του Γιάννη Μουγγολιά
Ένας ξεχωριστός συνθέτης, μουσικός και αυτοσχεδιαστής που εδώ και καιρό είναι ενεργός δημιουργικά στο Μόναχο της Γερμανίας, ενώ η σημαντική μουσική του πορεία άφησε εκλεκτά δείγματα και στη χώρα μας μέσα από τη δισκογραφία και συναυλίες, είναι το επίκεντρο αυτού του άρθρου. Πρόκειται για τον Dino Doneff (γνωστό παλαιότερα και ως Κώστα Θεοδώρου) που γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1965 και δραστηριοποιήθηκε από τα 15 του παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας. Ένα χρόνο αργότερα όταν μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη αφιερώθηκε στο κοντραμπάσο, ενώ από τη δεκαετία του 1980 άρχισε να συνθέτει μουσική. Εκτός της δισκογραφικής πορείας του έχει γράψει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο και για διάφορα μουσικά σύνολα με τα οποία παρουσιάζει έργα του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 2001 είναι μέλος των Primavera en Salonico όπου τραγουδά η Σαβίνα Γιαννάτου. Έχει συνεργαστεί με εκλεκτές μορφές μεταξύ των οποίων τους ποιητές Μάρκο Μέσκο και Βασίλη Παπά (και οι δυο από την Έδεσσα), τους μουσικούς Louis Sclavis, Michel Godard, Μιχάλη Σιγανίδη, Anja Lechner, τον Αργύρη Μπακιρτζή και τον Φλαμανδό σκηνοθέτη Luk Perceval.
Ο Dine Doneff και ο Μάρκος Μέσκος
Στο τελευταίο άλμπουμ του Dine Doneff «Suite Yedi» διαβάζουμε τις ευχαριστίες του δημιουργού προς τον σπουδαίο ποιητή Μάρκο Μέσκο. Η σχέση του συνθέτη-μουσικού με τον ποιητή δεν περιορίζεται στο γεγονός ότι και οι δυο έχουν γεννηθεί στην Έδεσσα. Στο έργο του Dine Doneff ο Μέσκος έχει παίξει σημαντικό, καταλυτικό ρόλο. Μάλιστα σε ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ για τον Μάρκο Μέσκο με τίτλο «Όσα είπαμε παλιά ισχύουν» διάρκειας 53 λεπτών σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου, σενάριο Θάνου Λαμπρόπουλου και παραγωγής 2023, ο Dine Doneff υπογράφει τη μουσική. Ο Μάρκος Μέσκος (1935-2019) αποτυπώνει στα ποιήματά του όλη τη συνταρακτική εμπειρία μιας ζωής στην εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα, όλη την πίκρα του διωγμού της μητρικής του γλώσσας, όλη την αγάπη για το τοπίο και τους ανθρώπους της γενέθλιας γης του, της δυτικής Μακεδονίας. Η ταινία-ντοκιμαντέρ, το χρονικό του προσκυνήματος ενός φίλου του στο μνήμα του, πλαισιωμένη από την υπέροχη μουσική του Dine Doneff, μας οδηγεί μέσα από το ταξίδι του πρωταγωνιστή, στη γνωριμία με την ποίηση του Μάρκου Μέσκου, αλλά και στον προβληματισμό για τη λογοκριμένη, απαγορευμένη μητρική του γλώσσα.
Αλλά ας μας πει για τη σχέση του με τον Μάρκο Μέσκο απαντώντας στη σχετική μας ερώτηση ο ίδιος ο Dine Doneff:
«Με τον Μάρκο Μέσκο μας συνδέει μακρόχρονη φιλία. Πέραν τούτου τυχαίνει να μοιραζόμαστε κοινή καταγωγή, γεωγραφική και πολιτισμική, καθώς επίσης κοινή μητρική γλώσσα, η οποία σημειωτέον δεν είναι η ελληνική. Εξυπακούεται πως στις συναντήσεις μας παράλληλα με την πολυσημία θεμάτων επικαιρότητας και ιστορίας, η συζήτηση συνήθως κατευθύνονταν σε ζητήματα γλώσσας, συλλογικής μνήμης, πολιτισμικής ταυτότητας και δημιουργίας. Όσο το Rousilvo βρισκόταν ακόμη στο εργαστήρι, αλλά και αφού εκδόθηκε, ο Μάρκος υπήρξε αρωγός και εμψυχωτής. Επίσης, καθώς γνώριζε καλά την ιστορία της οικογένειάς μου (φυλακίσεις, ξερονήσια, εκπατρισμοί κλπ) με τον τρόπο του συνέβαλε στην ιδέα της οργάνωσης ενός έργου-αφιερώματος στους ηττημένους του εμφυλίου, συμπεριλαμβάνοντας πολλαπλά σημαινόμενα, σχετιζόμενα και με την όπου γης πολιτική ανυπακοή. Έτσι εντός του «εργαστηρίου» μπήκε και η σουίτα του Γεντίκουλε, η δημιουργία της οποίας ξεκίνησε πριν από την πρώτη έκδοση του Rousilvo (2010) και που έμελλε τελικά να εκδοθεί πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του».
Εμείς εδώ θα παραθέσουμε ένα εκλεκτό ποίημα του αγαπημένου ποιητή Μάρκου Μέσκου με τίτλο «Μνήμη» από την ποιητική του συλλογή «Χαιρετισμοί» (εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1995), που απέσπασε τότε το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω».
MNHMH
Εσύ δεν θα ρωτήσεις πια τι απόμεινε – μαζί τους τελείωσες
ίσκιος πουλιού περαστικός στάλες βροχής στην άκρη των φύλλων
που κρύβονται τα όνειρα το φτωχό σπειρί σε ποιο αμπάρι
του χειμώνα. Ενθύμια περιττά πονάνε την καρδιά σου αλαφροΐσκιωτε
με τη διπλή βέρα στο χέρι πάντα κάποιον θάνατο πενθούσες.
Και τον σέρνεις μαζί σου καίγοντας κεριά λυπημένα και χρόνια
(ό,τι δεν έγινε όνειρο είναι) μνήμη καταχωνιασμένη βαθιά.
συνέχισε – να δούμε τι θα μπορέσεις να πάρεις για τα σκοτάδια
κοντολογίς η ξενιτιά του σώματός σου στο χώμα. κι όλα λήγουν εδώ
ανύπαρκτες αιώνιες στιγμές – με τη μνήμη του άταφος σκύλος καημένε!
Έλα να παίξουμε μαζί της – θυμάται – θυμάσαι – θυμάμαι
θυμούνται όσοι τελευταίοι, ισορροπίες τρέμουσες στο γεφύρι της δωδεκάχρονης
νύφης το πέρασμα με ρακί ευχές και τριαντάφυλλα
όργανα μουσικά (έχει τραγούδια η λησμονιά) σαν αφρισμένα πουλάρια κι άλογα που σ’ άγνωστους δρόμους θα χαθούν. Θα χαθούν;
Στο ποίημα αυτό του Μέσκου αντανακλώνται καίρια θέματα της ποίησής του (η έννοια της αντίστασης, τραυματικά ιστορικά βιώματα, ενότητα ποιητή και γενέθλιας γης, ανθρώπινου υποκειμένου και φύσης κ.α. και αργότερα η απομάκρυνση από την πατρίδα) που σε μεγάλο βαθμό βρίσκουμε και στη μουσική του Dine Doneff.
Μια μουσική που θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε μέσω των δισκογραφημάτων του Dine Doneff.
Ο «Νόστος» και η βαλκανική φολκ-τζαζ όπερα «Rusilvo»
Το δισκογραφικό του ντεμπούτο κυκλοφόρησε το 1999 από τη Lyra με τον τίτλο «Νόστος» και τη συμμετοχή πολλών σπουδαίων μουσικών και των τραγουδιστριών Μαρίας Θωϊδου και Μελίνας Κανά. Η παρθενική αυτή απόπειρα μας σύστησε έναν ξεχωριστό δημιουργό που όπως αποδείχτηκε το έργο του χαρακτηρίστηκε από διάρκεια και ακλόνητη συνέπεια προσφέροντάς μας αργότερα συναρπαστικές μουσικές καταγραφές και δημιουργίες. Μετά τον «Νόστο» είναι η σειρά του «Ρουσίλβο/Rousilvo» που αποτελεί ηχογράφηση μιας μουσικής παράστασης το 2004, κυκλοφόρησε το 2010 από τη δισκογραφική εταιρεία no bizz (Πανοπτικόν) και τον συνθέτη και κοντραμπασίστα Dine Doneff πλαισιώνουν οι μουσικοί Τάκης Φαραζής, Κυριάκος Ταπάκης, Δήμος Δημητριάδης, Παντελής Στόικος, Αντώνης Ανδρέου και Κώστας Αναστασιάδης και στα φωνητικά οι Slava Pop’va (Ευδοξία Γεωργίου), Λιζέτα Καλημέρη και Μάρθα Μαυροειδή. Ο δίσκος «βαφτίζεται» από την παλαιά ονομασία του χωριού Ξανθόγεια (24 χλμ. δυτικά της Έδεσσας, στη μεθόριο της Μακεδονίας) όπου με το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου (1946-49), οι περισσότερες γυναίκες του χωριού απέμειναν μόνες αφού οι άνδρες τους σκοτώθηκαν ή εξορίστηκαν. Από το 1986 το χωριό αποδεκατίστηκε και έμεινε ακατοίκητο κατόπιν μακροχρόνιου κοινωνικού αποκλεισμού. Το μήνυμα του συνθέτη είναι ξεκάθαρο και αφορά στην αδυναμία των σύγχρονων εθνών-κρατών να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα και να ενσωματώσουν «αλλόφωνους» πληθυσμούς δείχνοντας σεβασμό στην πολιτισμική τους κληρονομιά. Η μουσική αντανακλά προσωπικά βιώματα του συνθέτη αλλά και πολλών ανθρώπων που υπέστησαν την αδυναμία αυτή των κρατών με τον χειρότερο τρόπο. Το εξαιρετικό ηχητικό υλικό συμπυκνώνει μουσικές συνθέσεις, ηχοτοπία και αυθεντικές ηχητικές αφηγήσεις των «πρωταγωνιστών» του έργου που παρουσιάζουν αποσπασματικά αλλά με σπάνια δύναμη και αλήθεια τα γεγονότα. Το 2017 το cd επανεκδόθηκε από τη neRED σε συνεργασία με την ECM με άλλο εξώφυλλο (εικαστική δημιουργία της Φωτεινής Ποταμιά).
«In/Out» σε αναζήτηση κοινού τόπου
To «In/Out», ηχογραφημένο την 1η Ιουλίου 2016 στο Domagk Ateliers του Μονάχου στο πλαίσιο της ομαδικής έκθεσης 11 σύγχρονων καλλιτεχνών από τη Βόρεια Μακεδονία με τίτλο «Σε αναζήτηση κοινού τόπου 2», διάρκειας 21 λεπτών κυκλοφόρησε το 2019 από τη neRED με διευκρινιστικό υπότιτλο «Ένα θέατρο ηχοτοπίων για κοντραμπάσο και μαγνητοταινία» φέρει τη συνθετική υπογραφή του Dine Doneff και στα επτά μέρη του. Ο Dine Doneff εδώ παίζει όλα τα όργανα (πιάνο, Fender μπάσο, ηλεκτρική κιθάρα, ντραμς, κρουστά, μπεντίρ, φλάουτα, keyboards, φυσαρμόνικα) με μοναδική φωνητική συνεισφορά σε ένα κομμάτι ενός γυναικείου φωνητικού κουαρτέτου αποτελούμενου από δυο σοπράνο, μια μέτζο και μια άλτο. Η μουσική δομείται σε δύο επίπεδα εμπεριέχοντας το προηχογραφημένο υλικό που ο Doneff χρησιμοποίησε με τα παραπάνω όργανα και το φωνητικό κουαρτέτο, αλλά και στις ηχογραφήσεις πεδίου όπου κατέγραψε έναν τυφλό άνδρα στη Λισσαβώνα να παίζει μελόντικα και tiam, τηλεκατευθυνόμενα παιχνίδια με μπαταρίες σε ένα σουπερμάρκετ της Κωνσταντινούπολης, ήχους πλήθους στο κέντρο της Τιμισοάρα, ανθρώπους να μιλούν στο Εθνικό Θέατρο της Τιμισοάρα και spineto (μικρό πληκτροφόρο όργανο) παιγμένο από τον ίδιο στα παρασκήνια του Θεάτρου της Κρακοβίας, μια ανακοίνωση από τα μεγάφωνα του αεροδρομίου της Ζυρίχης.
To μπάσο κυριαρχεί σε όλες τις δυνατές φανερώσεις κρατώντας πρωταγωνιστικό και θεμελιώδη ρόλο στήνοντας την ατμόσφαιρα, τις αργόσυρτες μελωδίες, συνομιλώντας με τις κιθαριστικές εμπνεύσεις και τα υπόλοιπα όργανα που αναπαριστούν αρκετές φορές ήχους φύσης, ήχους πουλιών υποστηρίζοντας τον διαρκή διάλογο εξωτερικού-εσωτερικού περιβάλλοντος. Ο Dine Doneff παίζει με τις ισορροπίες δημιουργώντας ένα υπέροχο, συχνά οριακό έργο, ιδιαίτερης εσωτερικής δύναμης, συναισθηματικής φόρτισης και σπάνιας εκφραστικότητας.
Η παραβατική σουίτα «Lost Anthropology»
Κορυφαία δισκογραφική στιγμή του Dine Doneff αποτελεί το άλμπουμ «Lost Anthropology» που κυκλοφόρησε το 2023 από τη neRED αποτυπώνοντας σε cd την ηχογράφηση της συναυλίας της 2ης Ιουλίου 2015 στο HALLE 1 Einstein Kultur του Μονάχου. Παραβατική σουίτα χαρακτηρίζει το έργο αυτό ο δημιουργός του, ο οποίος συνέθεσε και τα επτά κομμάτια του.
Ο Dine Doneff δημιουργεί μια πανέμορφη μουσική υψηλών ψυχικών δυναμικών, υψηλής εσωτερικής ενέργειας και ιδιαίτερου βάθους που προκαλεί έντονη συγκίνηση αγγίζοντας συχνά μελαγχολικές περιοχές αλλά και αφηρημένα πεδία. Η μουσική μοιάζει να διηγείται ιστορίες και σε ταξιδεύει με τα έντονα φορτία της αλλά και την υπνωτική της διάσταση που διευρύνει τα όρια της μυσταγωγικής και υποβλητικής εμπειρίας. Ο Dine Donneff με το κοντραμπάσο, την κιθάρα και τα κρουστά περιστοιχισμένος από εκλεκτούς μουσικούς: Mathis Mayr (τσέλο), Αντώνη Ανισέγκο (πιάνο και προετοιμασμένο πιάνο), Σταμάτη Πασόπουλο (bayan) ανοίγει δρόμους για να ξετυλιχτούν τα βαλκανικά και μεσογειακά ηχοχρώματα μέσα από τζαζ και σύγχρονες αυτοσχεδιαστικές φόρμες αλλά και μελωδικές υφές. Βγαλμένη από την ψυχή η σουίτα κεντρίζει αθέατες χαμηλόφωνες περιοχές φτάνοντας συχνά σε στιγμές πραγματικής κατάδυσης όπως στο θαυμάσιο περίπου δεκάλεπτο «Rite of Passage». Κομμάτια ανθολογίας το «The Fallen», το “Meglen», ο «Endekapalmos» και το «Pripapindoll» παρουσιάζονται μαζί με τις υπόλοιπες συνθέσεις ως μέρη ενός ενιαίου συνόλου χωρίς σταματημό με τις ιδέες, την έμπνευση, το όραμα να στοιχειοθετούν ένα μεγαλόπνοο έργο.
Ακούγοντας την απαιτητική αυτή δισκογραφική δουλειά του Dine Doneff νιώθεις την ποίηση να σε πλημμυρίζει σε πολλούς και επάλληλους κύκλους προσεγγίζοντας το θέμα της ταυτότητας με έναν εξαιρετικά γήινο και ταυτόχρονα συναισθηματικό τρόπο. Η μουσική του σπουδαίου αυτού άλμπουμ ισορροπεί στο μεταίχμιο παράδοσης και σύγχρονης μουσικής ενεργοποιώντας με ιδανικό τρόπο τις αναζητήσεις και την ενεργή ορμή σημαντικών δημιουργικών μουσικών. Ιδιαίτερα σημαντική ωστόσο αναδεικνύεται η ικανότητα της σουίτας να βουτά βαθιά στις σύγχρονες εκφάνσεις και ματιές που μπορεί ο δημιουργικός μουσικός να αντλήσει από τα κοιτάσματα της παράδοσης χωρίς την παραμικρή έκπτωση στην ποιότητα και ταυτόχρονα να λαμβάνεται με τον πιο απολαυστικό τρόπο από τον ακροατή.
Η σουίτα για το Γεντί Κουλέ
Τελευταίο μέχρι στιγμής δισκογράφημα του Dine Doneff είναι το «Suite Yedi» (neRED 2024), δηλαδή μια σουίτα για το Γεντί Κουλέ. Το μυαλό μας αυτόματα πάει στη φυλακή σαν πραγματικό τόπο αλλά και σαν έννοια. Yπότιτλος του δίσκου είναι «A sound sketch of narrativies about resistance» (Ένα ηχητικό σκίτσο αφηγήσεων για την αντίσταση) και όπως μπορούμε να συνάγουμε και από τους τίτλους των οχτώ συνθέσεων που φέρουν την υπογραφή του Dine Doneff («Of The Memory», «Yaros», «Risserete», «Minoria Grande», «Howl», «Naked Life», «Another Chance», «Boombar») πρόκειται στην ουσία για ένα πρότζεκτ με θεματική και προβληματισμό για την ανελευθερία, την απομόνωση, τη φυλακή, την εξορία, την επιστροφή στο σπίτι, τους εγκλεισμούς με πολλαπλούς παραμέτρους και την αντίσταση σε αυτές τις μορφές του περιορισμού. Mε μότο τους στίχους του ποιητή Kocho Racin από τη Βόρεια Μακεδονία: «Just as death is eternal / so the struggle goes forever» (Όπως ο θάνατος είναι αιώνιος / έτσι και ο αγώνας συνεχίζεται για πάντα) δίνεται ο άξονας του πρότζεκτ όπως αντλείται μέσα από το δίπολο θανάτου και αγώνα, φυλακής και αντίστασης.
Πρόκειται για μια εξαιρετική ολοκληρωμένη σουίτα με δραματική εξέλιξη και έντονη συναισθηματική φόρτιση διάρκειας περίπου 55 λεπτών που παρουσιάζεται εδώ με τη μορφή μιας ζωντανής ηχογράφησης που έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου 2023 στο Φεστιβάλ Τζαζ, World και Σύγχρονης Μουσικής στο Θέατρο Jordan H.K. Dzinot στο Veles της Βόρειας Μακεδονίας. Οι φλέβες της παράδοσης αξιοποιούνται με την τζαζ και αυτοσχεδιαστική οπτική του Dine Doneff και της παρέας του μεταμορφώνοντας τη ζωντανή μουσική πράξη σε μια διαρκώς ανατροφοδούμενη εμπειρία ενώπιον του κοινού. Ο Dine Doneff εκτός από τη ραχοκοκαλιά του ήχου που δημιουργεί με το κοντραμπάσο, αναδεικνύει το αγαπημένο του όργανο σε πρωταγωνιστή και όχι σε συνοδευτικό μέσο υπογραμμίζοντας με τον ηχητικό όγκο, τη σπάνια μουσικότητα, τους ρυθμούς και τις μελωδίες του, με αφετηρία πάντα την αυτοσχεδιαστική διάθεση. Η μουσική του Doneff αναπτύσσεται έχοντας βαθιές ρίζες στην παράδοση και αποπνέοντας μια έντονη βαλκανική και μεσογειακή αύρα. Ούτε στιγμή όμως η προσέγγιση αυτή δεν υπαγορεύεται από εφήμερους, τουριστικούς, έθνικ προσανατολισμούς, αντιθέτως η μουσική μοιάζει να κυλά σαν τη μνήμη, εξαιρετικά βιωματική, να εκθέτει τις ευαίσθητες, λυρικές και λεπτές μεταμορφώσεις της σε χαμηλούς αλλά με έντονα δυναμικά ενέργειας τόνους. Το συναίσθημα ρέει αβίαστα αγκαλιάζοντας κάθε στιγμή, χωρίς ωστόσο ποτέ να εκβιάζει τη συγκίνηση και να παγιδεύεται σε ρηχές μελοδραματικές εκφράσεις. Ο Dine Doneff αξιοποιεί στην υπέροχη αυτή σουίτα εκτός του κοντραμπάσου και ηλεκτρική κιθάρα, ντραμς και κρουστά, ενώ καίρια είναι η καθοριστική, υποδειγματική συμμετοχή του Νεοζηλανδού με έδρα τη Θεσσαλονίκη James Wylie στο άλτο σαξόφωνο που χρωματίζει με το θλιμμένο, μελωδικό παίξιμό του και τους λεπτούς πνευστούς ιριδισμούς του και της Maria Dafka που φορτίζει συναισθηματικά την ακρόαση με το ψυχωμένο παίξιμό της στο bayan, που είναι είδος ακορντεόν με κουμπιά που αναπτύχθηκε στη Ρωσία στις αρχές του 20ού αιώνα και φέρει το όνομα του βάρδου του 11ου αιώνα. Οι οχτώ συνθέσεις της ζωντανής μουσικής παράστασης που ακούμε εδώ (οι περισσότερες εκτεταμένες, με διάρκεια 7-8 λεπτών η καθεμία) ουσιαστικά ενώνονται αφού δεν υπάρχουν χρονικά κενά και η μετάβαση από τη μία στην άλλη γίνεται αυτόνομα. Έτσι το κάθε κομμάτι μπλέκεται με το επόμενο με φυσικότητα και τις απαραίτητες γέφυρες, η σουίτα ακούγεται χωρίς διακοπή και χαρακτηρίζεται από αφηγηματική πληρότητα. Οκτώ αφηγήσεις σε μια ενιαία αφήγηση. Μουσική ελεγειακή, που εξελίσσεται μέσα από λυρικές υφές, ψίθυρους, λεπτές διακυμάνσεις και ενίοτε αυτοσχεδιαστικές εκτροπές και διαρκώς μεταβαλλόμενα πεδία. Η «Suite Yedi» σβήνει με τους τελευταίους ήχους του «Boombar» αργά με τα κρουστά να συνοψίζουν και να αφήνουν τη μαγευτική ηχώ όσων προηγήθηκαν και η τελευταία πράξη ανήκει στο χειροκρότημα του κοινού ως φυσική αντίδραση στη μουσική εμπειρία και ψυχική συμμετοχή.
Κλείνοντας αξίζει να σημειώσουμε ότι όλα τα εξαιρετικά εικαστικά έργα που κοσμούν τα εξώφυλλα των cd του Dine Doneff στη neRED και πάντα συνδέονται επαρκώς και καταλυτικά με τη θεματική και τις κοινωνικές-πολιτικές παραμέτρους της μουσικής του, είναι της Φωτεινής Ποταμιά. Ειδικότερα όμως το εξώφυλλο του cd «Suite Yedi» απεικονίζει χαρακτικό της Φωτεινής Ποταμιά που είναι τυπωμένο πάνω σε ακριβές αντίγραφο του κάτεργου της Γυάρου (1948).
«Begna»: Ο τόπος της καταφυγής
Δημιουργικά αεικίνητος ο Dine Doneff συνεχίζει τη γόνιμη συνθετική πορεία του με το επόμενο πρότζεκτ του που φέρει τον τίτλο «Begna» και το οποίο δεν έχει ακόμα ηχογραφηθεί. Ο Dine Doneff στην ηλεκτρική και την κλασική κιθάρα συνεπικουρούμενος από τους James Wylie (άλτο σαξόφωνο), Maria Dafka (bayan) και Florian Nassl (κοντραμπάσο) παρουσίασε το έργο σε πρώτη δημόσια εκτέλεση στις 25 Μαϊου 2024 στο Halle50 του Μονάχου. Πρόκειται για 8 συνθέσεις που ο Dine Doneff έγραψε την τελευταία δεκαετία στο Μόναχο και φέρουν τους τίτλους: Eternities (Αιωνιότητες), En Route (Καθ΄ οδόν), Nomad Pass (Πέρασμα του Νομά), Liberdance (Χορός της ελευθερίας), Escapeland (Γη της διαφυγής), Shelter (Καταφύγιο), Voden Blues (Βοδενά Μπλουζ), Friendly Daemons (Φιλικοί δαίμονες), Pushcheno Code (Κώδικας Pushcheno-είδος παραδοσιακού χορού). Ακούγοντας τους τίτλους αυτούς με τη συγκεκριμένη σειρά, είναι φανερό ότι προκύπτει αφήγηση. Είναι σαν η «Begna» να μας λέει –ίσως αινιγματικά- τη δική της φανταστική ιστορία, όσο και πραγματική για αναρίθμητους ανθρώπους.
Begaj [Бегај] στην μητρική γλώσσα του Dine Doneff σημαίνει φυγή λόγω επαπειλούμενου κινδύνου, κυρίως κοινωνικοπολιτικής φύσης. Begna [Бегна] είναι ο τόπος της καταφυγής.
