Του Γιάννη Ν.Μπασκόζου (κάτι σαν ρεπορτάζ)
Καθώς το καταμαράν προσεγγίζει το λιμάνι της Ύδρας το μάτι σου θα πέσει στην μεγάλη αφίσα με τον Μίλτο Σαχτούρη κρεμασμένη στον τοίχο ενός παλιού κτηρίου, που μαθαίνω ότι ανήκει στην πιο παλιά ναυτική σχολή του κόσμου, αυτή των Εμποροπλοιάρχων- εν λειτουργία και σήμερα. Σέρνοντας πίσω μου την τσάντα με τα ροδάκια να σκαλώνουν στα καλντερίμια του νησιού περνώ από τις καφετέριες- εστιατόρια που παρατακτικά μας περιμένουν στην προβλήτα και σε κάθε τραπεζάκι βλέπω ένα χάρτινο τρίγωνο με την ασπρόμαυρη φωτογραφία του Σαχτούρη. Πλησιάζω κοντά, πιάνω ένα και ανακαλύπτω στο πίσω μέρος του τυπωμένο τον «τρελό λαγό». Η αφίσα για το διήμερο το αφιερωμένο στον Μίλτο Σαχτούρη σε διάφορα μεγέθη κολλημένη παντού. Ακόμα και στα τραπεζάκια του πρωινού στο ξενοδοχείο Υδρούσα, με τους φιλικούς υπαλλήλους. Υποπτεύομαι ότι θεωρούν πολύ σημαντική αυτή την εκδήλωση, μας σκλαβώνουν με την ευγένεια τους. Η αλήθεια είναι ότι οι υδραίοι τον μόνον Σαχτούρη που γνωρίζουν είναι τον προπάππου του ποιητή αντιναύαρχο Γιώργο Σαχτούρη. Η ιδέα του Αλέξη Βερούκα να γνωρίσει το νησί το μεγάλο ποιητή της, την οποία ενστερνίστηκε ασμένως ο δήμαρχος Γιώργος Κουκουδάκης και βοηθούντος του σκηνοθέτη Λευτέρη Ξανθόπουλου και του περιοδικού Ο Αναγνώστης έμοιαζε να έχει πέσει την κατάλληλη εποχή. Αφορμή ήταν τα 100 χρόνια από την γέννηση του Σαχτούρη αλλά στόχος ήταν να επαναπατριστεί ο ποιητής στη συνείδηση των υδραίων.
Το μικρό αυτό αφιερωματικό διήμερο έγινε ως προπομπός σειράς εκδηλώσεων που θα γίνουν του χρόνου προς τα τέλη Ιουνίου στο νησί. Οι πρώτες σκέψεις είναι να οργανωθούν εξωστρεφείς εκδηλώσεις, εκθεση αρχείων και ντοκουμέντων του ποιητή, διαδραστικές εκδηλώσεις σε όλο το νησί, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις και άλλα που θα είναι εκπλήξεις.
Την Παρασκευή 18 Οκτωβρίου, με ήλιο και ζεστό καιρό νωρίς το απόγευμα ήταν η πρώτη συνεδρία. Προοίμιο στην βραδιά ήταν η μικρού μήκους ταινία του Λευτέρη Ξανθόπουλου «Ο τρελός λαγός». Επιβλητικός ο ίδιος ο ποιητής μέσα από την οθόνη δίνει τον παλμό της προσωπικότητας του. Οι ομιλητές/τριες νεότεροι οι περισσότεροι εστίασαν σε επί μέρους πλευρές της ποίησης του Μίλτου Σαχτούρη. Η εκπαιδευτικός και ποιήτρια Βερονίκη Δαλακούρα στην εισήγησή της αναρωτήθηκε αν στον ποιητή παρατηρούμε μια «εικόνα «ιδεοπλαστική» ή μια «ιδέα εικονοποιημένη,..ή αντίστροφα εικόνα- παρομοίωση ή αλληγορία; » Για να καταλήξει ότι η εικόνα στον Σαχτούρη είναι «αυτόνομη, καθαρή.. και παραστατική», όμως τόσο λίγο υλική, ακόμη κι όταν έχει ως αποτέλεσμα την πιο γήινη περιγραφή, ώστε το ερέθισμα/ ιδέα που την δημιούργησε να ταυτίζεται με αυτήν. Η αρχιτεκτόνισσα και ποιήτρια Έφη Κατσουρού έστρεψε την προσοχή της στην έννοια του χώρου που κατασκευάζει ο ποιητής και στο πώς ο αναγνώστης αναγνωρίζει αυτόν τον χώρο κατασκευάζοντας ένα δικό του χώρο υποδοχής του ποιήματος. Η φιλόλογος Λίνα Τσουκαλά σημείωσε ότι η «υποβλητική εικονοποιία στα ποιήματα του Σαχτούρη μοιάζει προϊόν παιδικής φαντασίας, είναι άλογη, παράλογη, είναι ενός πρώτου κόσμου, προ-λογικού, έχει απόλυτη ελευθερία, διαρρηγνύει κάθε κανονικότητα”. Για να καταλήξει πώς “ο ποιητής μοιάζει να αντεπιτίθεται στην παράλογη πραγματικότητα με το ποιητικό του παράλογο και αυτό είναι μία αντίδραση βαθιά, αγνή και ειλικρινής, όσο αγνή και ειλικρινής είναι η τοποθέτηση της εικόνας με ακέραια φροντίδα στο ποίημα». Η ποιήτρια Κωνσταντίνα Κορρυβάντη προχώρησε σε μια συγκριτική μελέτη του σαχτουρικού ποιήματος «Μαρία σκεφτική» με το ποιητικό έργο της Μαρίας Λαϊνά από το συνθετικό ποιητικό βιβλίο «Δικό της», γιατί «μία αλυσίδα είναι η ποίηση» – όπως ο ίδιος ο ποιητής έλεγε- οδηγημένη από την επίδραση του Σαχτούρη στη γενιά του ΄70. Η πρώτη ημέρα έκλεισε με τον κριτικό της ελληνικής λογοτεχνίας Βαγγέλη Χατζηβασιλείου που εξέτασε την έννοια του χρώματος στην ποίηση του Μ.Σ. μιας και είναι γνωστό ότι «ο Σαχτούρης θα κρατήσει ανοιχτό διάλογο με τους εξπρεσιονιστές ζωγράφους σε ένα σημαντικό κομμάτι της ποιητικής του πορείας, μια μόνιμη πηγή καλλιτεχνικής και πνευματικής ανάτασης, αλλά και μια συνεχής, περιπετειώδης περιπλάνηση σε τόπους άγνωστους και σκοτεινούς».
Η δεύτερη ημέρα στηρίχτηκε ιδιαίτερα στην ταινία του Λευτέρη Ξανθόπουλου «Κληρονόμος πουλιών», ένα ωριαίου ντοκιμαντέρ φτιαγμένο για την σειρά Παρασκήνιο (που τόσο μας λείπει) με τον ποιητή σε διάφορες φάσεις της ζωής του να εκπέμπει ένα προσωπικό φως. Οι αναμνήσεις του Λ.Ξανθόπουλου από την γνωριμία του με τον Μ.Σαχτούρη όπως και η επίδραση του ποιητή στην ψυχοσύνθεση ενός νεαρότερου ποιητή του Αργύρη Παλούκα, έδωσαν ένα μέτρο της προσωπικότητας και του ήθους του. Την δεύτερη ημέρα ακούσαμε και τρία ανέκδοτα ποιήματα του Σαχτούρη – τα έφερε μαζί της η κόρη της συντρόφου του ποιητή, Έυα Περσάκη – όπως κι ένα ρομαντικό διήγημα του νεαρού Μίλτου Σαχτούρη, δημοσιευμένου με ψευδώνυμο το 1941 στη Ν.Εστία.
Οι συζητήσεις για τον ποιητή δεν σταματούσαν στις ανακοινώσεις αλλά συνεχίζονταν στα ήρεμα βράδυα που ακολούθησαν, στα τραπεζάκια των εστιατορίων, στα μπαρ, στις βόλτες και στην ιδιαίτερη ξενάγηση που μας πρόσφερε η ωραία Μαρία. Ξεχωριστή τιμή μας η επίσκεψη στο σπίτι και το εργαστήριο του ζωγράφου Παναγιώτη Τέτση.
Το διήμερο θα ήταν πολύ φτωχότερο χωρίς τον Αλέξη Βερούκα, τον ζωγράφο που έχοντας εγκατασταθεί στην Ύδρα κάποια χρόνια τώρα έχει δώσει μια ιδιαίτερη πολιτιστική πινελιά στο νησί. Δεν είναι η άψογη φιλοξενία, η φροντίδα του για το παραμικρό, οι υπέροχοι μπουφέδες στα διαλλείματα και τα ωραία δείπνα στην «Ωραία Ύδρα» μαζί με τις μεταμεσονύχτιες συζητήσεις στο amalour. Πιο πολύ και από αυτά ήταν η αγάπη του για το νησί, αυτή που διαχεόταν παντού και μας παρακινούσε και μας – τυχαίους ταξιδιώτες- να ενστερνιστούμε το όραμα του για μια Ύδρα του πολιτισμού.
Την επόμενη ημέρα στην Αθήνα τηλέφωνα απανωτά από τους συμμετέχοντες στο διήμερο΄ να μη χαθούμε, να κρατήσουμε την φλόγα του ποιητή και υποσχέσεις να επιστρέψουμε στην Ύδρα για ένα μεγαλύτερο αφιέρωμα στον Μίλτο Σαχτούρη.
.