Ρευστή αγάπη

0
2142

 

 

Της Άννας Λυδάκη.

Με την ευκαιρία της προβολής της ταινίας του Γ. Πυρπασόπουλου 4ever στο CineMarian (2.3.2015) έγινε μια συζήτηση για την «ευθραυστότητα των ανθρώπινων δεσμών”. Ο τίτλος της εκδήλωσης ήταν παρμένος από το βιβλίο του Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Ρευστή αγάπη. Για την ευθραυστότητα των ανθρωπίνων δεσμών, στο οποίο ο καθηγητής με μοναδικό, είναι αλήθεια, τρόπο αναλύει το θέμα των ερωτικών σχέσεων στους μεταμοντέρνους ρευστούς καιρούς μας.

Πριν από λίγες δεκαετίες, σημειώνει, μπορούσε να υφανθεί με ασφάλεια ένας ολόκληρος ιστός ανθρώπινων σχέσεων, ενώ σήμερα η αβεβαιότητα χαρακτηρίζει τη ζωή μας: Η δουλειά είναι επισφαλής, τα προσόντα και οι ακαδημαϊκοί τίτλοι καταλήγουν στα αζήτητα, δεν υπάρχουν προοπτικές ζωής… Η δημιουργία κοινωνικών απόβλητων, ανθρώπων που δεν έχουν πού την κεφαλήν κλίναι και ο απόλυτος διαχωρισμός των ανθρώπων αυτών από τις ελίτ είναι επίσης χαρακτηριστικά των ρευστών καιρών. Με αποτέλεσμα η συνύπαρξη να βρίσκεται σε αποσύνθεση, τα όνειρα να αντικαθίστανται από εφιάλτες και ο κίνδυνος και η βία να ανήκουν στην ημερήσια διάταξη, ενώ το συσσωρευμένο άγχος και ο συγκεχυμένος φόβος διοχετεύονται στους ξένους που φαντάζουν αλλότριοι και τρομακτικοί (βλ. και Ζ. Μπάουμαν, Ρευστοί καιροί. Η ζωή την εποχή της αβεβαιότητας, μετ..Κ. Γεώρμας, Μεταίχμιο).

Μέσα σ’ αυτό τον σκληρό κόσμο, απ’ όπου  η εμπιστοσύνη έχει αποχωρήσει, πώς να ευδοκιμήσει η αγάπη; Ρωτά ο συγγραφέας συμπληρώνοντας όμως ότι, παρά τους κινδύνους και τις αγωνίες μας, η αναζήτηση της κοινής ανθρώπινης υπόστασής μας ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο έντονη και η «σχέση γίνεται το πιο καυτό θέμα στην πόλη».

Οι ειδικοί, παρατηρεί ο Μπάουμαν,  τονίζουν ότι η δέσμευση είναι παγίδα και χρειάζεται να κρατάμε αποστάσεις. Πρέπει να μάθει κανείς πώς να διαλύει μια σχέση και να βγαίνει αλώβητος από αυτή σαν να βγάζει ένα ελαφρύ πανωφόρι προσέχοντας μην τυχόν μετατραπεί, ανεπαίσθητα και υπογείως, σε «ατσάλινο περιτύλιγμα»… Με τη «σχέση τσέπης» οι κίνδυνοι μειώνονται: τη βγάζεις από την τσέπη όταν τη χρειάζεσαι και την καταχωνιάζεις όταν είναι άχρηστη. Άλλωστε, μπορείς άνετα να έχεις και εικονικές σχέσεις αντί για πραγματικές. Εκεί εύκολα πατάς «διαγραφή».

Ο Έρωτας, όμως, είναι μια σχέση με την ετερότητα, με το μυστήριο. Και όταν κάνει την εμφάνισή του, οδηγεί τα ανθρώπινα όντα σε ανεξερεύνητες και αχαρτογράφητες περιοχές,  όπου απαιτείται ταπεινοφροσύνη και θάρρος. Και τα δύο είναι απαραίτητα, σε τεράστιες και συνεχώς ανανεούμενες ποσότητες, τονίζει ο Μπάουμαν. Όσο ζει ο Έρωτας ισορροπεί στο χείλος της ήττας. Τείνει το χέρι προς τον άλλο, αλλά τα χέρια που χαϊδεύουν μπορούν επίσης να αρπάξουν και να συνθλίψουν.

Στους ρευστούς καιρούς επιδιώκουμε τη σχέση ελπίζοντας να απαλύνει την ανασφάλεια που στοιχειώνει τη μοναξιά μας. Όμως, η θεραπεία μάλλον οξύνει τα συμπτώματα και οδηγούμαστε είτε στην πειθήνια υποταγή και στην ολική παράδοσή μας είτε στην καταστολή της αυτονομίας του συντρόφου. Έτσι, προτιμούμε να είμαστε «κουλ», όπως λένε οι νέοι όταν αναφέρονται σε κάτι που εγκρίνουν. Όλα είναι εντάξει όσο είναι κουλ. Αν ξέρεις ότι ο σύντροφος σου μπορεί να αποσυρθεί ανά πάσα στιγμή, με ή χωρίς τη συναίνεσή σου, το  να επενδύεις τα συναισθήματά σου στην τρέχουσα σχέση είναι πάντα ριψοκίνδυνο. Σε κάνει εξαρτημένο και η εξάρτηση μπορεί να μην είναι αμοιβαία. Έτσι, οι πτερόεντες Έρωτες κυριαρχούν και η συνεύρεση ακολουθεί το αγοραστικό πρότυπο, όπου τα αγαθά προορίζονται για επιτόπου κατανάλωση. Αν δεν είναι ικανοποιητικά ανταλλάσσονται με άλλα. Και όταν η ποιότητα απογοητεύει αναζητείται η παρηγοριά στην ποσότητα.

Όμως οποιοδήποτε ανθρώπινο ον νιώθει ατελές και ελλειπτικό αν δεν ενωθεί με ένα άλλο. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε ο πολιτισμός. Το αυθύπαρκτο σεξ δεν ικανοποιεί. Γεννά απογοήτευση και διεγείρει την ίδια αίσθηση αποξένωσης που ήλπιζε κανείς ότι θα ανακούφιζε. Η νίκη του σεξ στον μεγάλο πόλεμο της ανεξαρτησίας υπήρξε πύρρειος. Ο homo suxualis είναι καταδικασμένος να παραμένει μονίμως ατελής και ανεκπλήρωτος. Οι μύχιοι δεσμοί του σεξ με τον έρωτα, την ασφάλεια, τη μονιμότητα, την αθανασία μέσω της συνέχειας του γένους ίσως δεν ήταν τελικά τόσο άχρηστοι και καταπιεστικοί όσο τους νομίζαμε, τους νιώθαμε και τους κατηγορούσαμε.

Ο Έρωτας στις μέρες μας, οπωσδήποτε, δεν είναι νεκρός. Καταδικάστηκε, όμως, να περιπλανιέται στους δρόμους σε μιαν ατελεύτητη, καθότι οριστικά μάταιη, αναζήτηση καταλύματος. Μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε, πουθενά όμως δεν μένει για πολύ. Δεν έχει μόνιμη διεύθυνση. Αν θες να τον πετύχεις γράψε του ποστ – ρεστάντ και συνέχιζε να ελπίζεις, καταλήγει ο Μπάουμαν.

 

 

info:  Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Ρευστή αγάπη. Για την ευθραυστότητα των ανθρώπινων δεσμών, (μετ. Γ. Καράμπελας), Εστία, Αθήνα 2011.

 

 

 

 

 

 

Προηγούμενο άρθροΌταν το ιστορικό βίωμα πλάθει ποιητική μνήμη
Επόμενο άρθροΟι καιροί της ποίησης σήμερα στο Μέγαρο από τον Αναγνώστη

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ