Της Ελένης Σβορώνου.
Συγγραφέας: Τζόναθαν Κόου
Εικονογράφηση: Chiara Coccorese
Ο σπασμένος καθρέφτης
Mετάφραση: Άλκηστις Τρίμπερη
Εκδοτικός οίκος: Πόλις
Σελίδες: 100
Όταν ένας σημαντικός συγγραφέας την ενήλικης λογοτεχνίας, του βεληνεκούς του Τζόναθαν Κόου, γράφει ένα βιβλίο για παιδιά, σπεύδεις. Αν έχεις αγαπήσει Το σπίτι του ύπνου, ή το Τι ωραίο πλιάτσικο, σίγουρα έχεις μεγάλες προσδοκίες και περιέργεια. Κυρίως περιέργεια. Γιατί να γράψει ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας της ενήλικης λογοτεχνίας για παιδιά;
Ο σπασμένος καθρέφτης είναι ένας δυνατός τίτλος. Ο καθρέφτης έχει πλούσιο συμβολισμό, βαρύνουσα σημασία στα παραμύθια και στον λαϊκό πολιτισμό. Κλέφτης ψυχών, ο καθρέφτης, αν δεν σκεπαστεί, μετά το θάνατο μέλους της οικογενείας, μπορεί να μην αφήσει ποτέ την ψυχή του νεκρού να αναπαυθεί. Θα ίπταται αιωνίως στο σπίτι. Αλλά και τα εφτά χρόνια δυστυχίας που «κερνά» ένας σπασμένος καθρέφτης δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Ωστόσο ο Κόου επινοεί έναν σπασμένο καθρέφτη που κερνά ευτυχία.
Η μικρή Κλερ κόβει βόλτες στον σκουπιδότοπο της γειτονιάς της και βρίσκει ένα κομμάτι από έναν παλιό, σπασμένο καθρέφτη. Εντυπωσιάζεται από τα φωτεινά είδωλα της πραγματικότητας που προβάλλει κι αμέσως βάζει στην τσέπη της το εντυπωσιακό εύρημα. Δεν αργεί να διαπιστώσει ότι ο καθρέφτης της προβάλλει όλα τα όμορφα της φαντασίας της. Το κάστρο που έφτιαξε το καλοκαίρι στην άμμο, αστραφτερό και φαντασμαγορικό. Τους γονείς της ευτυχισμένους, όχι μουτρωμένους, μαλωμένους και ψυχρούς. Μεγαλώνοντας η Κλερ θα βλέπει πιο προσγειωμένες και κοντά στην πραγματικότητα αντανακλάσεις. Ο εαυτός της χωρίς τα σπυριά της εφηβείας είναι μια από αυτές. Το αγόρι που αγαπά, έτσι νομίζει, ο «ωραίος της τάξης» να φιλάει την ίδια και όχι την αντιπαθητική, πλούσια και άδικη συμμαθήτριά της. Βλέπει όμως και την πόλη της αλλιώς, όπως ήταν και όπως θα έπρεπε να ήταν, πριν παραδοθεί στην «ανάπτυξη», στα εμπορικά κέντρα και την ανέγερση «πολυτελών κατοικιών» με κάμερες ασφαλείας για την προστασία των προνομιούχων.
Η Κλερ είναι πολύ μόνη. Καμία από τις παραμυθίες της εφηβικής ζωής δεν ελαφρύνουν τη ζωή της. Ούτε φίλοι, ούτε θαυμαστές, ούτε πάρτι, ούτε ένας πατέρας που να τη θαυμάζει…τίποτα. Μόνη της πίνει το ρόφημά της σε μια καφετέρια, κανείς δεν την αναζητά. Μόνο που η ίδια αναζητά κάτι παραπάνω. Κι έτσι αναπτύσσει μια καλή σχέση με τα μαθήματα, ιδίως την Ιστορία. Με την καθηγήτρια της Ιστορίας μοιράζονται κάποιες καλές στιγμές. Αλλά ποιο παιδί μπορεί να αρκεστεί σε αυτή την παρέα; Ώσπου ο «άσχημος» της τάξης, αυτός που της κολλούσε και γινόταν φορτικός, εμφανίζεται με ένα δικό του κομμάτι καθρέφτη από τον σκουπιδότοπο. Τελικά οι δυο τους είχαν πολλά να μοιραστούν. Και δεν ήταν οι μόνοι. Κάτω από τη παμπ της γειτονιάς, σε ένα κελάρι, συναντιούνται κάμποσοι άνθρωποι που όλοι τους βαστούν από ένα κομμάτι σπασμένο καθρέφτη. Όλοι τους βλέπουν μια βελτιωμένη εκδοχή της πραγματικότητας στα θραύσματά τους. Θραύσμα όμως είναι και ο όμορφος κόσμος που στέλνει ο καθρέφτης τους. Φευγαλέο στιγμιότυπο του πώς θα μπορούσε να είναι ο κόσμος. Σταγόνα στον ωκεανό. Ή μάλλον μέρος μιας μεγαλύτερης εικόνας που δεν είναι ορατή στον καθένα ξεχωριστά. Το επόμενο βήμα έρχεται αυθόρμητα. Όλοι στο κελάρι προσπαθούν να ταιριάξουν τα κομμάτια του σπασμένου καθρέφτη. Να δούνε όλη την εικόνα. Η φυσική αρχηγός όλων αυτών των ανθρώπων που ευτύχησαν (ή μήπως δεν είναι μόνο θέμα τύχης;) να βρούνε μαγικό καθρέφτη στα σκουπίδια, η δασκάλα της Ιστορίας της Κλερ, προτρέπει διαρκώς «Να σκέφτεστε σωστά, να συνεργάζεστε». Θα τα καταφέρουν; Κι αν φτιάξουν τελικά το παζλ, τι θα δείξει η εικόνα; Πως θα είναι η πόλη, οι άνθρωποι , η ζωή;
Ολοφάνερο το μήνυμα του συγγραφέα, επίκαιρο, πανανθρώπινο, διαχρονικό. Κι όμως, αυτό μοιάζει να είναι και μια κάποια αδυναμία του βιβλίου. Είναι πολύ προφανές το μήνυμα, έστω κι αν ο συγγραφέας αφήνει ανοιχτό το τέλος. Μια δασκάλα Ιστορίας που προτρέπει τους ανθρώπους να συνεργαστούν και να σκεφτούν σωστά έχει έντονο άρωμα διδακτισμού. Πάντως ο αναγνώστης χαίρεται την πορεία της Κλαιρ από τη μοναξιά και τη θλίψη προς την συντροφικότητα και τη ζεστασιά της επικοινωνίας.
Πρωτότυπες οι εικόνες που στολίζουν το βιβλίο. Με ένα συνδυασμό φωτογραφίας και ζωγραφικής η εικονογράφος δημιουργεί μια απόκοσμη και λίγο μελαγχολική ατμόσφαιρα πόλης.
Γεννημένος το 1961 ο Τζόναθαν Κόου έχει στο ενεργητικό του εννέα μυθιστορήματα, μία βιογραφία, δυο βιβλία για παιδιά και πολλά άλλα έργα. Τα περισσότερα έργα του έχουν αποσπάσει βραβεία και διακρίσεις σε διεθνές επίπεδο και έχουν διασκευαστεί για τηλεοπτικές σειρές του BBC και για τον κινηματογράφο. Πολιτικός συγγραφέας, πρωτίστως, τη λεπτή σάτιρα, την αλληγορία και όλες τις αρετές του καλού μυθιστορήματος.
Η Chiara Coccorese γεννήθηκε στη Νάπολη το 1982. Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών της πόλης και Σχολής Φωτογραφίας, συνδυάζει στο έργο της τις δυο τέχνες. Περισσότερα στο http://www.chiaracoccorese.com.
