Του Γιώργου Λίλλη
Τα Δευτερόλεπτα των ζωντανών στιγμών είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή της Έλενας Πολυγένη. Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο μέρη. Το πρώτο τιτλοφορείται παρατεταμένη ακινησία και το δεύτερο θλιμμένη θνητότητα. Στην πρώτη ενότητα η ποιήτρια αναζητά ένα σημείο αναφοράς για να προσδιοριστεί σε έναν κόσμο όπου οι γρήγοροι ρυθμοί δεν αφήνουν το περιθώριο για ανασυγκρότηση. Εδώ η ποίηση παίζει τον ρόλο ενός φράγματος που σταματά έστω και για λίγο την ροή του χρόνου για να μπορέσει κάποιος να αναλύσει με προσοχή όσα συμβαίνουν γύρω του.
Δεν είναι τυχαίο που η Πολυγένη στα ποιήματα της πρώτης ενότητας βρίσκει έναν τρόπο να εστιάσει στην λεπτομέρεια που μας διαφεύγει πολλές φορές. Λεπτομέρειες που αν τις ενώσεις μπορείς να συναρμολογήσεις τελικά τον ψυχισμό σου και να τον αξιολογήσεις. Πράξη αυτογνωσίας; Σίγουρα. Και γι΄ αυτό η ποιήτρια κατάλληλα χρησιμοποιεί μια γλώσσα απλή, γιατί μόνο με απλά γλωσσικά μέσα μπορείς να προσεγγίσεις τα μεγάλα θέματα, όπως αυτά της ύπαρξης, του χρόνου, της φθοράς, χωρίς να πέσεις στην παγίδα της υπερβολής.
Τα ποιήματα του πρώτου μέρους συγκροτούν μια ακίνητη γεωγραφία, σαν να σταμάτησε ο χρόνος μέσα τους, σαν να έπαψαν τα ρολόγια να δουλεύουν, για να νιώσουμε έντονα το βίωμα της γυμνής αλήθειας του εύθραυστου της ζωής μας:
Μου έφευγαν πάντοτε
πράγματα από τα χέρια.
Πάντα με την ίδια φορά:
προς τα κάτω.
Με μια ζωντανή φιγούρα
παραδίδονταν στην εκμηδένιση.
Ήταν η μόνη ευκαιρία
-μέσω της πτώσης τους-
να πούνε το όχι.
Το παραπάνω ποίημα που παρέθεσα με τον τίτλο Κάτι σαν γραμμή που οδηγεί στο παραλίγο, φανερώνει με άμεσο τρόπο αυτό που ανέφερα σχετικά με την γυμνή αλήθεια που η ποιήτρια με λιτό ξεκάθαρο τρόπο μας φέρνει στο φως. Η αλήθεια της πτώσης. Η αλήθεια της εκμηδένισης. Και παρ΄ όλα αυτά μια άρνηση, μια αντίσταση σε κάθε τι που μας φθείρει. Μιλάμε για μια ποίηση που ορθώνει ανάστημα στο εφήμερο. Η Πολυγένη αναλαμβάνει να προφυλάξει την ψυχή από την απώλεια. Γι΄ αυτό και η επιλογή της δραματουργίας είναι μια ώριμη κίνηση για να γίνουν τα ποιήματά της έντονες στιγμές αγωνίας καθώς συνειδητοποιούμε πόσο μικροί είμαστε:
Να προσέχεις τις
επιγραφές στο δρόμο
τι πινακίδες, τους
δείκτες των χεριών, των
ρολογιών,
τους διακόπτες τα διαγράμματα
-μην κοιτάς που εσένα ο αέρας σε
λυγίζει-
κι άφησε τα κλαδιά στην ησυχία τους.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου η ποιήτρια ολοκληρώνει ένα ποιητικό μανιφέστο για το σώμα, για την ύπαρξη που αναζητά διέξοδο από την φθαρτότητα και το θάνατο. Η επιθυμία της είναι να κατανοήσει τον κόσμο. Εδώ ο ποιητικός λόγος μεταφέρει την αγωνία ατόφια. Δεν προδίδει με καλολογίες την αίσθηση του εφήμερου που νιώθει η δημιουργός.
Η Πολυγένη ακολουθεί τα πιστεύω της γράφοντας στίχους με απόλυτη ακρίβεια για την μάχη του ανθρώπου με την υλική του υπόσταση:
Είμαστε κάτι σύμβολα αριθμητικών πράξεων.
Μαθητές έρμαια χαοτικών τάξεων.
Είμαστε τα αποτελέσματα αέναων αυξομειώσεων.
Μαθηματικές αποδείξεις των πιο ασήμαντων
διαπιστώσεων.
Είμαστε συλλαβές λέξεων άνευ νοήματος.
Σύμφωνα και φωνήεντα ομαδικού παραληρήματος.
Είμαστε συμπεράσματα γενικών και στείρων
υποθέσεων.
Αντικείμενα μελέτης ενός παρατηρητή
αμφιβόλων προθέσεων.
info: Έλενα Πολυγένη, Τα δευτερόλεπτα των μικρών στιγμών, Γαβριηλίδης