της Μαρίζας Ντεκάστρο
…ή αλλιώς επίκαιρα της χρονιάς που κλείνει. Με διαφορετικό θέμα και από άλλη αφετηρία – ψυχολογική, πολιτική, πολιτισμική, λογοτεχνική- οι δημιουργοί τους προτείνουν μια νέα ανάγνωση καίριων θεμάτων που απασχολούν.
Graphic novels και λογοτεχνία
Πρόκληση η επιτυχία να κρατήσεις το ουσιώδες, να ντύσεις σχεδιαστικά τον πυρήνα του λογοτεχνικού έργου και τις ιδέες του συγγραφέα, να αποδόσεις χαρακτήρες και εκφράσεις, να δουλέψεις τη σημειολογία των χρωμάτων ώστε να αναπλάσεις το περιβάλλον και το υπόβαθρο του πρωτοτύπου έργου.
Η Ολλανδή Aimée de Jongh και ο Αμερικανός Tim Hamilton μας παραδίδουν σε graphic novel τα κλασικά και εμβληματικά έργα του 20ου αιώνα, Ο άρχοντας των μυγών του William Golding (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, Διόπτρα) και Φαρενάιτ 451 του Ray Bradbury (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, Μεταίχμιο).
Γραμμένα δέκα περίπου χρόνια μετά το τέλος του Β’ ΠΠ και με διαφορά ενός έτους (Bradbury 1953, Golding 1954) οι δύο συγγραφείς ξεδιπλώνουν τις ιδέες τους σχετικά με την απόκτηση της εξουσίας.
Τα παιδιά του Golding δεν είναι αθώα! Πολεμούν με αγριότητα όπως οι ενήλικοι για την εξουσία παραβιάζοντας κάθε ηθική αξία. Αλλά και η δυστοπική κοινωνία που περιγράφει ο Bradbury επιζεί σε σύγχρονες κοινωνίες, στις οποίες μπορεί να μην καίγονται τα βιβλία αλλά εξαφανίζονται λόγω των ιδεών που διαδίδουν.
Η μορφή τους σε graphic novel δεν υπολείπεται των πρωτοτύπων, αντίθετα τα ξαναζωντανεύει συστήνοντάς τα σε νεαρούς αναγνώστες!
*****
Κύριε πρόεδρε νιώθω ότι έχω αίμα στα χέρια μου!, λέγεται πως είπε ο Ρόμπερτ Όπενχάιμερ στον πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν τον Οκτώβριο του 1945. Οι ατομικές βόμβες είχαν πέσει τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι και τα αποτελέσματα ήταν δραματικά! Ο Jonathan Fetter–Vorm, παρουσιάζει στο Τρίνιτι- Η ιστορία της πρώτης ατομικής βόμβας, το μυστικό Σχέδιο Μανχάταν η επιτυχία του οποίου οδήγησε μεν στη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας και τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δημιούργησε δε μια νέα παγκόσμια ισορροπία τρόμου. (Μτφρ. Χριστόδουλος Λιθαρής, Παπαδόπουλος).
*****
Δεν είναι τυπικό graphic novel, αλλά διαβάζεται σαν τέτοιο, το Φραντς Κάφκα, Άνθρωπος χωρίς εποχή, των Τσέχων δημιουργών Radek Malý & Renáta Fo¢iková. Πρόκειται για την εικονογραφημένη αποτύπωση της εποχής στην Πράγα του Κάφκα και με ήρωα τον ίδιο. Θαύμασα τη σύνθεση του βιβλίου: τις επιλογές του Radek Malý με τα σύντομα κεφάλαια που τοποθετούν τον συγγραφέα στο πολιτισμικό πλαίσιο – Εβραίοι στη Βοημία, ιουδαϊσμός, λογοτεχνικός κύκλος-, στο οικογενειακό περιβάλλον και στις σχέσεις του με τους γονείς και τα αδέλφια του, στο κοινωνικό- φιλίες, γυναίκες, εργασία. Τέλος, η ζωή του από τις πρώτες συγγραφές μέχρι τον θάνατό του. Ανάμεσα στα κεφάλαια παρεμβάλλονται αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα επιλεγμένα ώστε να δίνουν το στίγμα της γραφής του Κάφκα. Θαύμασα ακόμα περισσότερο την εικονογράφηση της Renáta Fociková, καλλιτέχνιδας της μεγάλης τσέχικης σχολής, η οποία αποτυπώνει επίσης τη σκοτεινιά της ψυχής του Κάφκα με τα έξοχα χαρακτικά και άλλες τεχνικές σε τόνους του μαύρου. Μοναδικό χρώμα μια βαθυκίτρινη ταινία στο εξώφυλλο. (Μτφρ. Lucie Kuligová, Οξύ).
*****
Hairless, Γυμνή ομορφιά, των επίσης Τσέχων Tereza Drahonovská & Štepánka Jislová. Ένα graphic novel σε ροζ χρώμα που στερεοτυπικά παραπέμπει σε κάτι γυναικείο. Εδώ, στη νέα ταυτότητα που με πόνο κατέκτησε η συγγραφέας όταν έχασε τα μαλλιά της. Ανασφάλεια, αμφιβολίες προσβολή της γυναικείας της φύσης και των κανόνων της ομορφιάς, ντροπή, κρύψιμο, ηθελημένη απομόνωση, αποδοχή είναι τα στάδια από τα οποία πέρασε η συγγραφέας ζώντας αυτή την τρομακτική επίθεση του εαυτού της στον ίδιο της τον εαυτό. Δύσκολα εξηγήσιμη επίθεση που δεν είχε να κάνει με κάποια (χημειο)θεραπεία στην οποία το χάσιμο των μαλλιών είναι κάπως αποδεκτό ως μέρος της ίασης. Θα μπορούσε να έχει ως υπότιτλο Πού οδηγεί το παντοδύναμο στρες. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου τις φωτογραφίες της πριν και μετά το σοκ που υπέστη. (Μτφρ. Lucie Kuligová, Οξύ).
*****
Αυτοβιογραφικό και το Persepolis, της Marjane Satrapi, μας μεταφέρει στην Περσία της εποχής του Σάχη, μετέπειτα Ιράν όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται η χώρα πριν ακόμα επικρατήσει η Ισλαμική Επανάσταση και η θεοκρατία. Η Satrapi πέρασε σε κόμικ (και ταινία animation) το πνίξιμο που ένιωθε, έφυγε στη Δύση, δεν εντάχτηκε και επέστρεψε στην Τεχεράνη για να ξαναζήσει τη μεγάλη απογοήτευση που της δημιούργησαν τα νέα ήθη της πατρίδας της. Γραμμένο από την πλευρά των νέων Ιρανών γυναικών που διεκδικούν την ελευθερία των επιλογών τους, αιχμηρό πολιτικά και τραγικά επίκαιρο… (Μτφρ. Νίκος Χατζόπουλος, Οξύ).
*****
Ας αφήσουμε προσωρινά πίσω μας τα προβλήματα και ας μπούμε στον πολύχρωμο κόσμο της ροκ με το graphic novel Mixtape (Μεταίχμιο). 24 αληθινές μικροϊστορίες και παραλειπόμενα από τη ζωή μεγάλων ροκ σταρς- Νικ Κέιβ, Κερτ Κομπέιν, Ντέιβιντ Μπόουι, Έλτον Τζον, Τζάνις Τζόπλιν, κ.ά. όπως τις αλίευσε από χίλιες δυο πηγές ο Κωνσταντίνος Τσάβαλος και τις έβαλε στο χαρτί ο κομίστας και μουσικός Αντώνης Βαβαγιάννης. Η play list στα περιεχόμενα του βιβλίου! Καλή ανάγνωση και καλή ακρόαση!
