του Φίλιππου Φιλίππου
Η Άγκαθα Κρίστι (1890-1976), η αποκαλούμενη «βασίλισσα του εγκλήματος», τιμημένη στην πατρίδα της με τον τίτλο της λαίδης, εξακολουθεί να είναι δημοφιλής σε όλο τον κόσμο και τα βιβλία διαβάζονται πάντα με την ίδια κατάνυξη. Δημιούργησε τον εμβληματικό ιδιωτικό ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό, ο οποίος με την ευφυΐα του εξιχνιάζει εγκλήματα κάθε είδους, κατατροπώνοντας τους επαγγελματίας αστυνομικούς της Σκότλαντ Γιαρντ, αλά δημιούργησε και μια εξίσου εμβληματική ηρωίδα, την μις Μαρπλ.
Η μις Μαρπλ, μια ηλικιωμένη κυρία που ζει στο χωριό Σεντ Μέρι Μιντ, έχει δυνατό μυαλό και χάρη στην ευφυΐα της εξιχνιάζει κι αυτή εγκλήματα. Όπως γράφει η Άγκαθα Κρίστι στην εισαγωγή του βιβλίου, η ηρωίδα της είχε μια μικρή ομοιότητα με τη γιαγιά της, η οποία πάντα έδειχνε να έχει γνώση του βάθους της ανθρώπινης φαυλότητας. Η μις Μαρπλ πρωταγωνίστησε σε είκοσι διηγήματα που γράφτηκαν σε τριάντα χρόνια. Όταν εκδόθηκαν οι πρώτες έξι ιστορίες, άρεσαν πολύ στο αναγνωστικό κοινό κι οι εκδότες της ζήτησαν άλλες έξι οπότε εκείνη κάθισε να τις γράψει.
Στο διήγημα «Η βοηθός» της συλλογής Μις Μαρπλ-H πλήρης συλλογή διηγημάτων (εκ. Ψυχογιός), υπάρχουν όλα σχεδόν τα μοτίβα που συναντάμε στις ιστορίες της Κρίστι, διηγήματα και μυθιστορήματα: ένας γιατρός, ένας συνταγματάρχης, ένας αστυνομικός αφηγούνται τις αναμνήσεις τους, οι οποίες περιέχουν ένα έγκλημα. Άλλο μοτίβο είναι πως ένα πρόσωπο της ιστορίας παίζει διπλό ρόλο και άλλο το ότι ένα μέρος της δράσης εκτυλίσσεται εκτός Αγγλίας. Έτσι το διήγημα αρχίζει στο Λας Πάλμας των Καναρίων νήσων, όπου δύο Αγγλίδες μπαίνουν στη θάλασσα για να κολυμπήσουν, αλλά η μία από αυτές πνίγεται. Πρόκειται για μια πλούσια κυρία Μπάρτον και την βοηθό της, την Έιμι, η πλούσια σύμφωνα με μια μαρτυρία προσπάθησε να πνίξει τη βοηθό. Λοιπόν, ανασύρθηκε νεκρή Έιμι και κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει το γιατί. Είναι ατύχημα ή εγκληματική ενέργεια;
Κι αν είναι έγκλημα, για ποιο λόγο έγινε; Αργότερα, στις ακτές της Κορνουάλης στην Αγγλία, μια γυναίκα ονόματι Μπάρτον εξομολογείται στον εφημέριο πως έχει διαπράξει έγκλημα. Μετά αφήνει ένα σημείωμα αυτοκτονίας και αφού μπαίνει στη θάλασσα, όπου εξαφανίζεται: το σώμα της δεν βρέθηκε ποτέ. Γιατί όμως η εργοδότρια να σκοτώσει την ταπεινή βοηθό της; Τη λύση του αινίγματος την δίνει η μις Μαρπλ, αυτή συνδέεται με τη φιλοχρηματία –κάποιοι φτωχοί εποφθαλμιούν τα χρήματα των πλουσίων.
Στο διήγημα «Τραγωδία τα Χριστούγεννα» η Κρίστι μας δείχνει μια διαφορετική μις Μαρπλ. Η ηλικιωμένη ηρωίδα με το κοφτερό μυαλό, αλλά και το επίσης κοφτερό βλέμμα, δεν είναι μόνο ικανή να εξιχνιάζει εγκλήματα, αλλά μπορεί να προβλέπει και τη διάπραξή τους. Μόνο που δεν έχει τη δύναμη να αποτρέψει μια δολοφονία. Εδώ, η ηρωίδα από τη στιγμή που αντικρίζει το ζεύγος Σάντερς δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι ο άντρας έχει σκοπό να σκοτώσει τη σύζυγό του. Ωστόσο, δεν κάνει τίποτα για να σταματήσει το έγκλημα, άλλωστε πώς μπορεί να γίνει αυτό; Τα μέλη της παρέας της μις Μαρπλ αμφιβάλλουν για τα λεγόμενά της ηλικιωμένης, όμως τελικά διαπιστώνουν πως έχει δίκιο.
Στο διήγημα «Θάνατος από πνιγμό» μαθαίνουμε πως μια κοπέλα, η Ρουζ, η οποία συνδεόταν μ’ έναν νεαρό, πνίγηκε στο ποτάμι. Η μις Μαρπλ όμως πιστεύει πως ο πνιγμός δεν είναι ατύχημα αλλά έγκλημα. Ποιος όμως σκότωσε τη νεαρή; Οι φίλοι της προτείνουν να πάει στην αστυνομία να καταθέσει, αλλά η ηρωίδα αρνείται διότι δεν έχει αποδείξεις. Η κοπέλα είχε ερωτική σχέση μ’ ένα νεαρό και ήταν έγκυος. Μήπως τη σκότωσε αυτός; Όχι, η μις Μαρπλ διαφωνεί με αυτή τη θεωρία.
Ασφαλώς, είναι παράξενο που μια ηλικιωμένη γυναίκα μπορεί να εξιχνιάζει εγκλήματα. Ωστόσο, η Άγκαθα Κρίστι θέλει να ψυχαγωγήσει τους αναγνώστες της και το κατορθώνει. Η ηρωίδα έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στο χωριό έχει αποκτήσει βαθιά γνώση της ανθρώπινης φύσης. Θεωρεί πως εκεί υπάρχει πολύ μοχθηρία, όπως συμβαίνει και οπουδήποτε αλλού. Σε κάθε περίπτωση, η Μις Μαρπλ έχει την σπάνια ικανότητα να διαβάζει τα πρόσωπα και το βλέμμα των ανθρώπων, να βγάζει συμπεράσματα και να αποκαλύπτει τους δράστες των εγκλημάτων.
Agatha Christie, Μις Μαρπλ-Η πλήρης συλλογή διηγημάτων, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2025,Μετάφραση Χρύσα Μπανιά
