του Γιάννη Ν.Μπασκόζου
Όλα τα βιβλία είναι καλά για το καλοκαίρι. Δεν υπάρχουν «βαριά», ελαφριά», «ψυχαγωγικά» και ό,τι άλλο εφευρίσκεται για να κατηγοριοποιηθούν τα βιβλία ανά εποχές. Ένας φίλος μου διάβαζε έναν τόμο της Ιστορίας Πολιτισμού του W. Durant κάτω από την ομπρέλα του ενώ δίπλα του μια κυρία διάβαζε μια συλλογή άρθρων για την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Εδώ μια μικρή πρόταση για 10 βιβλία ελλήνων συγγραφέων της τελευταίας σοδειάς που δεν θα περάσουν χωρίς να αφήσουν στίγμα.
Σοφία Νικολαΐδου, Δικά μας παιδιά, Μεταίχμιο
Να, ένα δυνατό βιβλίο. Για όλες τις ηλικίες. Η Σοφία Νικολαΐδου χρόνια στις αίθουσες διδασκαλίας ξέρει κάτι παραπάνω για τους έφηβους. Η ιστορία που αφηγείται περιέχει σε αδρές αλλά λογοτεχνικές γραμμές τη ζωή τους. Σε ένα βαθμό οι έφηβοι δεν διαφέρουν τόσο πολύ από εποχή σε εποχή. Δεν είναι το διαδικτυακό φλερτ και οι οθόνες που τα ξεχωρίζουν αυτά τα παιδιά από αυτά του 90 ή του 80. Οι έφηβοι έχουν τον ακατανίκητη γοητεία της νιότης. Αυτή συνίσταται στην ομορφιά του ρίσκου, του αναπάντεχου, στη δύναμη της ουτοπίας και του ρομαντισμού που τους συνεπαίρνει. Οι έφηβοι ήρωες της Σοφίας Νικολαΐδου θα τσακωθούν ως χούλιγκαν για τα οπαδικά, θα πάνε στη διαδήλωση για τον Άλκη, θα κάνουν κοπάνες, θα τσακώνονται μεταξύ τους, θα έχουν «ενοχα» για τους μεγάλους μυστικά, θα βρίσκουν διεξόδους εκεί που δεν τις βλέπουν οι ενήλικοι. Και θα ραπάρουν. Το μυθιστόρημα αυτό είναι ένας ύμνος στην ραπ, στους μοναχικούς ήρωες της, στην αδρεναλίνη του ηλεκτρικού μπιτ. Όμως τα παιδιά αυτά δεν ζούνε σε μια γυάλα, γύρω τους υπάρχουν μαμάδες που αγωνιούν, λεφτάδες χωρίς αξία, χαφιέδες, πρώην αναρχικοί ποδοπατημένοι από την ανάγκη της επιβίωσης. Αυτός είναι ο κύκλος που περισφίγγει τη νεανική κουλτούρα και τροφοδοτεί την αναστάτωση του θυμικού και ίσως την προσωπική επανάσταση. Ένα βιβλίο χωρίς διδακτισμούς (έχουμε πήξει από τα δήθεν crossover) λες και είναι γραμμένο από τα ίδια αυτά παιδιά που μπαίνουν με σφικτά χείλη στο δωμάτιο τους, κλείνουν την πόρτα στα μούτρα των γονιών τους και κατασκευάζουν μουσικές για να ονειρευτούν.
Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Ελσίνκι, Πατάκης
Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης ξέρει να γράφει χαμηλότονα ακόμα κι όταν αφηγείται ιστορίες που άλλοι τις κάνουν να κραυγάζουν, τις ντύνουν με τη συμπόνοια τους και τα ιδεολογήματά τους- αλλά δεν συγκινούν. Ο ένας από τους κεντρικούς ήρωες ο Αντώνης, συγγραφέας χωρίς μεγάλες επιτυχίας ερωτεύεται τον Αβίρ, Ιρακινό κούρδο μετανάστη. Το ειδύλλιο κρατάει τρία χρόνια μέσα στην μνημονιακή Ελλάδα. Στη συνέχεια ο Αβίρ θα βρεθεί στη Φιλανδία και θα συζήσει με μια ψυχρή, ξανθιά φιλανδέζα με σκοπό να πάρει την υπηκοότητα. Θα γυρίσει για λίγο στην πατρίδα του και θα επιστρέψει στη Φιλανδία , όπου και θα παντρευτεί τη συμπατριώτισσά του Εβίν, κάνοντας και τρία παιδιά. Το μυθιστόρημα αρχίζει καθώς η οικογένεια του Αβίν περιμένει τον Αντώνη στο σπιτικό τους. Εκεί ο Αντώνης θα βρεθεί μπροστά σε πολλαπλά διλήμματα καθώς η οικογένεια του Αβίν έρχεται σε αντίθεση με κάποια όνειρά του. Είναι αξιοσημείωτο το πως ο Γρηγοριάδης από τους πρώτους που ενέταξαν το queer στη μυθοπλασία τους κινεί τα νήματα μιας σχέσης που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε αισθηματικές, γεωγραφικές, κοινωνικές συμπληγάδες. Ο Γρηγοριάδης θα εντάξει τον εαυτό του ως συγγραφέα στο κείμενο και θα μεταφέρει όλους τους προβληματισμούς του ήρωα του στον ίδιο. Στο τέλος ο ήρωας/ συγγραφέας θα ομολογήσει πως «ό,τι γράφτηκε στο χαρτί ξεγράφτηκε από τη ζωή παίρνοντας μαζί του την αλήθεια». Ευφυές αφηγηματικό παιχνίδι πολλαπλών οπτικών.
Καρολίνα Μέρμηγκα, Ο κήπος της Αμαλίας, Πατάκης
Η Καρολίνα Μέρμηγκα καταπιάνεται στα περισσότερα βιβλία της με ιστορικά πρόσωπα, παλιότερα με τον Καποδίστρια ή τον γιατρό της Σμύρνης. Έχει μια ικανότητα να μπαίνει στις παλαιότερες εποχές όχι ως επιστήμονας που κάνει τη διατριβή του ούτε ως ντοκυμαντερίστας που φωτογραφίζει εκείνα τα χρόνια, αλλά ως αφηγητής παλιών ιστοριών που μοιάζουν πια με παραμύθια- όχι όπως τα νεότερα που έχουν όλα καλό και διδακτικό τέλος αλλά σαν εκείνα τα παλιά του Άντερσεν και των Γκριμ με τα σκληρά τελειώματα. Η Αμαλία, η πρώτη ελέω προστάτιδων δυνάμεων βασίλισσα της νεότευκτής χώρας, προορισμένη να δώσει τον διάδοχο στον Όθωνα, είναι ο θεματικός της πυρήνας. Το μυθιστόρημα αρχίζει με τους τεράστιους φοίνικες που έρχονται από την Αφρική για να δημιουργηθεί ο νυν Εθνικός Κήπος – το έργο ζωής της Αμαλίας. Όμως η μυθιστοριογράφος Μέρμηγκα θα υφάνει γύρω από τη ζωή της Αμαλία το κοινωνικό-πολιτικό πλέγμα της εποχής. Θα αφηγηθεί μικρά και μεγάλα γεγονότα που καθόρισαν την εξέλιξη του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους. Το κίνημα για το Σύναγμα, τα δάνεια, η απόβαση των Άγγλων στο λιμάνι του Πειραιά, η συνδιάσκεψη του Λονδίνου, ο θάνατος του Κολοκοτρώνη, η ληστοκρατία και οι τελικές εξεγέρσεις που ανάγκασαν το βασιλικό ζεύγος να αναχωρήσει για την πατρίδα του. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί την αλληλογραφία της Αμαλίας για να στήσει τη φωνή της, επινοεί διαλόγους και σκέψεις της δίνοντας μια παραστατική εικόνα της κεντρικής ηρωίδας και της εποχής. Κυρίως αφηγείται συναρπαστικά.
Μιχάλης Μακρόπουλος, Μαργαρίτα Ιορδανίδη, Κίχλη
Ρομάντζο δωματίου. Τρείς ήρωες, δύο γυναίκες κι ένας άνδρας, σύζυγος της πρώτης (που αυτοκτονεί) και κατόπιν της δεύτερης. Ο Κώστας, ένα επαρχιωτόπαιδο, έρχεται στην Αθήνα, σπουδάζει οικονομικά και γίνεται λογιστής ανοίγοντας δικό του λογιστικό γραφείο. Ζωή τακτοποιημένη και μίζερη. Ερωτεύεται την υπάλληλο ενός πελάτη του, την Μαργαρίτα Ιορδανίδη. Αποκτούν δύο παιδιά. Η Μαργαρίτα δεν αντέχει, η ζωή την πιέζει. Επιλέγει την αυτοκτονία. Ο Κώστας μετά από καιρό παντρεύεται την Ελευθερία, Αλβανίδα καθαρίστρια που την γνωρίζει στην πολυκατοικία που μένει. Την φωνάζει κι αυτήν Μαργαρίτα. Μπορεί άραγε να αλλάξει ταυτότητα αλλάζοντας απλώς το όνομά της. Είναι η ζωή της ίδια όπως πριν; Το καινούργιο όνομα είναι ένα «σιδηρούν προσωπείο», μια υπόσχεση για μια νέα ζωή ή μια καταδίκη; Ο Κώστας είναι ένας τακτοποιημένος μικροαστός. Γι αυτόν η ζωή είναι σαν λογιστικά κατάστιχα. Στο τέλος ο ισολογισμός πρέπει να είναι θετικός. Δεν έχει παρελθόν, καθώς μετά τον θάνατο της μητέρας του ξεκόβει από το χωριό του. Δεν ερωτεύεται απλώς παντρεύεται για να «τακτοποιηθεί». Προτιμά να παντρευτεί μια κοπέλα που συναντά τυχαία την Μαξλίντα, που αυτοβαφτίστηκε Ελευθερία όταν ήρθε στην Ελλάδα, για να την ξαναβαφτίσει δίνοντας της το όνομα της πεθαμένης γυναίκας του, Μαργαρίτας. Έτσι της αφαιρεί και αυτής το παρελθόν της. Ο Μακρόπουλος κινεί τους χαρακτήρες μέσα σε ένα κλειστό πεδίο σχέσεων. Οι μικρές κινήσεις του ενός επηρεάζουν τον άλλον. Οι σχέσεις κινούνται πάνω σε λεπτές γραμμές που ανά πάσα στιγμή μπορεί να σπάσουν. Και σπάνε. Μια νουβέλα μπεργκμανική με κειμενικές αναφορές σε τραγικές ηρωίδες (Μαρίνα από Μεγάλη Χίμαιρα, Άννα Καρένινα, Μαργαρίτα Καραπάνου), με εύγλωττές σιωπές, με λεπτομέρειες που καθορίζουν σχέσεις, υποφωτισμένη εκεί που πρέπει, στυλιστικά φροντισμένη, πνευματικά ακονισμένη.
Γιώργος Παπαδάκης, Η κυρία Ερασμία, Εστία
Ο Γιώργος Παπαδάκης είχε κάνει την έκπληξη με το βραβευμένο βιβλίο του «Ο ταχυδρόμος», με ήρωα έναν που θύμιζε τον Μερσώ του Καμύ, στην Κρήτη. Έδειξε την ικανότητά του να φτιάχνει ιδιαίτερους ήρωες. Στο παρόν βιβλίο υπάρχει ακόμα ένας τέτοιος χαρακτήρας, είναι η κυρία Ερασμία. Μεγαλώνει σε μια κωμόπολη της Κρήτης, μέσα σε ένα συντηρητικό περιβάλλον. Ανυπότακτη, ξεροκέφαλη, εγωίστρια, υπερασπίστρια μιας πρώιμης γυναικείας χειραφέτησης. Η οικογένεια της είναι πλούσια, δεν έχει να φροντίσει τα προς το ζην. Απεχθάνεται τις πολλές συναναστροφές. Και έχει μια εμμονή: φοβάται τα μικρόβια, πλένει συνέχεια τα χέρια της, δεν δίνει ποτέ το χέρι της για χειραψία, δεν φιλάει τις εικόνες. Έχει όμως μεγαλώσει και οι γονείς της την πιέζουν να παντρευτεί έναν πλούσιο για να ενώσουν τις περιουσίες τους. Δεν θα κοιμηθεί ποτέ μαζί του, υπάρχει κάτι που την απωθεί στο αντρικό σώμα. Ο άνδρας της όμως με την υπομονή του κερδίζει την αγάπη της, όχι το σώμα της. Μέσα στο γάμο η κυρία Ερασμία θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη ανεξαρτησία. Θα διαχειρίζεται τα χρήματά της, θα παρακολουθεί και θα έχει ισχυρή άποψη για τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, θα ανοίξει δική της επιχείρηση. Είναι φιλελεύθερη, θα δώσει στον άνδρα της το δικαίωμα να έχει ερωμένη με αντάλλαγμα την ισότητα στη σχέση τους. Γύρω της στροβιλίζονται μικρές ιστορίες έρωτος και πάθους, της αδελφής του άνδρα της, της υπηρέτρια της, νεαρών ανδρών που συναλλάσσεται μαζί τους. Είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα που της λείπει όμως ο έρωτας- ίσως όχι ο έρωτας όπως τον προσδιορίζει η κοινωνία της εποχής της. Η ιστορία της Ερασμίας κινείται στις αρχές του 1930, με την οικονομική κρίση να τσακίζει την επιχειρηματικότητα και την Ερασμία να δίνει μάχες για να βγει από την σκληρή πραγματικότητα. Δυνατή ιστορία μεταξύ ρεαλισμού και νεοηθογραφίας.
Δημήτρης Μαστρογιαννίτης, Ζώα από τα Άγραφα, Το Ροδακιό
Είναι ένα βιβλία «αχαρακτήριστο», με την έννοια ακατάταχτο. Είναι λεύκωμα, παραμύθι για μικρούς, ιστορίες για μεγάλους, επιστημονικής φαντασίας, μελέτη βιολογικής έρευνας, φωτογραφικό άλμπουμ για τη χλωρίδα και την πανίδα των Αγράφων; Όπως και να το χαρακτηρίσετε θα είστε μέσα. Ο Δημήτρης Μαστρογιαννίτης ζει κατά καιρούς στη Νεράιδα, κοντά στη Λίμνη Πλαστήρα. Απομονωμένος εκεί για μεγάλα διαστήματα, ιδιαίτερα την εποχή του covid άρχισε να σχεδιάζει περίεργα πλάσματα, αποτελούμενα από υλικά της φύσης. Ένα φύλο έλατου του θυμίζει την ουρά ενός παγωνιού (ελατογώνι), ένα φύλλο από λάχανο τον κορμό της γαλοπούλας (η λαχανοπούλα), μια γλυκοπατάτα την ουρά ενός σκίουρου (ο γλυκοπατατίουρος), δυο φέτες μανταρίνι βάζοντας τις αντικριστά του θυμίζουν τις δαγκάνες ενός αστακού (ο μανταριναστακός). Έτσι ότι του θύμιζε κάτι από την χλωρίδα το συνέδεε ζωγραφικά με ένα ζώο της πανίδας. Στο μυαλό του άρχισε να ζωντανεύει η αφήγηση ενός παραμυθιού: Εκπρόσωποι των ζώων, των πτηνών, των εντόμων, μαζί με εκπροσώπους των φυτών κάθε είδους βρέθηκαν σε ένα συνέδριο με τίτλο «Πώς θα σωθούμε από την οικολογική καταστροφή που προκαλεί ο άνθρωπος». Αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να φτιάξουν νέα είδη από έναν συνδυασμό οργανισμών της χλωρίδας και της πανίδας. Για κάθε νέτο τέτοιο καινούργιο μεικτό οργανισμό υπάρχει μια μικρή ιστορία που εξηγεί τι ήταν αυτό που τους ένωσε. Τα κείμενα είναι πειραχτικά και πειραγμένα, ποιητικά και υπερρεαλιστικά. Μπορείς να τα διαβάσεις όπως θέλεις, να τους δώσεις όποιο νόημα θέλεις, απευθύνονται σε ενήλικες αλλά μια χαρά κάνουν και για παιδιά. Κείμενα που αντανακλούν την αγάπη και τη φροντίδα για τη φύση.
Άννυ Θεοδούλου, Ευφρονίου 18, Έναστρον
Το Παγκράτι εμπνέει κα συγγραφικά. Νόμιζα ότι ήμουν ο μόνος που έγραφα παγκρατιώτικες ιστορίες αλλά ιδού η Χρύσα Φάντη με το Ευτυχίδου 17 να αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας μέσα στο πέρασμα του χρόνου στο κεντρικό δρόμο του Παγκρατίου, ο Μιχάλης Μακρόπουλος με την Μαργαρίτα Ιορδανίδη να βάζει τη δική του μυθιστορηματική οικογένεια στην περιοχή του Χίλτον και εκεί δίπλα η Άννυ Θεοδούλου γράφει την ιστορίας μιας άλλης οικογένειας στην οδό Ευφρονίου 18. Πρόκειται για την ιστορίας των ανθρώπων που ζουν σε μια πενταόροφη πολυκατοικία του 1960 στην περιοχή εκεί που σήμερα είναι το σούπερ μάρκετ Βασιλόπουλος. Η εποχή είναι λίγο πριν και κατά διάρκεια της δικτατορίας. Η κεντρική ηρωίδα, κόρη μιας οικογένειας αλεξανδρινών , μεγαλώνει μαζί με άλλα πιτσιρίκια σε μια πολυκατοικία που οι πόρτες ανοιγοκλείνουν, οι οικογένειας ενώνονται και τα πάθη αλληλομπερδεύονται. Η Άννυ, η μικρή αδελφή της Πατρίτσια, ο μπαμπάς κυρ Αλέκος, παντοπώλης στο Κολωνάκι και η μαμά κυρία Μαίρη κρατούν τα ηνία μιας ζωής και μιας εποχής. Τα παιδιά είναι οι άλλοι ήρωες, ο Τασούλησ, η Ρηνούλα, ο Μιχαλάκης. Ο τελευταίος μαζί με την Πατρίτσια είναι το απείθαρχο δίδυμο. Ενδιαφέροντες και οι ενήλικες της πολυκατοικίας. Η νταρντάνα Κλειώ, η πονετική Μάγδα, οι καλές γριές του πέμπτου ορόφου αλλά και ο Πίπης ο μανάβης. Πολύ παραστατικά η Θεοδούλου δίνει την πρώτη ημέρα της δικτατορίας, πως την αντιλήφθηκαν τα μάτια και το μυαλό των μικρών παιδιών. Όπως και πολύ ζωντανά είναι τα μαθητικά χρόνια με τις κοπάνες και τα ψέματα. Μια ανθρωπογεωγραφία των ΄70s. Συγκινητικό βιβλίο.
Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Ο δολοφόνος στις σελίδες, Μίνωας
Ευφάνταστο μυθιστόρημα, στέρεα φτιαγμένο, με πλοκή, αυξανόμενους «κυματιστούς» θα έλεγα ρυθμούς που φέρνει φρεσκάδα στο είδος αν και παραδοσιακό στην αφήγησή του. Ο κεντρικός του ήρωας είναι ο Χριστόφορος Μάρκου, που υπηρετεί στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών. Άνθρωπος μονόχνωτος έχει μόλις διακόψει τη σχέση του με μία συνάδελφό του και αυτό τον στενοχωρεί εξίσου με την υπόθεση συνεχιζόμενων δολοφονιών που έχει αναλάβει να εξιχνιάσει. Πρόκειται για δολοφονίες εντελώς άσχετων μεταξύ τους προσώπων, κάτι που δυσκολεύει τον Μάρκου να βρει το νήμα που τις συνδέει- είναι φανερό ότι έχει να κάνει με έναν επιδέξιο σίριαλ κίλερ. Παράλληλα μαζί με την φίλη του Βέρα παρακολουθεί μια Λέσχη Ανάγνωσης αστυνομικών μυθιστορημάτων, καθώς και ο ίδιος είναι λάτρης του είδους. Ένα άλλο πράγμα που τον στενοχωρεί είναι ότι δίπλα του ο διευθυντής του τμήματος έχει βάλει έναν νέο αστυνομικό, τον Μανιά, ο οποίος δεν του εμπνέει καθόλου εμπιστοσύνη. Όσο δεν μπορεί να βρεί τη λύση υποπτεύεται τους πάντες γύρω του, ακόμα και στελέχη του τομέα Ανθρωποκτονιών. Κάποια στιγμή θα ανακαλύψει ότι οι φόνοι μοιάζουν με μυθιστορήματα που έχει διαβάσει, που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του και μάλιστα γίνονται σχεδόν με αλφαβητική σειρά. Αλλά κανείς δεν είχε πρόσβαση στο σπίτι του. Η αφήγηση κινείται γρήγορα με μικρά κεφάλαια και μικρές ανατροπές. Ο αναγνώστης τροφοδοτείται με στοιχεία που αν και πραγματικά τον στέλνουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Απολαυστικό!
Χρυσοξένη Προκοπάκη, ημιτελείς, στίξις
Η κωμικοτραγωδία της (μικρό)αστικής εν Ελλάδι οικογένειας. Ο Νικόλας, η γυναίκα του, η αδελφή του Φωτεινή και ο άνδρας της, τα πεθερικά, οι φίλοι, οι στενοί και οι πιο μακρινοί συγγενείς είναι το μωσαϊκό πλέγμα οικογενειακών μυστικών. Σχέσεις που μεγαλώνουν και στοιχειώνουν τα ενήλικα χρόνια. Οι ήρωες πορεύονται στον αυτόματο μέχρι να γίνει μία ρωγμή και να φανερωθεί ο ισχνός ιστός που συγκρατούσε όλους αυτούς τους ανθρώπους μαζί. Πολύ εντυπωσιακή η αρχή καθώς ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Νικόλας, παραπαίει παραμονές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς ανάμεσα σε οικογενειακές σχέσεις που δεν του λένε απολύτως τίποτα. Μόνον η κόρη του, ένα αθώο (ακόμα) παιδί προκαλεί τη συμπαγή ομοιογένεια, καθώς όλοι είναι συντεταγμένοι στους ρόλους τους. Όταν ο πατέρας του Νικόλα αποδειχθεί ένοχος για οικονομική απάτη και η Φωτεινή εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία, ενώ η γυναίκα του Νικόλα θα γλυκοκοιτάζει έναν άλλον άνδρα θα αρχίσει να ξηλώνεται το πουλόβερ της ψεύτικης εικόνας. Μια καταιγίδα μυστικών θα παρασύρει τους πάντες και θα φανεί η ανεστραμμένη εικόνα της ευτυχίας. Ο Νικόλας και η Φωτεινή θα κληθούν να πάρουν αποφάσεις που θα τους βγάλουν από το τέλμα, θα τους καταστήσουν ανεξάρτητους από την μητρική αγάπη που πνίγει και την πατρική αδιαφορία που καλύπτει το τραύμα. Ο τίτλος «ημιτελείς» δεν είναι τυχαίος, οι ήρωες είναι ημιτελείς και ανολοκληρωτοι. Η συνειδητοποίηση είναι το κλειδί μιας καλύτερης ζωής. Η αφήγηση κυλάει με ρυθμό, με δόσεις χιούμορ και ειρωνείας, όπου χρειάζεται, και με ήρωες εμάς και τους γείτονες μας.
Δημοσθένης Βουτυράς, Η επανάσταση των ζώων, Φαρφουλάς
Είναι η μεγαλύτερη συλλογή διηγημάτων του Δημοσθένη Βουτυρά καθώς περιλαμβάνει 23 διαφορετικής φιλοσοφίας διηγήματα, όλα όμως αντανακλούν τις βασικές ιδέες του αποσυνάγωγου αυτού συγγραφέα. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1931 αλλά η θεματολογία του συνταιριάζει άνετα με τη σημερινή εποχή. Το ομότιτλο διήγημα με θέμα την υπερεκμετάλλευση και κακοποίηση των ζώων ταιριάζει πολύ ωραία με το τελευταίο διήγημα με τίτλο «Μεγάλη Επανάσταση» , όπου μιλάει για μια πρόδρομη φεμινιστική επανάσταση. Οι ήρωες των περισσότερων διηγημάτων του είναι άνθρωποι φτωχοί, περιθωριακοί. Τον κατηγόρησαν για ταβερνοφλυαρία (ή κάπως έτσι ο Δημαράς στην Ιστορία του, στην οποία ειρησθω εν παρόδω κατέταξε στους περιθωριακούς και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη). Υπάρχουν αρκετά διηγήματα για άτυχους ή ανεκπλήρωτους – από δειλία – έρωτες. Υπάρχουν στιγμές ονειρικές (Φτωχικά σπιτάκια) όπως όταν το φτωχό αγόρι πεθαίνει και η ψυχή του πετά πάνω από την πόλη, σε χώρους με θέατρα και μουσικές και μετά πάνω από φτωχογειτονιές μέχρι που βλέπει τους γονείς να κλαίνε κάτω από ένα δέντρο. Πολλά θέματα του είναι κοινωνικά («Το σαράκι της ανθρωπότητας», «Το παραμύθι της πέτρας», «Η Πολιτεία που χάνεται») με ήρωες που τα όνειρα τους τσακίζονται σε μια χρόνια υπάρχουσα διχασμένη κοινωνία. Όμως δεν είναι μόνο η κοινωνική του θεματολογία μαζί με την επιστημονική φαντασία και κάποια γκόθικ διηγήματα αλλά η γραφή του που τα κάνει θελκτικά. Η ρεαλιστική γραφή του, με τους μαεστρικούς διαλόγους, το απρόσμενο τέλος και την χαρακτηριολογία των ηρώων του αποφέρουν στον αναγνώστη μια λογοτεχνική ευεξία.
