του Γιάννη Ν.Μπασκόζου
Το προηγούμενο άρθρο με τίτλο”Η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει την αγορά, τους εκδότες, τους συγγραφείς” που δημοσιεύτηκε στον Αναγνώστη προκάλεσε πολλά σχόλια, αρνητικά, ελαφρώς θετικά ή και με αδιαφορία απέναντι στο γεγονός της εισόδου της Τεχνητής Νοημοσύνης στη συγγραφική δημιουργία. Συμμετέχοντας στη συζήτηση δίνω μερικά παραδείγματα και κάποιες διαστάσεις που συνθέτουν το όλο πρόβλημα.
Νεαρός , 30 περίπου ετών, πηγαίνει σε σχετικά νέο εκδότη ένα μυθιστόρημα μικρό, 25.000 λέξεων για έκδοση. Ο εκδότης το διαβάζει και ανακαλύπτει ότι πρόκειται για ένα καλό νουάρ, με φόντο τη δεκαετία ΄50-΄60 σε κάποια μεγαλούπολη της Αμερικής, μάλλον Σικάγο. Οι ήρωες του έχουν ωραία αμερικάνικα ονόματα, η ίντριγκα είναι προσεγμένη και αυτό που κάνει εντύπωση στον εκδότη είναι ότι η ατμόσφαιρα του βιβλίου που θυμίζει Ρέημον Τσάντλτερ ή κάποιον παρόμοιο γνωστό συγγραφέα είναι πολύ προσεγμένα διατυπωμένη. Το κείμενο θα μπορούσε να είναι όντως κάποιου γνωστού παλιού αμερικανού συγγραφέα τύπου Τζέημς Τσέηζ, Ντάσιελ Χάμετ κ.ά. Ο εκδότης σκέφτηκε ότι δεν ταίριαζα ένα τέτοιο είδος γραφής σε έναν τόσο νέο άνθρωπο. Έβαλε το κείμενο στο gpt ζητώντας να του πει αν είναι προϊόν τεχνητής νοημοσύνης. Το gpt απάντησε ότι κατά 70% είναι πιθανότατα προϊόν τεχνητής νοημοσύνης. Φυσικά ο νεαρός το διέψευσε, λέγοντας ότι έχει διδαχθεί δημιουργική γραφή και το πόνημα του ήταν αποτέλεσμα δικής του δουλειάς πάνω σε ένα είδος μυθιστορήματος που το αγαπάει πολύ.
Σχετικά πρόσφατα υπήρξε η είδηση ότι Γιαπωνέζα συγγραφέας Rie Kudan, κέρδισε ένα από τα πιο γνωστά λογοτεχνικά βραβεία της χώρας της, το βραβείο Akutagawa για το καλύτερο έργο μυθοπλασίας. Μόνο που η ίδια παραδέχτηκε ότι είχε βοήθεια από τη μηχανή ChatGPT. «Σκοπεύω να συνεχίσω να επωφελούμαι από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη συγγραφή των μυθιστορήσεών μου, αφήνοντας τη δημιουργικότητά μου να εκφραστεί στο έπακρο», είπε η 33χρονη συγγραφέας, η οποία
Στη συνέχεια, η ίδια επιβεβαίωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι περίπου το 5% του βιβλίου της The Tokyo Tower of Sympathy, το οποίο επαινέθηκε από τα μέλη της επιτροπής ως «πρακτικά άψογο», δημιουργήθηκε λέξη προς λέξη από την τεχνητή νοημοσύνη. Το μυθιστόρημα επικεντρώνεται στα διλήμματα ενός αρχιτέκτονα που έχει επιφορτιστεί με το να χτίσει μια άνετη πολυώροφη φυλακή στο Τόκιο.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει μπει πια στο κέντρο της δημιουργίας: Εκδοτικά, μεταφραστικά, συγγραφικά. Το ότι υπάρχουν εταιρείες που θα εκδώσουν πληθώρα μυθιστορημάτων δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Θα επιτείνει όμως τη διαδικασία απόδοσης τιμών και αξιών σε μέτρια στην καλύτερη περίπτωση αφηγήματα. Και ως εκ τούτου ο πληθωρισμός βιβλίων θα «πνίξει» τη διάκριση καλών και κακών συγγραφέων.
Σημαντικό είναι και το ζήτημα των μεταφράσεων. Ο ολλανδικός εκδοτικός οίκος Veen, Bosch & Keuning (VBK), που εξαγοράστηκε προ μηνών από τον Simon & Schuster, ανακοίνωσε ότι θα μεταφράσει πειραματικά στην αρχή επιλεγμένους τίτλους –δέκα τον αριθμό– στα αγγλικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, για λόγους διευκόλυνσης της προώθησης των έργων στο εξωτερικό. Ο VBK σημείωσε ότι η χρήση της AI θα περιοριστεί σε συγκεκριμένους τίτλους του στον τομέα των best sellers, συμπληρώνοντας ότι η επιμέλεια των μεταφράσεων θα γίνεται από ανθρώπινο χέρι. Διευκρίνισε, δε, ότι έχει ήδη ζητήσει τη συγκατάθεση των συγγραφέων γι’ αυτή τη διαδικασία. Και αυτή απόφαση δεν πέρασε χωρίς να γραφτούν ισχυρές αντιπαραθέσεις.
Άλλα προβλήματα που ανακύπτουν είναι αυτά των δικαιωμάτων. Ως γνωστόν η μηχανή τη Τεχνητής Νοημοσύνης ανακατεύει (παίρνει δεδομένα) από ήδη υπάρχοντα βιβλία, για τα οποία δεν αποδίδει δικαιώματα. Αντιμέτωποι με αυτή την πραγματικότητα, αρκετοί εκδότες/τριες έχουν ήδη καταφέρει να μετατρέψουν αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες, συνάπτοντας επιτυχείς συμφωνίες αδειοδότησης με εταιρείες AI. Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η τριετής συνεργασία της HarperCollins με μια εταιρεία, πιθανώς τη Microsoft, που προβλέπει τη χρήση επιλεγμένων μη μυθοπλαστικών τίτλων για την εκπαίδευση συστημάτων AI. Η συμφωνία αυτή, με αποζημίωση 5.000 δολαρίων ανά τίτλο, διασφαλίζει τη δίκαιη κατανομή των εσόδων μεταξύ συγγραφέα και εκδότη/τρια. Παράλληλα, κολοσσοί όπως οι Wiley και Taylor & Francis έχουν εξασφαλίσει συμφωνίες πολλών εκατομμυρίων δολαρίων με εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης, εστιάζοντας σε επιστημονικές και ακαδημαϊκές εκδόσεις.
Ο Ken Brooks, ιδρυτής της Treadwell Media Group και εταίρος της Publishing Technology Partners, γράφει ότι η αξία ενός έργου καθορίζεται από τρεις βασικούς παράγοντες. Πρώτον, την εμπορική και πολιτιστική σημασία του, καθώς τα μυθιστορήματα, τα μπεστ σέλερ και τα έργα με ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο είναι ιδιαίτερα περιζήτητα, αφού κεντρίζουν το ενδιαφέρον του κοινού και αφήνουν διαχρονικό αποτύπωμα. Δεύτερον, την ακαδημαϊκή ακρίβεια, η οποία είναι θεμελιώδης για τις επιστημονικές εκδόσεις, καθώς διασφαλίζει την εγκυρότητα και τη χρησιμότητα του περιεχομένου. Τρίτον, την εκπαιδευτική συνάφεια, όπου οι εκπαιδευτικοί τίτλοι αποκτούν προστιθέμενη αξία όταν ευθυγραμμίζονται με πρότυπα σπουδών και προάγουν αποτελεσματικά τη μαθησιακή διαδικασία.
Κατά τον Ken Brooks Οι εκδότες/τριες και συγγραφείς καλούνται να διασφαλίσουν την αξία των βιβλίων τους, να αξιοποιήσουν τη ζήτηση για δεδομένα υψηλής ποιότητας, μεριμνώντας παράλληλα για τη διατήρηση των πνευματικών δικαιωμάτων τους.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη ήρθε για να μείνει. Η δημιουργία σε όλες τις τέχνες θα επηρεαστεί. Το πως θα το δείξει το μέλλον. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το περιμένεις μοιρολατρικά.
