της Όλγας Σελλά
Την πρώτη της σκηνοθεσία μετά την ανάληψη της θέσης της καλλιτεχνικής διευθύντριας στο Εθνικό Θέατρο, η Αργυρώ Χιώτη την έκανε στο Θέατρο Τέχνης, μέρος ενός ήδη σχεδιασμένου προγραμματισμού, προφανώς. Και αυτή τη φορά επέλεξε ένα έργο που είχε πρωτομεταφραστεί, σύμφωνα με πληροφορίες, στα χρόνια του Μεσοπολέμου από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, και μέχρι τώρα είχε μόνο ραδιοφωνική παρουσία, όπως γνωρίζουμε: το 1989 ο Κώστας Τσιάνος το παρουσίασε στο ραδιόφωνο και το 2022, στην εκπομπή «Θέατρο της Κυριακής στο Τρίτο» παρουσιάστηκε πάλι. Ένας από τους ηθοποιούς αυτής της δεύτερης ραδιοφωνικής παρουσίασης ήταν ο Νίκος Χατζόπουλος. Πρόκειται για το έργο του Jules Romains με τίτλο «Κνοκ ή ο θρίαμβος της Ιατρικής», μια γαλλική κωμωδία γραμμένη το 1923, στο οποίο σατιρίζει έξυπνα όσο και ανελέητα, την εμπορευματοποίηση των πάντων, τη λατρεία του χρήματος, τη διαπλοκή προς όφελος των εμπλεκομένων, τη χειραγώγηση του κοινού για το σκοπό αυτό. Γι’ αυτή την πρώτη, όπως φαίνεται, σκηνική του παρουσίαση, το μετέφρασε και το διασκεύασε ο Έκτορας Λυγίζος.
Τόπος δράσης μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γαλλίας, όπου ο νυν γιατρός (Γιώργος Κριθάρας) (που πρόκειται να αποχωρήσει από τη θέση του στο μόνο ιατρείο της πόλης) υποδέχεται τον διάδοχό του, τον κύριο Κνοκ (Ευθύμης Θέου). Έναν άνθρωπο υπερφίαλο και υπερφιλόδοξο, που απορεί με τα ως εκείνη τη στιγμή πενιχρά κέρδη του ιατρείου της κωμόπολης και δεν κρύβει ότι του αρέσουν οι ανέσεις της ζωής. Έναν άνθρωπο που ο ίδιος διηγείται ότι κατάφερνε να επιβάλλεται και να επικρατεί σε διάφορες καταστάσεις, ακόμα κι όταν, όπως ομολογεί, δεν είχε καν πτυχίο Ιατρικής!
Το σκηνικό είναι έξι διαφορετικές καρέκλες στο βάθος της σκηνής του Θεάτρου Τέχνης της οδού Φρυνίχου, και δίπλα κάτι που παραπέμπει, με αστείο τρόπο, στο σαράβαλο-αυτοκίνητο του παλιού γιατρού, που δεν του αρέσει η επίδειξη και η πολυτέλεια, που αγαπάει αυτά με τα οποία συνδέεται συναισθηματικά. Οι καρέκλες και το ομοίωμα αυτοκινήτου-σαράβαλου κρύβονται από μια πορτοκαλί κουρτίνα, την οποία σχηματίζουν πλαστικές λωρίδες. Από αυτό το σημείο αρχίζει ένας καλοκουρδισμένος ρυθμός της παράστασης, που συνομιλεί άμεσα και έξοχα με τη μουσική του Γιαν Βαν Αγγελόπουλος. Και αρχίζει και η δράση του γιατρού Κνοκ, που δεν καθυστερεί καθόλου. Συνομιλεί με τη φαρμακοποιό της πόλης, αλλά και με το δάσκαλο, δύο κρίσιμα και χρήσιμα πόστα για την οργάνωση του στόχου του και αρχίζει να δέχεται ασθενείς, χρησιμοποιώντας όλες τις συνταγές του μάρκετινγκ. Δεν αργεί να πείσει όλους τους κατοίκους της πόλης ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να αρρωστήσουν ή ότι είναι ήδη άρρωστοι. Άρα τον χρειάζονται.
Και όλοι υπακούουν, και όλοι υποκύπτουν, και όλοι ακολουθούν τις συμβουλές του. Ο γιατρός Κνονκ τους ελέγχει όλους μέσω του δημαγωγικού του λόγου, της νοσοφοβίας που καλλιεργεί και της τρομολαγνείας που τον εξιτάρει.
Και αν το πρώτο σχόλιο του πανέξυπνου αυτού έργου είναι η διαφήμιση, το σπαργανώδες, τότε, μάρκετινγκ, η προσφορά ενός προϊόντος που ίσως δεν χρειάζονται όλοι, δηλαδή η αγορά, το δεύτερο σημαντικότατο σχόλιο είναι ο τρόπος της χειραγώγησης του κοινού, ο τρόπος ελέγχου του, ένας σπαργανώδης, επίσης, τότε, ολοκληρωτισμός. Η σκηνή που ο γιατρός Κνοκ στέκεται στο παράθυρο του σπιτιού και είναι πανευτυχής γιατί ξέρει, έχει καταφέρει να ελέγχει, τι ακριβώς κάνει ο κάθε κάτοικος της πόλης, αφού όλοι έχουν ακολουθήσει τις οδηγίες του και κάνουν ακριβώς τα ίδια πράγματα, είναι ανατριχιαστική.
Το σκηνικό της παράστασης (Χαράλαμπος Χιώτης) και τα κοστούμια της (Άγγελος Μέντης) συνομίλησαν με μίνιμαλ και εύστοχο τρόπο με τη διάθεση της παράστασης και το περιεχόμενο του έργου. Οι πορτοκαλί πλαστικές λωρίδες απλώνονται σιγά σιγά σ’ όλο το μήκος και το πλάτος της σκηνής, όπως ακριβώς απλώνεται και η άποψη του γιατρού Κνοκ στους κατοίκους της πόλης. Οι καρέκλες είναι οι διαφορετικοί άνθρωποι που στην αρχή είναι έξω από αυτή την παράκρουση και στο τέλος της παράστασης είναι διάσπαρτες στις πορτοκαλί πλαστικές λωρίδες που έχουν κατακλύσει όλη τη σκηνή. Όσο για τις πορτοκαλί άνορακ φόρμες που φορούν στο τέλος όλοι οι ηθοποιοί, θυμίζουν στολές ανθρώπων που έχουν να αντιμετωπίσουν μια βιολογική καταστροφή, αλλά είναι ταυτόχρονα και η εικονοποίηση του «μικρόβιου» της άκριτης αποδοχής, του μιμιτισμού, ενός παράλογου καταναλωτισμού που καταφέρνει να γίνει απαραίτητος.
Αυτό το πανέξυπνο έργο έγινε φρέσκο, σύγχρονο, χαρίζοντας και ουσία και απόλαυση, χάρη στη διασκευή του Έκτορα Λυγίζου, τη σκηνοθεσία της Αργυρώς Χιώτη, τη συμβολή των συντελεστών της παράστασης (μουσική, σκηνικά, κοστούμια, φώτα, κίνηση) και φυσικά χάρη στους ηθοποιούς της (Χαρά Γιώτα, Ευθύμης Θέου, Γιώργος Κριθάρας, Ματίνα Περγιουδάκη), που λειτούργησαν όλοι με κέφι, ακρίβεια και ταλέντο. Θα σταθώ ιδιαιτέρως στη Χαρά Γιώτα, που έβλεπα πρώτη φορά και έμαθα ότι προέρχεται από τη Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Και μ’ αυτή την αφορμή θέλω να σημειώσω ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε δει πολλά υποσχόμενους ηθοποιούς που προέρχονται από τη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ (αναφέρω πρόχειρα Ιωάννα Δεμερτζίδου, Νίκος Μήλιας, Χρυσή Μπαχτσεβάνη), και έχουν δώσει ήδη και σε παραστάσεις της Αθήνας πολύ ωραία δείγματα υποκριτικού ταλέντου.
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση/Διασκευή: Έκτορας Λυγίζος, Σκηνοθεσία: Αργυρώ Χιώτη, Δραματουργία: Αργυρώ Χιώτη, Έκτορας Λυγίζος, Μουσική: Γιαν Βαν Αγγελόπουλος, Κοστούμια: Άγγελος Μέντης, Σκηνικά: Χαράλαμπος Χιώτης, Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας, Βοηθός σκηνοθέτιδας / συνεργασία στην κίνηση: Νεφέλη Γιώτη, Β΄ βοηθός σκηνοθέτιδας: Ρημ Χατίμπ
Βοηθός σκηνογράφου & ενδυματολόγου: Δημήτρης, Γεωργόπουλος, Φωτογραφίες – Στήσιμο προγράμματος & αφίσας: Γιάννης Γαλιάτσος, Βίντεο/ Μοντάζ: Παύλος Τσανακτσίδης, Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Δούρου/ VASISTAS
Ερμηνεύουν: Χαρά Γιώτα, Ευθύμης Θέου, Γιώργος Κριθάρας, Ματίνα Περγιουδάκη
Συμπαραγωγή: VASISTAS, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν
Η παράσταση «ΚΝΟΚ» πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου (Φρυνίχου 14, Πλάκα).
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 9μ.μ., Κυριακή στις 7μ.μ.
