Του Γιώργου Ξενάριου.
Ο θεσμός των τιμητικών συντάξεων –θεσμός που απαντάται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου− συστήθηκε για να επιβραβεύει δημιουργούς με «διακεκριμένη προσφορά» στον «πολιτισμό», σύμφωνα με τον νομοθέτη. Αν και ο όρος «διακεκριμένη προσφορά» θα έπρεπε να αντικατασταθεί με την περίφραση: «το έργο εκείνων των δημιουργών που τροποποιεί κάθε φορά την ισορροπία του συστήματος παραγωγής του πολιτιστικού προϊόντος», ωστόσο το πνεύμα του νομοθέτη είναι σαφές: απονέμει δημόσιο έπαινο, συνοδευμένο –κατά περίσταση και υπό (αυστηρούς) όρους− από ένα στοιχειώδες μέσο βιοπορισμού σε όσους από τους (διακεκριμένους) δημιουργούς το έχουν ανάγκη.
Η «τιμητική σύνταξη» λοιπόν έχει, πρωτίστως, ένα ηθικό και, συμπληρωματικά, ένα οικονομικό- περιουσιακό περιεχόμενο. Αυτό το δεύτερο είναι το ελάχιστο αντιστάθμισμα που παρέχει η πολιτεία στον δημιουργό απέναντι στις δυσχέρειες του επαγγελματικού του βίου: η απουσία κοινωνικής ασφάλισης για τον συγγραφέα, η αβεβαιότητα για την πορεία των βιβλίων του, ένα νομικό, οικονομικό πλέγμα που γίνεται ολοένα πιο τραχύ για όποιον –συχνά με αυταπάρνηση− ασκεί την τέχνη του λόγου είναι στοιχεία που έχουν γίνει δεύτερο πετσί για τον συγγραφέα. Και η «τιμητική σύνταξη», αν δεν σφραγίζει, πάντως βοηθάει τον δημιουργό να ζήσει με κάποια αξιοπρέπεια στη δύση της ζωής του (σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα, κυριολεκτικά, τον σώζει από την πενία).
Ο δημόσιος έπαινος λοιπόν που διατυπώνεται με την τιμητική συνταξιοδότηση δεν είναι ούτε φιλανθρωπική παραχώρηση εκ μέρους της πολιτείας αλλά ούτε συμφυές δικαίωμα όποιου δηλώνει συγγραφέας ή καλλιτέχνης. Είναι κατάκτηση εκείνου του συγγραφέα (και μόνο αυτού) που με το συνολικό έργο μιας ολόκληρης ζωής κατόρθωσε να επηρεάσει, να παραλλάξει ή να τροποποιήσει ουσιαστικά τη μορφή του λογοτεχνικού προϊόντος.
Τα κριτήρια είναι γενικά λίγο “φλου.” Οκ, αν κάποιος έχει πολλά ευπώλητα στο ενεργητικό του κι αναγνωρισημότητα είναι στην κορυφή της λίστας. Τα ευπώλητα σημαίνουν όμως πάντα ποιότητα; Ευπώλητα δεν είναι και τα best sellers παραλίας σε ύφος μέσης ελληνίδας νοικοκυράς;;; Τα βραβεία είναι από την άλλη ένα σοβαρό κριτήριο, αλλά επειδή ζούμε στην Ελλάδα και γνωρίζουμε πως κι ο χώρος της λογοτεχνίας είναι ένα κλειστό “παρεάκι” εκδοτών και 10 άντε 20 καθιερωμένων λογοτεχνών είναι αρκετό;
Αν κάποιος επιλέγει να υπηρετήσει τη λογοτεχνία πρέπει να έχει αφενός γερό στομάχι, ιδίως σήμερα που οι μεγάλοι εκδοτικοί έχουν γίνει υπέρ το δέον επιλεκτικοί και οι μικροί δρουν σαν “τυπογραφεία” ζητώντας εξωφρενικά ποσά(ιδίως από τους νέους λογοτέχνες)κρίσεως γαρ, και αφετέρου να το πάρει απόφαση πως να το βιοποριστεί από την πένα του, όπως γίνεται στην αλλοδαπή, είναι μάλλον απίθανο.
Υ.Γ. Δεν είναι λίγο άδικο να δίνονται συντάξεις σε ανθρώπους που δεν έχουν κολλήσει ούτε ένα ένσημο ή δουλέψει υπό το ζυγό ενός “αφεντικού” ούτε μια ώρα στη ζωή τους;
ΠΕΝΙΑ ΓΑΡ ΤΕΧΝΑΣ ΚΑΤΕΡΓΑΖΕΤΑΙ σωστο ? Απο τοτε πεινουσαν οι ανθρωποι των γραμματων . Γιατι πρεπει τωρα να γραφουν χορτατοι ? Μηπως αυτο θα ανεβασει την ποιοτητα ? Στην Ελλαδα εχουμε απειρους πνευματικους εργατες , σιγουρα πιο πολλους απο τους οικοδομους , και κανεις αλλοδαπος μεταναστης δεν θα τους παρει την δουλεια. Το κρατος εχει φαληρισει. Αε τους κοβουν συνταξη οι εκδοτες που θησαυρησαν απο αυτους. Τι δουλεια εχει το κρατος σε τετοιες ιδιωτικες ασχολιες ?