Γιάννης Ν. Μπασκόζος
Η επιλογή από διηγήματα και νουβέλες που ξεχώρισαν στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα είναι μια καθαρά προσωπική μου επιλογή σε μια προσπάθεια να ξαναθυμηθώ και να μοιραστώ με άλλους τι μένει όλα αυτά τα χρόνια. Πολλά από αυτά τα βιβλία έχουν διακριθεί και ορισμένα έχουν κερδίσει την εύνοια του κοινού. Τα περισσότερα συζητήθηκαν στην εποχή τους, κάτι που δεν σημαίνει ότι θα εξακολουθούν να συζητώνται και στο μέλλον. Επίσης πολλά από αυτά είναι δημιουργίες νεότερων συγγραφέων που βρίσκονται στις ηλικίες 35-50 ετών, τα οποία παρουσιάζονται τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αι. και που το έργο τους πιθανόν δεν έχει φτάσει ακόμα στην κορύφωσή του. Σίγουρα έχουν ανανεώσει το λογοτεχνικό τοπίο , τόσο μορφολογικά, αισθητικά όσο και θεματικά. Όπως και ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου στη δική του λίστα μυθιστορημάτων απέκλεισα τα αστυνομικά μυθιστορήματα γιατί εκπροσωπούν, εδώ και καιρό πλέον, μια εντελώς ξεχωριστή κατηγορία. Εννοείται ότι αυτή η λίστα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη, επίσης θα μπορούσε να περιέχει συλλογές διηγημάτων που εκδόθηκαν, είχαν ενδιαφέρον, αλλά οι συγγράφεις τους δεν έδωσαν έκτοτε άλλο κείμενο ή εντέλει στράφηκαν στο μυθιστόρημα στο οποίο έχουν μια διακριτή πορεία.
Θανάσης Βαλτινός, Ο τελευταίος Βαρλάμης, βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα,2011.
Ο Θανάσης Βαλτινός αν και είχε εκδώσει το κύριο έργο του τον προηγούμενο αιώνα μοιάζει με αυτό το βιβλίο να εισέρχεται πλησίστιος στον 21ο. Ο Τελευταίος Βαρλάμης είναι ένα κλασικό και ταυτόχρονα μοντέρνο μυθιστόρημα. Το κλασικό ταυτίζεται στον Βαλτινό με την λιτότητα, τη γυμνότητα των λέξεων, την χρήση της παράδοσης και το μοντέρνο με τη γνώση, την ειρωνεία απέναντι στην ιστορία και το παιχνίδι ανάμεσα στην αληθοφάνεια και το πραγματικό. Εκφράζει αντιπροσωπευτικά την εποχή μας όπου οι λέξεις καταπίνουν τα σημαινόμενά τους.
Σωτήρης Δημητρίου, Μια Μαρίνα Τζάφου, Πατάκης,2023
Είναι ένας από τους λίγους μάστορες (μαζί με τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη) στο σύγχρονο διήγημα. Οποιαδήποτε συλλογή του θα άξιζε να αναφερθεί. Μένω στην Μια Μαρίνα Τσάφου που περιλαμβάνει μικροδιηγήματα με ποικιλία χαρακτήρων, ανθρώπων σαλεμένων, ιδιόρρυθμών, παραιτημένων, ερωτομανών, αποκλινόντων αλλά και κανονικών, συνηθισμένων, ανθρώπων ηλικιωμένων που κυκλοφορούν αθέατοι στον κοινωνικό χώρο. Ο αυτοσαρκασμός συνδιαλέγεται με την τρυφερότητα και την κατανόηση της ανθρώπινης συνθήκης. Η γλώσσα του δένει αρμονικά με τις ιστορίες που αφηγείται, τους ανθρώπους και το βάρος της όποιας παράδοσής τους.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Προσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων, Πατάκης,2021
Ο κατ΄εξοχήν σύγχρονος διηγηματογράφος, του οποίου όλες οι συλλογές διηγημάτων βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να τις διαβαθμίσεις αξιακά. Ο Σκαμπαρδώνης κινείται συνήθως σε έναν χώρο ρεαλισμού, διαρκώς υπονομευμένο είτε από την παραμυθιακή φαντασία είτε από την παραλογική (α)συνέπεια των χαρακτήρων του. Οι ιστορίες του είναι μικρές «βόμβες», ήσυχες, αφημένες σε μια γωνιά που όμως ο υποψιασμένος αναγνώστης αγωνιά για την έκρηξή τους. Ο κόσμος του Σκαμπαρδώνη είναι πάντα πολύμορφος, αναπάντεχος, φιλοπαίγμων, ευφρόσυνος, διεισδυτικός στην λεπτομέρεια. Σε αυτή τη συλλογή διέπεται από την νοσταλγία και τη μελαγχολία του χαμένου ανθρώπινου χρόνου χωρίς να χάνει την ομορφιά του τώρα ενώ παράλληλα το συναίσθημα που διολισθαίνει μέσα από τους χαρακτήρες και πλημμυρίζει τις σελίδες, προξενεί στον αναγνώστη την αίσθηση ότι κάθε διήγημα ανοίγεται έναν νέο αόρατο και άγνωστο κόσμο. Συνεπίκουρη στο θαύμα είναι και η γλώσσα του Γ.Σ. , ένα παζλ από το βυζαντινό λεξιλόγιο, την χωριάτικη λαλιά, την γλώσσα του περιθωρίου, την θεσσαλονικιώτικη παράδοση και τις δικές του λεξιπροσθήκες.
Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Ο θησαυρός των αηδονιών, Γαβρηλίδης 2009, Κίχλη 2023
Ιδιότυπη και μοναδική (ίσως μαζί με τον Ε.Χ.Γονατά) περίπτωση μινιμαλιστή πεζογράφου ο Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος έδωσε μικρά, σπάνιας λιτότητας αφηγήματα,τα οποία σε ξεγελάνε : η αφήγηση ενός ήσσονος σημασίας γεγονότος ή η αφηγηματική προσοχή σε ένα αντικείμενο ή ένα ζώο κρύβει μία έντεχνη, αρχιτεκτονημένη με μεγάλη ακρίβεια και διαύγεια κατασκευή που οδηγεί σε έναν λογοτεχνικό στόχο. Και στον Θησαυρό των αηδονιών κυριαρχεί το απροσδόκητο, το εφήμερο, το άπιαστο αίσθημα της μαγείας της γλώσσας του. Ειρωνικός χωρίς να ειρωνεύεται, σαρκαστικός χωρίς να διαπομπεύει, ακούραστος παρατηρητής του αθέατου του καθημερινού βίου σε οδηγεί σε μονοπάτια αναγνωστικής ευχαρίστησης.
Αλέξανδρος Ίσαρης, Βίνκελμαν ή Το Πεπρωμένο, Κίχλη, 2010
Βραβευμένο ως καλύτερη συλλογή του 2011 από το περιοδικό Ο Αναγνώστης αποτελεί ένα κομψοτέχνημα. Θα μπορούσες να κατατάξεις τον Αλέξανδρο Ίσαρη στην κατηγορία των εστετ συγγραφέων. Οι αφηγήσεις των ιστοριών του ελκύουν χάρις στο ύφος και το στυλ απόδοσής τους που ανακαλεί επιρροές από τον Μούζιλ, τον Μαν, τον Μπέρνχαρντ. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η μουσική που αποτελεί το βάθος πεδίου για τις ιστορίες του παίζοντας κάποιες φορές και πρωταγωνιστικό ρόλο. Η τέχνη είναι η ζωοποιός δύναμη των ηρώων του, γι αυτούς η ζωή είναι τέχνη και η τέχνη ζωή. Τα σπίτια παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, παλιά, γεμάτα μνήμες και ξεχασμένες αισθήσεις. Στη συλλογή αυτή υφέρπει η γοητεία της φθοράς και οι στάχτες της μνήμης αλλά και οι φόβοι ότι κάποτε η τέχνη θα λησμονηθεί και η αξία της ζωής θα χαθεί.
Δημοσθένης Παπαμάρκος, Γκιακ, Αντίποδες, 2014, Πατάκης, 2020
Η συλλογή διηγημάτων (πολυβραβευμένη), στιγμάτισε λογοτεχνικά το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα καθώς δημιούργησε σχολή. Δεν υπήρξε κριτικός που να μην ασχολήθηκε με το Γκιακ. Μια σειρά διηγημάτων με ήρωες στρατιώτες που πολέμησαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία, είδαν και έκαναν πράγματα ακατονόμαστα, ασύμβατα με την προσωπική τους ηθική. Άμαθοι επαρχιώτες από τα αρβανιτοχώρια γίνονταν βίαιοι περιφρονητές των όποιων πατροπαράδοτων κωδίκων αξιών. Όταν επιστρέφουν στην πατρίδα τους θα είναι άλλοι άνθρωποι, βαθιά πληγωμένοι, γεμάτοι ενοχές, απομονωμένοι από το κοινωνικό σύνολο. Το Γκιακ επαινέθηκε κυρίως για την χρήση της γλώσσας του. Λόγος απλός με πολλές αρβανίτικες εκφράσεις και ιδιωματισμούς, προφορικός, με ρυθμό που έδινε βάθος στην αφήγηση. Το βιβλίο αποτέλεσε πηγή και αφορμή για σειρά άλλων πεζογραφημάτων που χρησιμοποιήσαν ντοπιολαλιά.
Άκης Παπαντώνης, Η τελευταία αρκούδα του δάσους, Κίχλη, 2023
Με το τρίτο του βιβλίο κερδίζει το Βραβείο Αναγνώστη 2024 ενώ με το πρώτο του Καρυότυπος (2015)είχε κερδίσει το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Η νουβέλα του αφηγείται μια ιστορία για το οικογενειακό τραύμα. Ένας άφαντος πατέρας στη Γερμανία, μια βουβή μητέρα, ένας εθνικιστής χρυσαυγίτης και ο μικρός του αδελφός, Θοδωρής που είναι και ο αφηγητής της ιστορίας. Κυριαρχεί η αδελφική αγάπη όπου κάθε αδελφός μεταβιβάζει την αγάπη του στον άλλον με μικρές απλές, θερμές κινήσεις ενώ η μητέρα που τα ξέρει όλα, δεν θα μιλήσει ποτέ. Η αποκάλυψη και η σύλληψη του χρυσαυγίτη αδελφού θα φανερώσει τις πληγές που για χρόνια επωάζονταν στην οικογένεια. Ο λόγος του Α.Π. είναι λιτός, περιεκτικός, με τις λέξεις να δίνουν απρόσμενο εύρος στα σημαινόμενα. Μια ελεγεία για εκείνα τα αθέατα τραύματα που μας καθορίζουν και όπου οι μηχανισμοί επιβίωσης το καλύπτουν, το αμβλύνουν , το παραχώνουν βαθιά στην καθημερινότητα.
Άντζελα Δημητρακάκη, Τέσσερις μαρτυρίες για την εκταφή του ποταμού Ερρινυού, νουβέλα, εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 2016
Το κλίμα της Αθήνας στη δεκαετία του ΄80 μέσα από τις περιπέτειες τεσσάρων κοριτσιών. Η Ιωάννα, η Κατερίνα, η Σοφία και η Ραχήλ είναι κορίτσια που ψάχνονται. Ήταν μια εποχή αναζητήσεων που οι πρωταγωνίστριες νιώθουν ότι κάπου αλλού «συμβαίνει» αυτό που ψάχνουν, αναζητούν να συμμετάσχουν, σπάζοντας το φράγμα της οικογένειας, της γειτονιάς, της μοίρας. Αισθάνονται άβολα σε οτιδήποτε τις περιβάλλει, κυκλοφορούν μαζί με μαύρα ρούχα και μια ανεπαίσθητη κατάθλιψη. Τους εμπνέει κυρίως η καθηγήτρια τους, ιστορικός στο σχολείο, που τους μιλά για τα κρυμμένα ποτάμια της Αττικής. Ένα από αυτά ο Ερρινυός θα αποτελέσει το κέντρο του μυστηρίου που θα τις απορροφήσει. Θα αναζητήσουν την υπόγεια μυστική κοίτη του΄ μια αποκάλυψη που θα οδηγήσει σε ένα βαθύ τραύμα. Η Α Δ μεταμορφώνει τον καθημερινό αστικό κόσμο σε μύθο και σύμβολο μιας αέναης αναζήτησης (Βραβείο Αναγνώστη 2017)
Νίκος Μάντης, Πέτρα- ψαλίδι – χαρτί, Καστανιώτης, 2014
Μαζί με τον Χρήστο Οικονόμου είναι οι πρώτοι, ίσως, ανιχνευτές της κρίσης που καλπάζει για να κορυφωθεί λίγο αργότερα. Ιστορίες που οι πρωταγωνιστές τους σε επόμενη ιστορία γίνονται δευτεραγωνιστές ή κομπάρσοι. Όλοι μαζί όμως βιώνουν μια κρίση ανελέητη που τους ισοπεδώνει και τους αναγκάζει να βγουν έξω από τους κανόνες. Η κρίση προϋπάρχει των ιστοριών καθώς οι ήρωες του Μάντη έχουν κάνει νωρίτερα τις λάθος επιλογές. Λαθρόβιοι μετανάστες, πρεζάκια, υπόκοσμος αλλά και αστοί με μια ανελέητη εμμονή με το χρήμα διαπλέκονται σε γαϊτανάκια ανομίας που η κρίση μεγεθύνει και σπρώχνει σε αδιέξοδα. Ένα σκληρό φως που φανερώνει το Κακό στις σχέσεις, τη δύναμη του αμοραλισμού, την αλαζονεία του χρήματος. Η κρίση βοηθάει να εξαπλωθεί η ασυνειδησία σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, να τα διαβρώσει και να τα εξευτελίσει. Δυνατή πένα, ασθματική πολλές φορές, εξορύσσει τα βαθύτερα αισθήματα και τις μύχιες πράξεις ενός κόσμου που έχει χάσει τον κανόνα.
Χρήστος Οικονόμου, Κάτι θα γίνει θα δεις, Πόλις, 2010
Διηγήματα που προικονομούν την κρίση που ήδη έχει ξεκινήσει για να κορυφωθεί και να κατακλύσει τη χώρα για μια δεκαετία. Οι χαρακτήρες του ζουν σε μια κατ΄ εξοχήν εργατούπολη, τον Πειραιά, και είναι εργάτες, άνεργοι, νεαρά ζευγάρια που πιέζονται οικονομικά, μετανάστες, άνθρωποι που ζουν σε ασφυκτικούς χώρους, καταθλιπτικά σπίτια και καφενεία. Χαρακτηρίστηκε ως νατουραλιστική συλλογή θέλοντας να δείξει τον εγκλωβισμό της κοινωνίας σε μια εποχή που ακόμα κυριαρχούσε η αχλή της ευδαιμονίας. ΟΙ ήρωες/ ηρωίδες του είναι εγκλωβισμένοι σε μια από χρόνια κοινωνική/ταξική παθολογία, δεν διαφαίνεται καμία διέξοδος στο ορίζοντα πράγμα που τρέφει την οργή και τον θυμό. Χαιρετίστηκε ως μία σύγχρονη λογοτεχνική φωνή και η συνέχεια της από τον Χ.Ο. δεν διαψεύστηκε.
Αργύρης Χιόνης, Όντα και μη όντα, Γαβριηλίδης 2006,Κίχλη, 2023
Σπεσιαλίστας της μικρής φόρμας σε αυτά τα κείμενα (Βραβείο Αναγνώστη) αναμειγνύει όλα τα είδη ξεπερνώντας τα όρια:Μύθοι, πρόσωπα φυσικά ή μεταφυσικά, λήμματα, ζώα, αφηρημένες έννοιες, φυτολογία, γεωλογία, αντικείμενα και φυσικά φαινόμενα αποκτούν ιδιότητες όντων, τέρατα εξανθρωπίζονται, άνθρωποι τερατοποιούντα…ένας παράταιρος (ίσως και παράλογος) κόσμος που η λογοτεχνική γράφει κατορθώνει να τον υποτάξει. «Είναι ένα παιχνίδι που ακυρώνει τη σοβαροφάνεια αλλά και ένα διακειμενικό παιχνίδι ως αντίβαρο της ύπαρξης», θα το χαρακτηρίσει ο συγγραφέας. Τα κείμενα αυτά παίζουν με τις αιώνιες έννοιες της φθοράς του χρόνου και του πανικού του θανάτου. Μπορείς να πεις ότι είναι και μία διέξοδος φυγής από την γκρίζα περιρέουσα ατμόσφαιρα. Αλλά πιο πολύ είναι ένα παιχνίδι με τη γλώσσα και τις περίπλοκες μορφές της που ο Χ. Α. χρησιμοποιεί εξαιρετικά.
Κώστας Μαυρουδής, Η αθανασία των σκύλων, Πόλις 2013
Με πρόσχημα τους σκύλους ο ΚΜ δημιουργεί μικροιστορίες, όπου ένας η περισσότεροι σκύλοι βρίσκονται μέσα σε μια ιστορία, σε έναν πίνακα, σε ένα φίλμ, μια σεκάνς, σε μια φωτογραφία, σε μια σελίδα κλασικού μυθιστορήματος ή περιπλανώμενοι στο χώρο. Είναι το πρόσχημα για να μιλήσει ο συγγραφέας για το χρόνο και τη σχετικότητά του, μιας και οι σκύλοι έχουν άγνοια για τον χρόνο που περνάει, για τις στιγμές, για τον θάνατο και τη φθορά. Η απώλεια, ο διαφυγών χρόνος, η νοσταλγία, η παιδικότητα και η ενηλικίωση, φευγαλέες στιγμές που καθορίζουν το παρόν μέσα από το παρελθόν. Γραφή που υποβάλλει έναν αισθητισμό σε κείμενα μεταξύ δοκιμίου, μυθοπλασία, προσωπικής βιωματικής ιστορίας.
Αχιλλέας Κυριακίδης, Κωμωδία, Πόλις, 2010
Ο πρωταγωνιστής του ΑΚ Δ.Χ. (Δημόσιας Χρήσης;) περνάει τέσσερις καφκικές μεταμορφώσεις που εκφράζουν όλη τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.Ένα διανοητικό παιχνίδι, πιο σαρκαστικό παρά κωμικό, με διακειμενικές αναφορές και πολιτικές αιχμές καλά κρυμμένες, αλλά απολαυστικές για τον «επαρκή αναγνώστη». Πίσω από τις ιστορίες του ΑΚ ελλοχεύει ένα γενικότερο παιχνίδι, που είναι η σχέση της τέχνης με την πραγματικότητα. Επηρεασμένος από μεγάλους ομόλογους του που «παίζουν» το ίδιο παιχνίδι Μπόρχες, Περέκ, Κενώ κ.ά ο ΑΚ χαράσσει τη δική του σχεδόν μοναχική πορεία στην ελληνική λογοτεχνία.
Μιχάλης Μακρόπουλος, Το δέντρο του Ιούδα, Κίχλη, 2014
Νουβέλα του ΜΜ που διαδραματίζεται στα ηπειρωτικά ορεινά. Δύο φίλοι οδηγούνται σε σύγκρουση με αφορμή τη δολοφονία μιας νεαρής αλβανίδας πόρνης. Λιτή γλώσσα που αναδεικνύει την σκληρότητα των αισθημάτων των πρωταγωνιστών χωρίς να διαφεύγει ένας υπόγειος λυρισμός. Κυρίαρχο χαρακτήρα κατέχει στην αφήγηση η φύση που σιωπηλή μοιάζει να παρακολουθεί τα ανθρώπινα πάθη προσφέροντας μια μοναδική σιωπηλή διέξοδο.
Μαρία Κουγιουμτζή, Άγριο βελούδο, Καστανιώτης, 2008
Μια σειρά διηγημάτων που προκάλεσε έκπληξη όταν κυκλοφόρησε. Ιστορίες σκληρής, μαύρης θεματικής (Βραβείο Αναγνώστη). Οι χαρακτήρες της είναι κυρίως καταπιεσμένοι αλλά και περιθώριοι, μετανάστες, πρόσφυγες, ερωτικοί, παραβατικοί. Κάποια διηγήματα κλίνουν προς το μεταφυσικό, όπως σε αυτό ‘όπου οι πεθαμένοι συγχρωτίζονται με τους τρελούς και η αφήγηση κινείται μεταξύ πραγματικότητας και φαντασιακού. Πλούσιος λόγος, κυριολεκτικός και μεταφορικός, που σκιαγραφεί ένα σύμπαν αγγέλων και δαιμόνων, με τους τελευταίους να εξουσιάζουν τους ήρωες της. Η συνέχεια του έργου της δικαίωσε αυτό το πρώτο δείγμα της δημιουργικής φαντασίας της.
Τάσος Γουδέλης, Η γυναίκα που μιλά, 2002, Κέδρος
Κατ΄ εξοχή αντισυμβατικός ο ΤΓ είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση. Στα 13 διηγήματα της συλλογής αυτής αφηγείται ιστορίες, κατά σύμβαση ρεαλιστικές, αλλά αρκούντως υπονομευμένες για να μπορεί ο αναγνώστης να οδηγηθεί στη δική του προσωπική οπτική. Ο ΤΓ αντλεί από την καθημερινότητα και την εποχή για να φθάσει στο άτομο μέσα από πολλαπλούς σπασμένους καθρέφτες. Πίσω από το αφηγηματικό πεδίο υφέρπει η υπαρξιακή αναζήτηση. Κείμενα για απαιτητικούς αναγνώστες.
Δημήτρης Νόλλας, Ματούλα Μυλλέρου: Πάροικος και παρεπίδημος, Ίκαρος, 2022
Ο Δ Ν στα περισσότερα έργα του είναι μινιμαλιστής, λιτός και αξεπέραστος στυλίστας. Η ηρωίδα του Ματούλα βρίσκεται στο Μόναχο για να συναντηθεί με σωματικά και ψυχολογικά ράκη στην μετά τον πόλεμο εποχή. Επιστρέφει στην Ελλάδα και με τα λιγοστά οικονομικά της στήνει ένα σχολείο έξω από τη Θεσσαλονίκη για προσφυγόπουλα. Το εκδικητικό κράτος θα την δικάσει και αυτή θα βρεθεί στην Αθήνα ως δασκάλα γερμανικών. Ο βίος της θα τελειώσει μέσα σε μια αχλή μυστηρίου. Και σε αυτό το έργο του ο ΔΝ συνομιλεί με την ιστορία, παραμυθιάζοντάς την. Γλώσσα και αρμονική δομή δίνουν ένα έργο που λιγότερα λέει και περισσότερα μαρτυρεί.
Γιάννης Μακρυδάκης, Η δεξιά τσέπη του ράσου, Εστία, 2011
Μοναχική περίπτωση διανοούμενου της επαρχίας, από την οποία αντλεί επιτυχημένα τις ιστορίες του. Ο μοναχός Βικέντιος ζει σε ένα χιώτικο μοναστήρι. Οι στερήσεις του μοναστικού βίου, ο καταπιεστικός ηγούμενος τον έχουν οδηγήσει σε βαριά κατάθλιψη, την οποία επικυρώνει ο θάνατος της σκυλίτσας του. Όπως σε όλα τα σύντομα πεζογραφήματά του ο ΓΜ αφορμάται από το τοπικό για να διεισδύσει στα έγκατα της ύπαρξης. Οι ήρωες του, μοναχικοί δίνουν τις δικές τους μάχες, απροσάρμοστοι, παράταιροι, κάποτε διασαλεμένοι μετεωρίζονται ανάμεσα σε μια κοινωνία απόμακρη κι ένα παρελθόντα ακίνητο κόσμο. Το έργο του αναζητά την αυθεντικότητα ατομικά ή κοινωνικά.
Μαρία Πάουελ, Όξινη βροχή, Κέδρος, 2013
Δυστοπικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται σε μια Αθήνα που καταρρέει. Ο κεντρικός ήρωας, ένας άβουλος άνθρωπος, ωρομίσθιος καθηγητής στην επαρχία, χάνει τα χρήματα του την εποχή της κατάρρευσης από έναν πονηρό χρηματιστή. Κατεβαίνει στην Αθήνα κυνηγώντας τον χρηματιστή σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει τις δικές του χίμαιρες. Στην πόλη ξεσπάει μια όξινη βροχή που αρχίζει να την καταστρέφει. Μαζί της καταρρέουν και οι ανθρώπινες ψυχές. Η ΜΠ, όπως και σε προηγούμενα έργα της ασχολείται με τις φωτοσκιάσεις του ρεαλισμού. Την ενδιαφέρουν οι πληγές των ανθρώπων στις περισσότερο απόκρυφες πλευρές τους, που είναι και οι πιο καθοριστικές εντέλει. Ο κόσμος που περιγράφει είναι περίκλειστος, χωρίς καμία ελπίδα διαφυγής. Ατμοσφαιρική, σχεδόν κινηματογραφική γραφή.
Έλενα Μαρούτσου, Οι χυδαίες ορχιδέες, Κίχλη, 2015
Η ερωτική λογοτεχνία είναι δύσκολο είδος και πολλές φορές καταπίνει τον άμαθο συγγραφέα. Η ΕΜ έχει μια ευχέρεια να γοητεύει με τις λέξεις και τον οργιαστικό συνδυασμό τους Στην καλύτερη ίσως συλλογή διηγημάτων της Οι χυδαίες ορχιδέες «παίζει» με την διακειμενικότητα καθώς τα διηγήματα της σχετίζονται με γνωστά έργα της παγκόσμιας ερωτικής λογοτεχνίας, έργα που προκαλούν τον συγγραφικό της οίστρο όπως: ο Εραστής της λαίδης Τσάτερλυ του Ντ.Χ. Λόρενς η Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα, η Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ, το Στρίψιμο της βίδας του Χένρυ Τζέιμς κ.ά. Ο θεματικός της στόχος είναι οι πολλαπλότητες του έρωτος σε διάφορες μορφές: σεξουαλικός, παραβατικός, ομοφυλοφιλικός, λάγνος ή ρομαντικός. Ένα βιβλίο στυλιστικής ωριμότητας, στοχαστικών υπαινιγμών και λογοτεχνικής δεινότητας.
Δημήτρης Καρακίτσος, Ιστορίες του Βαρθολομαίου Ολίβιε, Ποταμός, 2017
Είναι από τους λίγους συγγραφείς που κινούνται στο υπερρεαλιστικό αφήγημα, το οποίο το διανθίζει με μαγικά/ φανταστικά/ παράλογα/ ρομαντικά στοιχεία. Στο Ιστορίες του Βαρθολομαίου Ολίβιε πρωταγωνιστεί ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων και ζώων, το οποίο έρχεται σε επαφή με γνωστούς καλλιτέχνες όπως τον Λουκιανό, τον Δάντη, τον Καβαλκάντι, τον Καρυωτάκη, τον Βίλα-Λόμπος, τον Πουλένκ, τον Τάνσμαν, τον Μιγιό κ.ά. Όλοι αυτοί κινούνται σε διάφορες εποχές από την αρχαία έως τη νεότερη όπου κυριαρχούν οι μεταμορφώσεις ανθρώπων σε ζώα και το ανάποδο. Ένα ξέφρενο λογοτεχνικό πανηγύρι.
Χρήστος Κυθρεώτης, Μια χαρά, Πατάκης,2017
Από τις καλύτερες νέες φωνές ο ΧΚ γράφει για μια υπόγεια θυμωμένη πραγματικότητα που υπονομεύει τον τίτλο της συλλογής διηγημάτων του. Οι ήρωες του, νεαροί κυρίως, αναζητούν ένα στόχο στη ζωή τους. Ζουν στο κέντρο της Αθήνας και γεύονται όλες τις παθογένειες του. Μοναξιά, ερωτική απομόνωση, δυσκολία στις οικογενειακές σχέσεις, παραβατικότητα, ρατσισμός κ.ά. Οι κινήσεις των ηρώων του είναι προσπάθειες απεγκλωβισμού από καταστάσεις που δεν μπορούν να ερμηνεύσουν σωστά. Η επιφανειακή χαλαρότητα που διέπει τη ζωή τους είναι εύθραυστη εγκυμονώντας μικρές καταστροφές.
Γιάννης Παλαβός, Το παιδί, Νεφέλη, 2019, Ίκαρος, 2024
Ο ΓΠ στη δεύτερη αυτή συλλογή διηγημάτων με τίτλο Το παιδί, πατάει γερά πάνω στη διηγηματογραφική μας παράδοση αλλά εμπνέεται και από το ύφος γραφής των αμερικανών συγγραφέων. Από τους τελευταίους παίρνει το λιτότητα στο ύφος και την υπαινικτικότατα των εξιστορούμενων γεγονότων. Αν και ο χώρος που εκτυλίσσονται οι αφηγήσεις του είναι κυρίως η γενέτειρά του Βελβενδός, εντούτοις αφήνουν ένα ευδιάκριτο στίγμα για τις ανθρώπινες σχέσεις οπουδήποτε. Η φύση, το βασικό σκηνικό των ιστοριών του, επιτρέπει να συγκρίνει ο αναγνώστης την ομορφιά με τη σκληρότητα, την ηρεμία με την ένταση και πώς συμβαδίζουν ή αντιπαλεύουν στις ανθρώπινες σχέσεις.
Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Ραδιοκασετόφωνο, Πατάκης, 2023
Νουβέλα για τις σχέσεις γονιών – παιδιών. Ο κεντρικός ήρωας Ηλίας, μικροαστός, βολεμένος με δική του επιχείρηση, χωρισμένος με νεαρά ερωμένη και πολλά χρήματα, ταξιδεύει με τον μικρό γιο του για να παραβρεθούν στη κηδεία του πατέρα του, γιατρού και αγωνιστή. Ο μικρός γιος του απόμακρος αλλά πιο συναισθηματικός θα βάλει τον πατέρα του να αναθεωρήσει στις σχέσεις του, με τον δικό του πατέρα, την πρώην γυναίκα του, την ερωμένη αλλά και να αναμετρηθεί με τον ίδιο του τον εαυτό. Σχέσεις λεπτών ισορροπιών, μινιμαλιστική αφήγηση, φορτισμένη με σκέψεις δεύτερων τόνων.
Γιώργος Μητάς, Τα δύο δώρα, Στερέωμα, 2021
Είναι δύσκολο να διαπραγματεύεσαι την ομορφιά. Ο ΓΜ όμως από το πρώτο του βιβλίο Ιστορίες του Χαλ έδειξε ότι είναι συγγραφέας των λεπτών αισθήσεων. Ο μονήρης, ευαίσθητος , δυσμορφος αλλά πολύ καλλιεργημένος Αντρέας θα βρεθεί για μια βδομάδα στην Μπανγκοκ για ένα συνέδριο της επιστήμης του. Εκεί θα γνωρίσει την Μύρρα, εκπάγλου καλλονής συνάδελφο που θα τον παρασύρει σε ένα κυκεώνα ερωτικών ψευδαισθήσεων.Ο ρομαντικός ήρωας θα συντριβεί στα ανάλγητα βράχια της απαιτητικής ομορφιάς. Ένα βιβλίο για το φλέρτ, τη λάμψη και την ματαιότητα της ομορφιάς. Όλα τα λεφτά η γλώσσα που άλλοτε υποκρύπτει και άλλοτε φωτίζει ανομολόγητες πτυχές της ύπαρξης. Ένας εστέτ συγγραφέας μαζί με τον Ίσαρη και τον Μαυρουδή.
Λουκία Δέρβη, Ομπρέλες στον ουρανό, Μελάνι, 2009
Μέσα από τα μάτια δύο αδελφών η οδύσσεια των Εβραίων Ελλήνων. Δύο αδελφές η μία πιο διαφορετική από την άλλη, η τεμπέλα Σάρα με το παρατσούκλι «Ξαπλόπουλο» και η ευαίσθητη Μαζάλ σε ένα ταξίδι για την γη της επαγγελίας. Η Δέρβη, σε αυτό το πολυχρησιμοποιημένο θέμα, δίνει μια ανάλαφρη ματιά καθώς έχει δύο νεαρές ηρωίδες με δίψα για ζωή, έρωτες, φωτεινές ημέρες. Ο φόβος και η απόγνωση εναλλάσσεται με τη χαρά της νεότητας και την ακατανίκητη θέληση για ζωή. Πυκνή, ευχάριστη, λιτή γραφή που δικαιώνει ένα πολύ δύσκολο θέμα.
Μαρία Ιωάννου, Οι Ενδιάμεσοι, Νεφέλη 2022
Μικροδιηγήματα σε μια πειραγμένη φόρμα που αναδεικνύουν τον κατακερματισμό του περιεχομένου. Ο λόγος, η εικόνα, η κυπριακή διάλεκτος, ιστορική μνήμη, το παράλογο, ο ρεαλισμός αλλά και ο μαγικός ρεαλισμός, το χιούμορ, το συναίσθημα, το οικείο και το ξένο όλα είναι στοιχεία σε αυτό το μωσαϊκό των λέξεων. Ο κόσμος υπάρχει και μπορεί να διαβαστεί είτε ρεαλιστικά είτε ανορθολογικά για να φανεί το βάθος των απωθημένων τραυμάτων. Η ΜΙ σκάβει βαθιά για να εξορύξει καταπιεσμένα μέταλλα ευαισθησίας. Μια πολύ μοντέρνα συλλογή.
Κωνσταντία Σωτηρίου, Brandy Sour, Πατάκης,2022
Υβριδικό πεζογράφημα από 22 χαλαρά δεμένες ιστορίες γύρω από το ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας, κάτι ανάμεσα σε διηγήματα και μία νουβέλα. Το Brandy Sour είναι ένα από τα διάσημα κοκτέιλ που απολάμβαναν οι εκλεκτοί επισκέπτες και κατά κάποιον τρόπο η συγγραφέας τους συνδέει με αυτά. Η ιστορία της Κύπρου, η προσπάθεια κατανόησής της περισσότερο, ξεδιπλώνεται μέσα από τις ιστορίες ενός βασιλιά, ενός Εβραίου, ενός αντάρτη, ενός κομπάρσου, ενός φωτογράφου, του μετρ, μιας μητέρας, του ποιητή και του Αρχιεπισκόπου, μιας καμαριέρας, μιας δεσποινίδος, ενός Τούρκου, ενός ζωγράφου, ενός θυρωρού, μιας αρραβωνιαστικιάς, του δημάρχου, μιας καθαρίστριας. Ετεροτοπίες φορτισμένες με πολιτιστικά φαινόμενα και τραύματα. Προσπάθεια κατανόησης παρά καταγγελίας με ένα ευφάνταστο τρόπο.
