της Κέλλυς Πάλλα (*)
Έχει στο ενεργητικό του εκδόσεις λαογραφικών και ανθρωπολογικών μελετών, όπως και μελετών τοπικής ιστορίας, είναι ερευνητής της Βιβλιοθήκης Κοραή, ιδρυτής του Κέντρου Χιακών Μελετών και εκδότης του περιοδικού Πελινναίο , ενώ στο χώρο της μυθοπλασίας μετρά ήδη 14 βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες, συλλογές διηγημάτων).Παράλληλα διοργανώνει κάθε χρόνο λογοτεχνικά εργαστήρια και περιηγήσεις, είναι εμπνευστής του Σπιτιού της Λογοτεχνίας στη Βολισσό και εμψυχωτής λογοτεχνικών προγραμμάτων για σχολεία. Παρ’ όλα αυτά ο Γιάννης Μακριδάκης επιμένει ότι δεν είναι διανοούμενος, αλλά φυσικός καλλιεργητής και νιώθει ομότεχνος μόνο με τους μαστιχοπαραγωγούς συντοπίτες του.
Στη τελευταία του νουβέλα «Ιπποπόταμοι συντροφιάς» κρατά το αγαπημένο του νησί σαν μακρινό περίβλημα της ιστορίας του και στην πρώτη κι όλας παράγραφο μας δίνει το στίγμα των όσων θα ακολουθήσουν: στη μυρωδάτη Χίο, ενώ οι παραγωγοί είναι στο κέντος, στο σπίτι της δεσποτικής Παρής και του υποταγμένου συζύγου της, Χαρίλαου, εμφανίζεται μια ανεξήγητη δυσάρεστη οσμή. Όλη η πλοκή στρέφεται σαν αστυνομικό μυθιστόρημα γύρω από την ανακάλυψη του ενόχου που ευθύνεται για τη δυσοσμία και εκτυλίσσεται σε μια σύγχρονη σαλοκουζίνα στην επαρχία της Χίου. Εκεί λαμβάνουν χώρα οι ρεαλιστικοί διάλογοι μεταξύ του ζεύγους, της μεγάλης κόρης και του συζύγου της- που ήρθαν για διακοπές από την Αθήνα, των πέριξ συγγενών και της ελαφρώς καθυστερημένης νοητικά στερνοκόρης, που επαναλαμβάνει σαν ηχώ τα λόγια της μητέρας της.
Περιστατικά καθημερινά, όπου η φύση είναι πάντα η ανακουφιστική καταφυγή και η τεχνολογία ο ενοχλητικός περισπασμός, με μια δηκτική αναφορά στον ρατσισμό τον οποίο αντιμετωπίζουν από μερίδα ντόπιων οι μετανάστες εργάτες γης, που δουλεύουν στα μαστιχοτόπια. Εκείνα στα οποίο μας έχει συνηθίσει ο Μακριδάκης, η δροσιά της χιακής φύσης, οι περιγραφές δέντρων και βουνών, η συμ-πάθεια προς τα ζώα, ο απόηχος της λαϊκής παράδοσης, η μοναξιά ως προνόμιο, η αγάπη για τους ανθρώπους του κάματου, είναι εδώ συρρικνωμένα. Περνούν σαν υπομνήσεις στους εκνευριστικούς, και πολλές φορές άνευ νοήματος, τσακωμούς του ζευγαριού περί του μυστηριώδους υπεύθυνου για τη δυσοσμία και, τηρούμενων όλων των αναλογιών, έχουν κάτι από τους διαλόγους του παραλόγου, όπου οι ήρωες περιμένουν την αενάως αναβαλλόμενη άφιξη του Γκοντό. Η δυναμική σύζυγος, άρρωστη και συνεχώς διαμαρτυρόμενη, εκδιώκει τον σύζυγό της από το σπίτι στα χωράφια του, ενώ επιθυμεί ακριβώς το αντίθετο.
Όσο κρατά ο γρίφος της δυσοσμίας, ο ρασιοναλιστής γαμπρός Μάνος επικαλείται μια, άγνωστη ακόμη, λογική εξήγηση- προφανώς κάποιο σημείο του σπιτιού δεν ερευνήθηκε επαρκώς, η σύγυγός του η Νάγια, θεωρεί ότι αποτυπώνει αλληγορικά την αρρωστημένη ατμόσφαιρα του πατρικού της, αλλά αυτός της απαντάει γελώντας: «[… ] δεν έχει ουδεμία πιθανότητα πραγματικής ισχύος […] Το μεγαλύτερο ποσοστό των ζευγαριών, ακόμη και των νεότερων, ζούνε σαν ιπποπόταμοι συντροφιάς σε βάλτους οικιακούς». Εντωμεταξύ η θεία Φανή την αποδίδει στην ανάδρομη Αφροδίτη και η Παρή κατακεραυνώνει όποιον υπονοεί κάτι για τη νοικοκυροσύνη της, αλλά φοβάται ότι η αποπνικτική κακοσμία εκλύεται από το άρρωστο σώμα της. Το μυστήριο λύνεται μόνο στην τελευταία μισή σελίδα του βιβλίου, όταν η πρωταγωνίστρια πραγματοποιεί το τάμα της στον Άγιο Φανούριο ανακαλύπτοντας ότι στην κεντρική πιατέλα του τραπεζιού της κουζίνας είχε ξεχάσει ένα πασχαλινό αυγό.
Η τελευταία νουβέλα του Μακριδάκη μπορεί εύκολα να μεταφερθεί στο θέατρο ή να αναπλαστεί σε σενάριο ταινίας, όπως έχει γίνει ήδη με άλλα βιβλία του, αλλά κρίνοντας από την αρτιότητα και την αυτονομία τους οι «Ιπποπόταμοι συντροφιάς» θα έπρεπε, ίσως, να περιοριστούν στη μικρή φόρμα συμπυκνώνοντας σε ένταση και ρυθμό την χαριτωμένη κατά τα άλλα ιστορία τους.
(*)Η Κέλλυ Πάλλα είναι συγγραφέας, φιλόλογος και συντονίστρια Λεσχών Ανάγνωσης
Γιάννης Μακριδάκης, «Ιπποπόταμοι συντροφιάς», Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα, 2024
