της Όλγας Σελλά
Πόσα μπορούν να χωρέσουν σ’ ένα ατελιέ υψηλής ραπτικής; Η Γαλλοβιετναμέζα σκηνοθέτιδα Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν κατάφερε να χωρέσει πάρα πολλά, ορατά και αόρατα, σχετικά και άσχετα με την παραγωγή του νυφικού της πριγκίπισσας της Αγγλίας, που θα είχε πάνω του δαντέλες από τη Νορμανδία και κεντίδια από τη Βομβάη, μ’ έναν τρόπο αριστοτεχνικό, πλέκοντας –κυριολεκτικά όπως οι περίφημες δαντέλες της νορμανδικής Αλανσόν- μικροϊστορίες των ανθρώπων, σχέσεις ενδοοικογενειακής βίας, εργασιακές συνθήκες στη Δύση όσο και στα βάθη της Ασίας, και δίπλα σ’ όλα αυτά ισχυρότατες αξίες. Όπως η αφοσίωση, η υπευθυνότητα, η αγάπη για ό,τι έφτιαχναν με τα χέρια τους.
Την πρωτογνωρίσαμε, πάλι στο Φεστιβάλ Αθηνών, το 2019 την Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν, με τη «Σαϊγκόν» της και πολύ αγαπήσαμε τη δουλειά της. Πάλι μικροϊστορίες ήταν, που κοιτούσε προς τη χώρα καταγωγής της μητέρας της, το Βιετνάμ, και ταυτόχρονα σχολίαζε τη διαδικασία της μετανάστευσης, την ένταξη στον νέο τόπο, την πάλη ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον. Έχει αυτό το χάρισμα η Ενγκιγέν, να συνδέει με τρόπο αθόρυβο αλλά ουσιαστικό το γενικό με το ειδικό. Να αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα της κοινωνίας, της ιστορίας, της πολιτικής, μέσα από την θεατρική αποτύπωση των ιστοριών τους. Χωρίς κραυγές, χωρίς ίχνος διδακτισμού. Μόνο δίνοντας χώρο και φωνή στις ιστορίες των ανθρώπων.
Αυτή ήταν η τρίτη της επίσκεψη στο Φεστιβάλ Αθηνών (προηγήθηκε, το 2021, η παράσταση «Αδελφοσύνη: μια φανταστική ιστορία» που δεν είχε καταφέρει να μας κερδίσει όσο η «Σαϊγκόν» της). Και φέτος ξανάρχεται με την παράσταση «Lacrima» και μέσα σε τρεις ώρες κατάφερε να μας μαγέψει, και να μην καταλάβουμε πώς πέρασαν. Κατάφερε να δώσει την πιο δυνατή σκηνή ενδοοικογενειακής βίας που έχω δει ως τώρα, κάνοντας όσους ήμασταν στο Χώρο Δ της Πειραιώς 260 να κρατάμε την ανάσα μας. Κι είχαν κι οι ανάσες ρόλο σ’ αυτή την παράσταση. Ήταν μια φράση που έλεγαν οι γυναίκες που έφτιαχναν με μοναδικό τρόπο της περίφημες δαντέλες της Αλανσόν και ήταν τόσο αφοσιωμένες σ’ αυτό που έκαναν, τόσο απορροφημένες από τη λεπτομέρεια της τέχνης τους, που οι διπλανές τους κάποιες στιγμές νόμιζαν ότι είχαν σταματήσει να αναπνέουν. «Πάρε ανάσες» έλεγαν στις διπλανές τους. «Πάρε ανάσες» έλεγε και η γιατρός στην επικεφαλής του ατελιέ που μόλις είχε κακοποιηθεί βάναυσα και με κάθε τρόπο από τον κομπλεξικό σύζυγό της, που δεν άντεχε να έχει σύζυγο σε ανώτερη από αυτόν θέση. Κρατούσαμε την ανάσα μας και με την ιστορία του κεντητή από τη Βομβάη, που έχανε σιγά σιγά το φως τους από την επίμονη προσήλωση στη λεπτοδουλειά που στόλιζε πανάκριβα φορέματα της haute couture. Που δεν βαρυγκόμησε, όπως δεν βαρυγκόμησαν και οι γυναίκες που έπλεκαν τις δαντέλες της Αλανσόν. Μόνο μετέφεραν, ακόμα και με τη νοηματική γλώσσα, τις ιστορίες και τα συναισθήματά τους, γνωρίζοντας ότι μετέχουν σ’ ένα έργο τέχνης: «Πρέπει ν’ αγγίξεις τα νήματα, να τα νιώσεις», έλεγαν. Κι ήταν αυτή η γενιά των ανθρώπων που ζωντάνεψαν οι ηθοποιοί, εκείνοι που έφεραν τις μνήμες, την ιστορία, τη συμμετοχή, την αλληλεγγύη, την αφοσίωση.
Μοντερνισμός και παράδοση, αφοσίωση και κόστος (οικογενειακό, ψυχικό, σωματικό), τεχνολογία και καθαρόαιμο θέατρο. Γιατί χρησιμοποίησε και η Ενγκιγέν την κάμερα, αλλά μ’ έναν τρόπο τόσο χωνεμένο με την παράσταση, που έγινε λειτουργικό στοιχείο της. Δεν κυριάρχησε η κάμερα, δεν υπερτερούσε, δεν εγκλώβιζε μονοδιάστατα το βλέμμα των θεατών.
Μια καίρια, πολυεπίπεδη, αισθαντική παράσταση, που μέτρησε την αντοχή των υλικών με τις αντοχές των ανθρώπων, μ’ έναν τρόπο που συνδύασε μοναδικά την κλασική γλώσσα του θεάτρου με τις σύγχρονες γλώσσες του καιρού μας.
Η ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο – Σκηνοθεσία Caroline Guiela Nguyen, Μετάφραση στη γαλλική νοηματική γλώσσα, στα αγγλικά και στα ταμίλ Nadia Bourgeois, Carl Holland, Rajarajeswari Parisot
Παίζουν Dan Artus, Dinah Bellity, Natasha Cashman, Charles Vinoth Irudhayaraj, Anaele Jan Kerguistel, Maud Le Grevellec, Liliane Lipau, Nanii, Rajarajeswari Parisot, Vasanth Selvam, στο βίντεο Nadia Bourgeois, Charles Schera, Fleur Sulmont, με τις φωνές των Louise Marcia Blévins, Béatrice Dedieu, David Geselson, Kathy Packianathan, Jessica Savage-Hanford. Καλλιτεχνική συνεργάτιδα Paola Secret
Σκηνικά Alice Duchange, Κοστούμια και συλλογή haute couture Benjamin Moreau, Atelier de construction des décors du Théâtre national de Strasbourg, Σχεδιασμός φωτισμού Mathilde Chamoux, Jérémie Papin, Σχεδιασμός ήχου Antoine Richard in collaboration with Thibault Farineau, Πρωτότυπη μουσική Jean-Baptiste Cognet, Teddy Gauliat-Pitois, Antoine Richard, Βίντεο Jérémie Scheidle, Κινούμενα γραφικά Marina Masquelier, Κομμώσεις, περούκες και μακιγιάζ Émilie Vuez, Χειρισμός φώτων Mathilde Chamoux, Régie générale Stéphane Descombes, Xavier Lazarini, Βοηθός δραματουργίας Hugo Soubise, Καλλιτεχνικοί σύμβουλοι Juliette Alexandre, Noémie de Lapparen, Ηχογράφηση μουσικής Quatuor Adastra – chords quatuor, Κατασκευή σκηνικών – Σχεδιασμός κοστουμιών και κεντήματα Atelier de construction des décors et de costumes du Théâtre national de Strasbourg, Ελληνικοί υπερτιτλοι: Δέσποινα Παπαγιαννοπούλου
Παραγωγή Théâtre national de Strasbourg
Συμπαραγωγή Festival TransAmériques (Καναδάς), La Comédie — Centre dramatique national de Reims (Γαλλία), Points communs — Nouvelle scène nationale de Cergy-Pontoise (Γαλλία), Théâtres de la Ville du Luxembourg (Λουξεμβούργο), Centro Dramático Nacional de Madrid (Ισπανία), Piccolo Teatro di Milano – Teatro d’Europa (Ιταλία), Wiener Festwochen | Freie Republik Wien (Αυστρία), Théâtre de Liège (Βέλγιο), Théâtre National de Bretagne, Centre dramatique national (Γαλλία), Festival d’Avignon (Γαλλία), Les Hommes Approximatifs (Γαλλία)
Με την υποστήριξη Odéon — Théâtre de l’Europe, Théâtre Ouvert — Centre national des dramaturgies contemporaines (CNDC), Maison Jacques Copeau, Musée des Beaux-arts et de la Dentelle d’Alençon, l’Atelier-Conservatoire National du Point d’Alençon, l’Institut Français de New Delhi et l’Alliance française de Mumbai
Πρεμιέρα Μάιος 2024, Wiener Festwochen | Freie Republik Wien
