της Κωνσταντίνας Κορρυβάντη
Μία ματιά στην αγάπη. Αυτός είναι ο τίτλος του πρώτου ποιήματος που έγραψε η αφροαμερικανίδα συγγραφέας, καθηγήτρια, ακτιβίστρια και εμβληματική προσωπικότητα του διαθεματικού φεμινισμού bell hooks (1952 – 2021) στα δώδεκά της χρόνια. Είναι, επίσης, η θεματική περιγραφή του βιβλίου της Όλα για την αγάπη που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, αποτελώντας το πρώτο τίτλο της hooks στα ελληνικά σε μετάφραση Μαρτίνας Ασκητοπούλου.
Το 2020 η hooks, χρονιά έκδοσης του Όλα για την Αγάπη στην Αμερική, βρέθηκε στη λίστα του περιοδικού TIME ως μια από τις επιδραστικότερες γυναίκες του περασμένου αιώνα. Δικαίως, καθώς η hooks έγραψε περισσότερα από τριάντα βιβλία, κινούμενη σε διαφορετικά κειμενικά είδη προσφέροντας ένα συγγραφικό έργο που περιλαμβάνει από ποιητικές συλλογές και δοκίμια έως έργα πολιτικής και κριτικής θεωρίας, καθώς και πολιτισμικές μελέτες για την εμπειρία της μαύρης γυναίκας.
Στο πρώτο της βιβλίο Ain’t I a Woman: Black Women and Feminism που δημοσιεύτηκε το 1981, η hooks διερεύνησε την ταυτόχρονη επίδραση του ρατσισμού και του σεξισμού στις ζωές των μαύρων γυναικών στην αμερικανική ιστορία. Η συνεξέταση φυλής, φύλου και τάξης, αλλά και οι τρόποι με τους οποίους αυτά τα χαρακτηριστικά αλληλεπιδρούν και διαιωνίζουν ένα τριπλό σύστημα καταπίεσης για τις μαύρες γυναίκες, θα κατέληγε στο να αποτελέσει ένα καθοριστικό γνώρισμα της δουλειάς της και το έργο της να ενταχθεί στη βασική βιβλιογραφία του διαθεματικού φεμινισμού.
Σ’ ένα από τα γνωστά αποσπάσματα του έργου Remembered rapture: the writer at work η bell hooks θα γράψει: “Καμία μαύρη γυναίκα συγγραφέας σε αυτήν την κουλτούρα δεν μπορεί να γράψει «πάρα πολλά». Πράγματι, καμία γυναίκα συγγραφέας δεν μπορεί να γράψει «πάρα πολλά»…Καμία γυναίκα δεν έχει γράψει ποτέ αρκετά”.
Η hooks γεννημένη ως Gloria Jean Watkins το 1952, πήρε το συγγραφικό ψευδώνυμό bell hooks για να τιμήσει την μητέρα και την προγιαγιά της Bell Blair Hook. Προτίμησε να γράφει το όνομά της με μικρά γράμματα, θέλοντας όπως είχε εξηγήσει να υποδηλώσει ότι αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία ήταν η σκέψη και οι ιδέες της κι όχι το όνομά της.
Στο Όλα για την αγάπη, βιβλίο των 300 και πλέον σελίδων, το οποίο αποτελείται από 13 κεφάλαια, ο παράγοντας της αγάπης συσχετίζεται αλυσιδωτά με μία σειρά καταστάσεων. Η hooks επιτυχώς αντιλαμβάνεται την αγάπη ως δημόσια πράξη και πρακτική και όχι μόνο ως μία έκφραση της ιδιωτικής σφαίρας. Μιλά για την ηθική της αγάπης και την επεκτείνει σε μία σειρά από έννοιες και πλαίσια όπως η σαφήνεια, η δικαιοσύνη, η ειλικρίνεια, η δέσμευση, η πνευματικότητα, οι αξίες, η απληστία, η κοινότητα, η αμοιβαιότητα, ο έρωτας, η απώλεια, η θεραπεία, το πεπρωμένο.
Μερικά από τα θέματα που θίγει η hooks με έναν πρωτότυπο, ανατρεπτικό (ίσως και εκλαϊκευμένο) τρόπο είναι η δημόσια έκφραση της αγάπης, ο ηλικιακός ρατσισμός, αλλά και αναγνωστικά στερεότυπα όπως η χωρίς ενστάσεις καθολική αποδοχή των ανδρών ποιητών όταν μιλούν για την αγάπη ως αυθεντίες. Κι αντιστοίχως στον αντίποδα αυτού, το γεγονός πως κανείς δεν αμφισβητεί την ικανότητα μιας γυναίκας να μιλά έγκυρα για τον θάνατο και την απώλεια.
Η hooks στο Όλα για την αγάπη τοποθετείται ακόμη και για την γυναικεία σεξιστική σκέψη, σύμφωνα με την οποία πολλές γυναίκες ακόμη δέσμιες των λευκών και καπιταλιστικών πατριαρχικών αντιλήψεων πιστεύουν πως ξέρουν ήδη τι έχει να πει μία άλλη γυναίκα και γι’ αυτό δεν μπαίνουν καν στον κόπο να την ακούσουν ή να την διαβάσουν.
Το βιβλίο της hooks είναι γρήγορο, ευφυές και αναπτύσσει μία ελαφρώς διδακτική πρόζα. Φλερτάρει με το είδος των καλών βιβλίων αυτοβελτίωσης και δεν είναι δύσκολη η σύνδεσή του με διεθνές μπεστ-σέλλερ του Erich Fromm Η Τέχνης της Αγάπης. Μεγάλο ενδιαφέρον θα παρουσίαζε, ωστόσο, η ανάγνωση της hooks – ιδίως στα σημεία εκείνα που εστιάζει στην ναρκισσιστική κουλτούρα – όχι δίπλα στον χρονολογημένο πια Fromm, αλλά παράλληλα με το έργο της κοινωνιολόγου Eva Illouz για την ψυχρή τρυφερότητα, το τέλος του έρωτα και τον συναισθηματικό καπιταλισμό.
Το ευτυχές εκδοτικό γεγονός της κυκλοφορίας της hooks στα ελληνικά, ελπίζουμε να μην είναι μεμονωμένο και σύντομα να υπάρξουν κι άλλοι τίτλοι της σημαντικότατης εργογραφίας της στη γλώσσα μας. Μέχρι τότε αυτό το HerStory κλείνει με μία φράση που ενδυνάμωνε πάντα και την ίδια την bell hooks: “Η αγάπη με παρηγορούσε ως παιδί’’.
bell hooks, Όλα για την αγάπη,μτφρ.Μαρτίνας Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο