γράφει ο Γιάννης Πανούσης
Ήταν κάποιος που πέθανε
γράφοντας ένα ποίημα
που τελείωσε
μετά το θάνατό του
Κώστας Μαρδάς,Μετά θάνατον ποιητής
Έχουμε παράδοση στην καλή Ποίηση στη χώρα μας.Διαθέτουμε δε πολύ καλούς ποιητές
Το ερώτημα είναι:πώς σκέφτονται οι αναγνώστες όταν διαβάζουν τα ποιήματα των ποιητών;[1].Κι όχι μόνον οι απλοί αναγνώστες:πώς διαβάζουν και οι ίδιοι οι ποιητές,ως κοινοί αναγνώστες,τα δημοσιευμένα ποιήματά τους 5-10 χρόνια αργότερα;
Προφανώς ο κάθε ποιητής[και λογοτέχνης] μπορεί εύλογα να ισχυριστεί ότι απλώς ‘διερωτάται’ και ο αναγνώστης οφείλει να δώσει ‘τις απαντήσεις [του]’[2],όμως οι δρόμοι προς το ‘αυθεντικό’ δεν επιτρέπεται να είναι σπαρμένοι με νάρκες χρησμών ή ονειροπαγίδων[3].Ίσως γι’αυτό ορισμένοι ποιητές συνοδεύουν το έργο τους με κάποιο συναφές δοκίμιο,ώστε να διευκολύνουν τον αναγνώστη στο ν’αποκωδικοποιεί σωστά το ποίημα[4]
Η σιωπή της π-οίησης στο τέλος καθιστά τον ποιητή ‘σαμποτέρ’ του έργου του[5]
Η εποχή του ποιητή-παρατηρητή ,απλού αφηγητή ή σχολιαστή έχει παρέλθει[6].Το ίδιο ισχύει και με τις υπερφυσικές ιδιότητες[χαρίσματα;] όποιου γράφει στιχάκια[7]
Αν ο ποιητής αρκείται στο να τον διαβάζει [κι όχι να τον πιστεύει ] ο αναγνώστης κι αν η ποίηση δεν ορίζεται αλλά απλώς ‘διαπράττεται σαν ένας φόνος’[8],τότε,ακόμα και τότε,πρέπει ο ποιητής να έχει ακρίβεια κι ευκρίνεια στην έκφραση και στο νόημα[9].’Φόνος’ ερασιτέχνη εύκολα ανακαλύπτεται
Για να κατανοήσει ο αναγνώστης το κείμενο[αν αυτός είναι ο σκοπός του ποιητή κι όχι να τον ‘θαυμάζουν’]πρέπει να υπάρχει μία βάση προσέγγισης ή και ερμηνείας.Δεν βοηθάει να είναι κάποιος μισό από το ένα και μισό από το άλλο,κάτι σαν διασπασμένη προσωπικότητα[10]ή να μην τηρείται μία στοιχειώδης αρχιτεκτονική της γραφής ή ο ποιητής ‘να χαρίζεται ‘ στον αναγνώστη ,ευλογώντας τις αγωνίες του και τα άγχη του[11]
Η ποίηση συνιστά τρόπο βίωσης κι αποτύπωσης της Ζωής[12][για όσους έχουν κάτι σοβαρό να διηγηθούν(13)].Συνεπώς δεν αρκεί ο μύθος[14] για να κινητοποιηθεί ο αναγνώστης[15].Χρειάζεται τα ‘ανοικτά μάτια της ψυχής του ποιητή’[16] να λειτουργήσουν σαν φυλαχτό από το Κακό[17]
Οι ματαιωμένοι ή ανολοκλήρωτοι πόθοι για να γίνουν ποιήματα[18], κι όχι ‘κλάμα απώλειας’ ,πρέπει να ενδυθούν την ψυχοτρόπο μαγεία[19] της γλωσσικής υποβολής[20]
Ποιητές –ληστές της τέχνης[21],με μελοδραματικές νοσταλγίες στην ουσία παρα-ποιούν την πραγματικότητα[22]για να δικαιώσουν[sic]τις τραυματικές αναμνήσεις τους[23]
Η λογοτεχνία δεν απαρνείται την εποχή της[24] και η ποίηση πρέπει να είναι ‘ένα βήμα μπροστά από την εποχή της’[25]κι όχι να ακροβατεί ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν[26]
Στη σύγχρονη εποχή των πολλαπλών κρίσεων και της βαρβαρότητας[27] η Ποίηση οφείλει ν’αναζητεί το [δικό της] μέλλον[28]
Μακάρι οι ποιητές να βγούνε από την κάψουλά τους,να πάψουν να βλέπουνε αφ’υψηλού τους αναγνώστες[29]και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι ‘κατηγορούμενοι’[λόγω απάθειας ή εμπάθειας][30]κι όχι κήνσορες
Το ποίημα πρέπει ‘να σκοτώνει τη βαρεμάρα’ του κάθε αναγνώστη[31] και να μη διεγείρει μόνο το ενδιαφέρον του ομογνώμονα αναγνώστη[32]
Στον αχό της κοινωνικής βαρυχειμωνιάς ,όταν γράφει ο ποιητής[33],έξω από την ασφάλεια του θερμοκηπίου του[34],τότε οι αναγνώστες ελπίζουν
Διαφορετικά καθίσταται συνένοχος δια παραλείψεων στην αρνητική πορεία της χώρας κι απροστάτευτος από τον κακό οιωνό της τεχνολογίας[35][ό,τι κι αν νοούμε ως τέτοιο]
ΥΓ.’ Η Ποίηση δημιουργεί μία ενιαία ταυτότητα’[Μπόρχες]
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1]πρβλ.Λίνα Παντελέων,Μερικοί σπουδαίοι τύποι,Καθημερινή Κυριακής 27/7/25-πρβλ.Αναστασία Λαμπρία,Αναγνώστης γεννιέσαι,δεν γίνεσαι,Καθημερινή Κυριακής 13/7/25
[2]βλ.συνέντευξη Εύας Στεφανή,σε Γ.Χ.Παπαδόπουλο,Νέα 25-27/7/25
[3]πρβλ.Αντρέας Πολυκάρπου,’Παραχαράσσοντας’ την πραγματικότητα μέσα από την ποίηση του Δήμου Χλωπτσιούδη,fractalart.gr 7/7/25
[4]βλ.συνέντευξη Τίτου Πατρίκιου,σε Λαμπρινή Κουζέλη,Βήμα Κυριακής 27/7/25
[5]βλ.συνέντευξη Γ.Ξανθούλη,σε Γρ.Μπέκο,Βήμα Κυριακής 27/7/25-πρβλ.συνέντευξη Γ.Βέη ,σε Στέλλα Αλεξίου ‘η κατάλληλη λέξη,η συλλαβή,ο ήχος-αρμός,μία μυσταγωγία φώτισης’,oanagnostis.gr 22/7/25
[6] Α.Πολυκάρπου,οπ.π.
[7]βλ.editorial,fractalart.gr 18/6/25[Γ.Χειμωνάς]
[8]οπ.π.
[9]Vladimir Nabokov
[10]πρβλ.Άρης Αλεξάνδρου,για Μαγιακόβσκι,σε Ηρ.Πέππα,Μαγιακόβσκι-Καλχαίνοντας τις μέρες,Κείμενα 2025,797
[11]πρβλ.Μ.Σκουρολιάκου,Ξένες γλώσσες:’όχι για να γίνω διπλωμάτης,αυτή η ιδιότητα δεν συνάδει με αυτή του ποιητή’
[12]βλ.συνέντευξη Λουκά Αξελού,σε Ελπιδ.Ιντζέμπελη,Πρόσωπα Πολιτισμού,Όταν 2025,24
[13]Β.Βασιλικός,οπ.π.,36
[14]Κώστας Βρεττάκος,οπ.π.,44
[15]Θ.Καλλιφατίδης,οπ.π.,107
[16]Διονύσης Καρατζάς,οπ.π.,112
[17]Κ.Μουρσελάς,οπ.π.,182
[18]Π.Μπουκάλας,οπ.π.,203
[19]Κ.Μπούρας,οπ.π.,212-Χ.Χαραλαμπάκης,οπ.π.,339
[20]Γιάννης Η.Παππάς,οπ.π.,251-Ευριπ.Γαραντούδης,Παρατηρήσεις για τη γλώσσα της σύγχρονης ελληνικής νεανικής ποίησης,Φρέαρ 28/6/25,28
[21]Μαγιακόβσκι,οπ.π.,183
[22]βλ.Άννα Γρίβα,Λογοτεχνία και πραγματικότητα,Βήμα Κυριακής 15/6/25
[23]βλ.Αχιλλέας Κυριακίδης,Σημειώσεις για μία ιδιωτική θεωρία της λογοτεχνίας,Κίχλη 2015,14,32
[24]Δήμητρα Ντζαδήμα,Υπογραφή-ποίηση ως εξορία,ως γλώσσα,ως εαυτός[παρουσίαση βιβλίου Μαχμούντ Νταρουίς,Δεν μου ανήκω,Καστανιώτης 2025],fractalart.gr 23/6/25-βλ.και Π.Λυγούρης,oanagnostis.gr 23/6/25[για το βιβλίο Άρη Μαραγκόπουλου,Απάρνηση,Τόπος 2025]
[25] Ελένη Γκίκα,Μάνος Μαυρομουστακάκης,fractalart.gr 23/6/25
[26]Α.Θηβαίος,Παράξενες λέξεις[βλ.Πέτρου Πουρλιάκα,Ολική διεμπλοκή,Βακχικό 2025],fractalart.gr 23/6/24
[27]πρβλ.Κυρ.Αθανασιάδης,Ο πολυγραφότατος ποιητής-μποξέρ[Ρόμπερτ Έρβιν Χάουαρντ],Καθημερινή Κυριακής 6/7/25-βλ.Αλ.Σταμάτης,Τέχνη και πόλεμος,Βήμα Κυριακής 29/6/25-πρβλ.Μ.Τόπαλη,Μία ποίηση-στούκας που δεν κομπιάζει[παρουσίαση βιβλίου Γ.Πρεβεδουράκη,Δίστομο,Πανοπτικόν 2025],Καθημερινή Κυριακής 29/6/25
[28]πρβλ.Αν.Βιστωνίτης,Πυροβολισμοί στο μέλλον[παρουσίαση βιβλίου Ηρ.Πέππα,οπ.π.],Βήμα Κυριακής 6/7/25-πρβλ.Αλ.Σταμάτης,Που με πάει αυτό το ποίημα,Βήμα Κυριακής 22/6/25-επίσηςeditorial,fractalart.gr 25/6/25:’’και οι μηχανές παραδέχονται πως η λογοτεχνία ούτε καταφύγιο είναι,ούτε σκηνή,αλλά καθρέφτης που σε κοιτά ακόμα κι όταν δεν τον κοιτάζεις’’-βλ.Θεοφάνης Τάσης,Άνευ παραλήπτη:από την ανθρώπινη στην τεχνητή λογοτεχνία,Φρέαρ 28/6/25
[29]πρβλ.Κ.Μαρδάς:’οι λέξεις μιλούν αλλά δεν βλέπουν’[Διπλοπροσωπία λέξεων]
[30]πρβλ.Θ.και Π.Ηλιοπούλου,Το παλιό και το καινούργιο,Κόρινθος 1961,174-πρβλ.Κ.Μαρδάς: ‘’γράφω για ν’αποκαλύψω και για να τ’αποκρύψω’’[Χώμα ελευθερίας μωβ,Νίκας 2025],56
[31]Κωστής Τριανταφύλλου,Το ποίημα,Μανδραγόρας 72/25-πρβλ.Ν.Μυλόπουλος,Ένα εγχειρίδιο στοχασμού και ποίησης[Διονύση Στεργιούλα,Ακραία λεκτικά φαινόμενα,Νησίδες,Θεσσαλονίκη 2025], fractalart.gr 28/6/25
[32]πρβλ.Ευάγγ.Σακέλλιος,Ερανίσματα,Ισνάφι2025,44[μνήμη ηττημένων]-Γ.Ζεβελάκης[επιμ.]Μανόλης Αναγνωστάκης,Νέα-βιβλιοδρόμιο 21-22/6/25
[33]πρβλ.Άννα Μαυροειδή:’’παγοκόφτης οι λέξεις σου’[Ανάδρομη λήθη 2025]
[34]πρβλ.Τεύκρος Μιχαηλίδης,Ο μέτοικος και η συμμετρία,Πόλις 2012/23,239:’’όρια του κύκλου,φανταστικός κόσμος κλεισμένος σε μία σφαίρα,στο κέντρο η υψηλότερη θερμοκρασία’’
[35]πρβλ.’’γιατί ο Θεός να προστατεύει τον συγγραφέα’[Τ.Μιχαηλίδης,Αχμέτ,ο γιός του φεγγαριού,Πόλις 2009/23],42
