του Σπύρου Κακουριώτη
καταφερτζής «Δραστηριότητα έχει, καταφερτζής είναι, θόρυβο ξέρει να κάνει πολύν. Κατορθώνει να του δημοσιεύουν όλες οι εφημερίδες, άρθρα κι άρθρα δωρεάν – έχει φίλους! … Ανεβοκατεβαίνει τα υπουργεία, τους γίνεται κουνούπι και καταφέρνει να του δίνουν χρηματικά βραβεία και επιχορηγήσεις». Μοιάζει να είναι γραμμένα στις μέρες μας τούτα τα λόγια, που περιγράφουν καταστάσεις τόσο γνώριμες και οικείες· όμως μας χωρίζουν σχεδόν 90 χρόνια από τότε που ο Γρηγόριος Ξενόπουλος αναφερόταν με αυτόν τον τρόπο στον διάδοχό του στη διεύθυνση της Νέας Εστίας, από τις στήλες του περιοδικού Νεοελληνικά Σημειώματα (τχ. 5, Ιούλιος – Αύγουστος 1937), που εξέδιδε ο Γιάννης Σκαρίμπας. Το ανασύρει στη μνήμη μας το καλό περιοδικό Μανδραγόρας, που το δημοσιεύει στο τελευταίο, το 71ο τεύχος του, σχολιάζοντας κατοπινές διαδρομές συντηρητικών διανοουμένων σαν τον Πέτρο Χάρη κατά τη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας («εφαψίες» τους αποκαλούσαν τότε…) Το σημείωμα αυτό είδε ξανά το φως της δημοσιότητας με αφορμή το πολυσέλιδο αφιέρωμά του Μανδραγόρα στον Γιάννη Σκαρίμπα, καθώς φέτος συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από τον θάνατό του και η Χαλκίδα, η πόλη όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ανακήρυξε το έτος που οδεύει προς τη λήξη του ως «Έτος Σκαρίμπα». Στις σελίδες του περιοδικού ανθολογούνται δημοσιευμένα και αδημοσίευτα κείμενα του Σκαρίμπα, όπως το ανέκδοτο θεατρικό έργο Οι γαλατάδες, πεζά και ποιήματα, χρονολόγιο, αποσπάσματα από δημοσιεύματα σχετικά με τον Σκαρίμπα στον κυπριακό τύπο κ.λπ. Μεγάλο μέρος του αφιερώματος καλύπτουν μελετήματα που προσφέρουν ενδιαφέρουσες αναγνώσεις ποικίλων πτυχών του σκαριμπικού έργου. Το εύρος του αφιερώματος συμπιέζει κατά πολύ τη λοιπή ύλη του περιοδικού, από την οποία ξεχωρίζει ένα μικρότερο αφιέρωμα στην ποίηση του Βασίλη Λαδά, σε επιμέλεια Άννας Αφεντουλίδου, καθώς και η εικαστική αναφορά στο έργο του Γιώργου Σικελιώτη.
[ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, Μεγίστης Λαύρας 32, 104 44, Αθήνα, editorial@mandragoras–magazine.gr]
ευγενής Σε έναν «ευγενή της Αριστεράς», τον Κώστα Κουλουφάκο, αφιερώνει μεγάλο μέρος των σελίδων του το 27ο τεύχος του περιοδικού Οροπέδιο, που επιμένει, στους δύσκολους καιρούς μας και παρά την ενδημική λειψανδρία που μαστίζει παρόμοια εγχειρήματα, να διατηρεί την έντυπη μορφή του. «Ψυχή» της Επιθεώρησης Τέχνης, αλλά και των εκδόσεων Διογένης που ίδρυσε αργότερα, ο Κώστας Κουλουφάκος (1924-1994) από τα νεανικά του χρόνια, μαθητής ακόμη, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση στην Κατοχή, για την οποία φυλακίστηκε στην Ιταλία, απ’ όπου δραπέτευσε, κατέφυγε στη Μέση Ανατολή όπου πήρε μέρος στο κίνημα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και φυλακίστηκε ξανά, από τους Εγγλέζους αυτή τη φορά. Έκτοτε θα ακολουθήσει τις περιπέτειες της Αριστεράς στην Ελλάδα, γνωρίζοντας φυλακίσεις και εξορίες. Εκτός από τα ευάριθμα ποιήματα και πεζογραφήματά του, ξεχώρισε ως κριτικός της λογοτεχνίας και του θεάτρου, αλλά και ως άνθρωπος του χώρου του βιβλίου. Με αυτή, κυρίως, την ιδιότητά του τον θυμάται ο συγγραφέας και εκδότης του Οροπέδιου Δημήτρης Κανελλόπουλος, στο θερμό βιωματικό κείμενο «Φυσιογνωμίες που ήρθαν στη ζωή μου: Κώστας Κουλουφάκος, ένας ευγενής της Αριστεράς». Με αφορμή την δίτομη έκδοση των δημοσιευμένων έργων του (Κίχλη, 2022), ο Γιώργος Ανδρειωμένος αναφέρεται στο ανέκδοτο και αθησαύριστο έργο του, δημοσιεύοντας χαρακτηριστικά κείμενα, ενώ στην έκδοση αυτή αναφέρονται ο Ζήσιμος X. Συνοδινός και η Έλλη Φιλοκύπρου. Τη δική τους μαρτυρία καταθέτουν δύο από τους συνοδοιπόρους του Κώστα Κουλουφάκου στην Επιθεώρηση Τέχνης, ο Νίκος Σιαπκίδης για την υπόθεση Γκράνιν και την κομματική «δίκη» της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού και ο Δημήτρης Ραυτόπουλος για τον λογοτέχνη Κώστα Κουλουφάκο, με αφορμή το διήγημά του «Στου Φονιά το Λαγκάδι». Το αφιέρωμα συμπληρώνεται με ανθολόγιο ποιημάτων, πεζών και κριτικών κειμένων, καθώς και χρονολόγιο 1924-1994. Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύονται ακόμη ποιήματα και πεζά, ελληνικά και μεταφρασμένα, καθώς και σελίδες για την εικαστική δημιουργία του ζωγράφου Γιάννη Στεφανάκι.
[ΟΡΟΠΕΔΙΟ, Κάνιγγος 27, 106 82, Αθήνα, 211-71.55.641, oropedio@gmail.com]
επικίνδυνος Αφιερωμένη στο «πιο δύσκολο θέμα», τον έρωτα, κυκλοφορεί η Βλάβη, το τετραμηνιαίο περιοδικό για «το βιβλίο, τον πολιτισμό και άλλα πράγματα που κάνουν τη ζωή λίγο πιο υποφερτή», στο 5ο τεύχος της. Γιατί όμως είναι δύσκολο θέμα ο έρωτας, όταν η μισή παγκόσμια λογοτεχνία αναφέρεται σε αυτόν; Γιατί οι έννοιες και τα βιώματα «ξεγλιστράνε διαρκώς το ένα από το άλλο» και, όπως παραδέχονται οι συντάκτες του περιοδικού, «χρειαζόμαστε έννοιες εμπειρικές και προσγειωμένες, χρειαζόμαστε διατυπώσεις βυθισμένες στις σχέσεις μας και απαλλαγμένες από την ιδεολογία για να μιλήσουμε για τον έρωτα». Έτσι επιστρατεύουν «λέξεις επικίνδυνες, απρόβλεπτες και ενοχλητικές» για να γράψουν για το θέμα, αποφεύγοντας κοινοτοπίες, στερεότυπα και κλισέ, παρά μόνο για να τα αναποδογυρίσουν, να τα εκθέσουν και να τα αποδομήσουν. Γιατί όμως ο έρωτας ο ίδιος είναι επικίνδυνος, απρόβλεπτος και ενοχλητικός; Γιατί, απαντούν οι συντάκτες της Βλάβης, ο έρωτας αποτελεί τη «μετατροπή αυτού που είναι γεγονός σε ενδεχόμενο»· είναι ο συνειδητός κίνδυνος «απώλειας όποιας ταυτότητας είχαμε πριν απ’ αυτόν». Σε αυτή την επικίνδυνη διαδρομή, λοιπόν, που ξεκινά με τα «χαμένα κεφάλαια μιας βιογραφίας» του Καζανόβα, συνοδοιπορούν συγγραφείς όπως οι Σύλβια Πλαθ και Τεντ Χιουζ, Αν Κάρσον, Ίνγκεμπορ Μπάχμαν και Μαξ Φρις, Εύα Ιλλούζ, Τόμας Μαν, Βιρτζίνια Γουλφ και Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ· παρουσιάζεται ένα απολαυστικό ρεπερτόριο ερωτικών κλισέ, ερωτικές αλληλογραφίες και mail, και άλλα αποσπάσματα ερωτικού λόγου, αλλά και πέντε έλληνες και ελληνίδες συγγραφείς (Αλεξάνδρα Κ*, Γιάννης Παλαβός, Άκης Παπαντώνης, Μαρία Φακίνου, Ούρσουλα Φωσκόλου) που μιλούν για το αγαπημένο τους ερωτικό απόσπασμα, και πολλά ακόμη. Καθώς όμως ο έρωτας δεν πάει πουθενά χωρίς τον θάνατο, η γωνιά του βιβλιοπώλη είναι αφιερωμένη στον Γιώργο Τσάκαλο του «Ναυτίλου», σε έναν αποχαιρετισμό όχι μονάχα στο πρόσωπο αλλά και στην κουλτούρα που κουβάλαγε μαζί του και, το βλέπουμε καθημερινά, σιγά-σιγά χάνεται. Άλλωστε, «ίσως τα βιβλία να ήταν απλά το πρόσχημα»…
[ΒΛΑΒΗ, Μαντζάρου 8, 106 72, Αθήνα, 210-64.71.188]
