύνη των παιδιών. Οι ήρωές του είναι άφοβοι και συχνά αντιπαθέστατα πλάσματα όπως ο Κρικτόρ. Ο Ungerer ξέρει πως κανένας δεν είναι τέλειος, καθένας όμως έχει να προσφέρει παρά τη διαφορετικότητά του!
Τα βιβλία του Το καπέλο, Ο Φεγγαράνθρωπος, οι Τρεις ληστές κυκλοφορουνν από ις εκδόσεις Άγρα σε μτφρ. των Άγγελου Αγγελίδη & Μαρίας Αγγελίδου.
Παππούς της εικονογράφησης, ο Quentin Blake συνεργάστηκε με την Emma Chichester στο άλμπουμ για μικρά παιδιά Τα τρία μαϊμουδάκια (μτφρ. Γιώργος Τσακνιάς, Παπαδόπουλος). Ο Σαμ, ο Τιμ και η Λούλου, φέρνουν λίγο από τους γνωστούς άταχτους ήρωες της παιδικής λογοτεχνίας- τον Αλφόνς, τον Μικρό Νικόλα, την Πίπη και την Κλάρα του Ινκιόφ- και από τους δικούς μας συγκατοίκους, τους εφευρέτες τρελών παιχνιδιών που ζουν μαζί μας! Απολαυστικό!
Χρατς, χρουτς, πιπ, πλουφ!, τι είναι αυτή η φασαρία που ταράζει τον ύπνο του Ζερόμ του βατραχάκου; Ο μπαμπάς του θα αναλάβει αλλά… θα φοβηθεί κι αυτός μέχρι να ανακαλύψει τη νυχτερινή ζωή των πλασμάτων που ζουν στη λίμνη τους. Της Kitty Crowther (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, Μάρτης). ‘Λίγο φοβιστικό, όμως, λέω ότι το βιβλίο είναι τέλειο!’ αποφάσισε η μικρή μου.
Η όμορφη Γκριζέλντα της πάντοτε αντισυμβατικής Isol (αποδ. Κατερίνα Κρις, Πατάκης), είναι μια κανονική πριγκίπισσα των παραμυθιών. Ψάχνει άντρα όμως κανένας δεν της αρέσει. Οι άτυχοι χάνουν το κεφάλι τους και το προσθέτουν στη μεγάλη, πολύ τακτικά οργανωμένη, συλλογή της. Με έναν τυχερό που βρέθηκε, βγήκε από τη μοναξιά και γέννησε μια μικρή πριγκιποπούλα. Όμως, τι δράμα! έχασε η Γκριζέλντα το κεφάλι της από το κοριτσάκι της που είχε το ίδιο χούι! Κρυφό μάθημα: υπάρχουν διασκεδαστικότερα παιχνίδια από τις κακίες…
( Έργα της Isol στις εκδ. Μάρτης: Νοτούρνο, Αλφαβητάρι στο χέρι, Νουμεράλια, Πετίτ, το τέρας, Είναι καλό να έχεις ένα παπάκι).
Ποιος θυμάται το παιδικό κλιμακωτό τραγουδάκι Ντίλι ντίλι ντίλι το καντήλι όπου συμβαίνουν χίλιες δυο απιθανότητες στην κόρη που κένταγε το μαντήλι; Κάτι ανάλογο συμβαίνει στο Ένας καμηλοπάρδαλος και μισός στο διασκεδαστικό βιβλίο με πολλά ΑΝ του μεγάλου Shel Silverstein (1930-1999) (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης & Μαρία Αγγελίδου, Διόπτρα). Τι θα συμβεί λοιπόν ΑΝ ο καμηλοπάρδαλος τεντωθεί, τεντωθεί και τεντωθεί και γίνει ενάμισης; Το μακρύ κορμί του θα καταλάβουν από τριαντάφυλλα μέχρι φαλαινίτσες, ποδήλατα, καρότσια, δράκοι… Πώς θα απαλλαγεί ο καμηλοπάδαλος απ’ αυτή την κατάσταση που δεν αντέχεται;
Οι αριθμοί δεν είναι αθώοι, μας λέει ζωγραφίζοντας ο Juan Darién στο Ο πόλεμος των αριθμών (μτφρ. Νάνσυ Σταθακοπούλου, Άμμος). Διηγείται την ιστορία του ζηλιάρικου ΕΝΑ που με την προτροπή του κακού βασιλιά ΜΕΙΟΝ κατασκευάζει ένα τρομερό όπλο για να κατατροπώσει τους υπόλοιπους της φάρας του. Ο εικονογράφος χρησιμοποιεί συμβολικά και μεταφορικά τις μαθηματικές πράξεις: την αφαίρεση για να δείξει τον πόλεμο, τη βία, τη δουλεία και την κατάχρηση για να καταλήξει στην ‘Πρόσθεση’ που σημαίνει ειρήνη μέσω της αποδοχής.
Κόκκινες παπαρούνες στα εξώφυλλα του βιβλίου συμβολίζουν τη μνήμη των πεσόντων στον πόλεμο. Να τελειώσει ο πόλεμος είναι η ευχή των Ουκρανών δημιουργών Ρομάνα Ρομανίσιν & Αντρέιι Λέσιβ. Με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ έφτιαξαν το θαυμάσιο εικονογραφημένο βιβλίο Ο πόλεμος που άλλαξε το Ρόντο (μτφρ. Νίκος Μεταξάς, Αίολος, 2023). Ο πόλεμος θα τελειώσει αλλά ‘οι κάτοικοι της πόλης δεν θα είναι ίδιοι όπως πριν. Όλοι τους κουβαλούν τις θλιβερές αναμνήσεις του πολέμου που άλλαξε για πάντα το Ρόντο. Κι αναρίθμητες κόκκινες παπαρούνες φυτρώνουν τώρα σ’ ολάκερη την πόλη’.
-Εσύ το έκανες; -Όχι, όχι εγώ! -Τότε ποιος, αφού δεν το έκανες ούτε εσύ ούτε εγώ; Πάγματα που χάνονται και δημιουργούν εντάσεις και τσακωμούς σ’ ένα παιχνίδι μεταξύ ενός ζευγαριού που ξέμεινε σε ένα ακατοίκητο νησί. Η Marta Altés στο Δεν το έκανα εγώ (μτφρ. Άννα Παπαϊωάννου, Key Books) προτείνει συγχώρεση και επιβεβαίωση της φιλίας τους.
Όταν ένας φορέας, όπως η ‘Ύπατη Αρμοστεία για του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, συνεργάζεται με άξιους και ευαίσθητους δημιουργούς όπως ο Neil Gaiman και 13 ακόμα εικονογράφους, φτιάχνει ένα βιβλίο που συμπυκνώνει τις ανάγκες όλων ανεξαιρέτως, και ειδικά των κατατρεγμένων. Ένας καλός λόγος, μια κουβέρτα, μια οικογένεια, κάλτσες, ζεστό κακάο… είναι Ό,τι χρειάζεσαι για να ζεσταθείς (μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου, Παπαδόπουλος).
Ολιβιέ Ταλλέκ, Θα ήθελα, Λίγο πολύ κι ακόμα πιο πολύ, Αυτό είναι το δικό μου δέντρο, (μτφρ. Φίλιππος Μανδηλαράς, Πατάκης)
Αν μπορούσα, θα έβαζα στα τρία βιβλία του θαυμάσιου Ολιβιέ Ταλλέκ τον τίτλο: Ένας σκίουρος φιλόσοφος. Γιατί, πράγματι, ο σκίουρος συνεχώς αναρωτιέται και μπερδεύεται στους μαιάνδρους φιλοσοφικών διλλημάτων, αλλά και πολλών συνηθισμένων καθημερινών παιδικών σκέψεων.
Θα ήθελα: μπορώ να γίνω άλλος;
Λίγο πολύ κι ακόμα πιο πολύ: τα θέλω όλα δικά μου! Γίνεται;
Αυτό είναι το δικό μου δέντρο: θα γλιτώσω από τους άλλους αν σηκώσω έναν πανύψηλο τοίχο;
(Στις εκδ. Ηλίβατον Ο μεγάλος λύκος και ο μικρός λύκος και εκδ. Angelus Novus, Ο Λουδοβίκος των προβάτων).
Με ελάχιστο κείμενο το νέο βιβλίο της Hélène Druvert, Αγόρι Κορίτσι, (μτφρ. Κατερίνα Δασκαλάκη, Καπόν), έχει θέμα τις ισότιμες δυνατότητες των φύλων στη ζωή, την απαραίτητη η αποδοχή συναισθημάτων τα οποία για πολλούς μέχρι σήμερα χαρακτηρίζουν στερεοτυπικά το αρσενικό και το θηλυκό. Ξεσκεπάζοντας τις αναδιπλούμενες εικόνες, τα μικρά παιδιά θα αποενοχοποιηθούν για σκέψεις, ιδέες, ίσως και θα κρίνουν κουβέντες που τους απευθύνονται σχετικά με τα «πρέπει» του φύλου τους!
*****
Άξιοι μαζί με τους δέκα και τρία φρεσκοτυπωμένα βιβλία Ελλήνων δημιουργών!
Τι συμβαίνει όταν ένας συγγραφέας δεν ασχολείται με τις τάσεις που ακολουθούν οι ομότεχνοί του; Βγαίνει μπροστά με το έργο του! Και τι συμβαίνει όταν δεν γράφει βάσει ατζέντας- είναι καλό το βιβλίο μου για το σχολείο, καλό για τους γονείς με ‘οδηγίες’ για τα παιδιά τους, κλπ.; Και πάλι βγαίνει μπροστά με το έργο του! Γράφει γιατί νιώθει, βιώνει, συναισθάνεται, μια εσωτερική ανάγκη τον ωθεί να εκφραστεί. Χρυσός κανόνας της λογοτεχνικής γραφής είναι η μη τυποποίηση, κυρίως των συναισθημάτων και της τρυφερότητας. Διαφορετικά, το λογοτεχνικό κείμενο μετατρέπεται σε σχεδόν νεκρή κατασκευή. Ο Κυριάκος Χαρίτος βρίσκεται εκτός αυτής τη νόρμας. Διάβασα λοιπόν και αισθάνθηκα πως Το μεταξένιο (Μεταίχμιο) ξεπήδησε από μέσα του με πηγαία φόρα. Κάθε λέξη ζυγισμένη και τίποτα περιττό στην ιστορία του λεπτεπίλεπτου, ευάλωτου αγοριού που κακοπαθαίνει από την κτητικότητα και την περιέργεια των αδιάφορων κατά βάθος ανθρώπων που συνάντησε όταν βγήκε από το καβούκι της μοναξιάς. Ο Χαρίτος ξέρει τις δυσκολίες και τα κακά του κόσμου και δεν ωραιοποιεί τις ακτίνες ελπίδας που ξεπροβάλλουν πότε και πότε… Ο Βασίλης Κουτσογιάννης ήθελε οι εικόνες του να μοιάζουν μεταξένιες σαν το παιδί. Το πέτυχε!
Ευτυχία (για δύο ή πολλούς), γράφει ο Θοδωρής Παπαϊωάννου και ζωγραφίζει ο Πέτρος Μπουλούμπασης (Ίκαρος). Αναρωτιούνται αν ζωγραφίζεται η Ευτυχία, αν γίνεται άγαλμα, ή αν τελικά είναι άπιαστη. Η ευτυχία είναι ένα πάρε δώσε που το μοιραζόμαστε, όπως αυτός με τον ζωγράφο του και εμείς με τους αγαπημένους μας. Νομίζω πως διάβασα την πιο όμορφη μικροϊστορία απ’ όλες όσες έχει γράψει Θοδωρής Παπαϊωάννου!
…κι επειδή πραγματικά και ο χρόνος είναι άπιαστος, ο Μάνος Κοντολέων με Τα δώρα (εικ. Ιφιγένεια Καμπέρη, Πατάκης) οδηγεί γλυκά τα παιδιά να καταλάβουν ότι στο πέρασμα του χρόνου, και από το ένα στο άλλο, οι μικρές καθημερινές χαρές και λύπες δεν χάνονται αλλά μεταμορφώνονται σε ευτυχία…
