της Όλγας Σελλά
«Μα πώς να γράψω για μια παράσταση χορού;» σκεφτόμουν καθώς πήγαινα την περασμένη εβδομάδα στο κτίριο Τσίλερ του Εθνικού Θεάτρου. Η παράσταση που ξεκινούσε τη διαδρομή της εκείνη την ημέρα στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ήταν η αναβίωση μιας ιστορικής παράστασης χοροθεάτρου, με την υπογραφή ενός θρύλου: της Πίνα Μπάους. Τίτλος της, «Kontakthof», [που «στα γερμανικά σημαίνει, κατά λέξη, αυλή επαφής, άρα έναν χώρο συνάντησης ή υπαρξιακής συνεύρεσης. Η Πίνα Μπάους περιέγραφε το Kontakthof ως έναν τόπο όπου συναντιούνται άνθρωποι που αποζητούν επαφή (…)]», σημειώνεται στο πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα της παράστασης.
Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αρθούν οι όποιοι ενδοιασμοί μου. Γιατί στην τεράστια Κεντρική Σκηνή οι 23 Έλληνες ερμηνευτές και ερμηνεύτριες, που επιλέχθηκαν ειδικά γι’ αυτή την αναβίωση, «μίλησαν» μέσα από τα βήματα του χορού τους. Και είπαν πολλά. Μέσα από τα βήματα του τάνγκο, του swing, του φοξ αγγλέ, του βαλς, του τσάρλεστον, του rock and roll μετέφεραν την ιστορία της αναζήτησης και της συνάντησης των σωμάτων, την ιστορία του μοιράσματος των αισθημάτων ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, ανάμεσα σε παρέες, σε κοινότητες, την ιστορία του φλερτ, του ερωτισμού, του πάθους. Κι όλα αυτά μέσα από χορούς, βήματα, αγγίγματα, που «έλεγαν» πολλά: για σαγήνη, πάθος, απόρριψη, φόβους, επιθυμίες, εκκλήσεις συντροφιάς, διαφωνίες, αρνήσεις, επιδεικτικά αγγίγματα. Για σεξουαλικές φαντασιώσεις, για αιδημοσύνη μπροστά στο γυμνό σώμα, για τη χαρά, τον πόνο, την απογοήτευση, τη βία, την επιβολή, τη γυναίκα-αντικείμενο. Για το πένθος, την οδύνη, την απώλεια, την αναζήτηση στηρίγματος, την ερημιά, την παρηγοριά. Για το θόρυβο, την προσπάθεια επικοινωνίας, την ένταση, την απόσταση, την απομάκρυνση, τη σιωπή… Ήταν «μια γλώσσα για τη ζωή». Ήταν σπονδυλωτές ιστορίες, για την ιστορία της επαφής, της συνάντησης, του έρωτα.
Όλα αυτά «ειπώθηκαν», όλα αυτά «ακούστηκαν». Μέσα από τα βήματα των χορών και των τραγουδιών. Γιατί τα σώματα «μιλάνε» και «αφηγούνται» τη γλώσσα της επικοινωνίας, της επαφής, του ερωτικού καλέσματος, του πόθου και του πάθους και καθρεφτίζουν την εποχή αυτής της «λαλιάς». Τις αλλαγές που ήρθαν με τα χρόνια. Κι όλα αυτά μέσα από τις κινήσεις των σωμάτων, μέσα από το λίκνισμα που μεταδιδόταν διαρκώς στην πλατεία και υπήρχαν πολλά σώματα που ακολουθούσαν τον ρυθμό από τις θέσεις τους.
Πέρα από την ιστορία που η Πίνα Μπάους θέλησε να αφηγηθεί και «ακούγεται» στα θέατρα του κόσμου εδώ και τόσα χρόνια, υπήρχαν και οι άνθρωποι που την «αφηγήθηκαν». Οι ερμηνευτές και οι ερμηνεύτριες αυτής της παράστασης, χορευτές και ηθοποιοί, απέδωσαν με μοναδική ακρίβεια και χάρη, όλα τα βήματα, όλες τις «λέξεις» που αντάλλαξαν με τις κινήσεις, με τα βλέμματα, με τα σώματα. Είκοσι τρεις άνδρες και γυναίκες, αφηγήθηκαν, με βήματα και με λέξεις τη διαδρομή της απελευθέρωσης των σωμάτων, του έρωτα, της επαφής. Και τη διαρκή τους αναζήτηση. Και το έκαναν άψογα. Όλοι και όλες. Με επαγγελματισμό, με πλαστικότητα, με συναίσθημα –γιατί πάντα έχει σημασία ποιοι αφηγούνται τις ιστορίες.
Η αναβίωση της παράστασης «Kontakthof» , είναι το πρώτο μεγάλο (σε επίπεδο Κεντρικής Σκηνής) δείγμα των επιλογών (και της κατεύθυνσης;) της νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης στο Εθνικό Θέατρο (Αργυρώ Χιώτη, Ιώ Βουλγαράκη). Μια επιλογή που παραπέμπει σε σύζευξη της ιστορίας και της πρωτοπορίας, κάτι που σηματοδοτεί απολύτως η συγκεκριμένη παράσταση. Εύχομαι η συνέχεια να είναι της ίδιας αντίληψης και του ίδιου επιπέδου.
Η ιστορία της παράστασης
Το Kontakthof ,που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στις 9 Δεκεμβρίου 1978 στο Βούπερταλ, αποτελεί ορόσημο της πρώιμης περιόδου της Bausch και κομβικό παράδειγμα της συνεργασίας της με τον σκηνογράφο και ενδυματολόγο Rolf Borzik, ο οποίος διαμόρφωσε την εικαστική γλώσσα του θιάσου εκείνα τα καθοριστικά χρόνια. Το έργο συνεχίζει να περιοδεύει μέχρι σήμερα, συχνά και με διαφορετικές γενιές: το 2000 με το «Κυρίες και Κυρίους άνω των 65 ετών» και το 2008 με εφήβους ηλικίας από 14 έως 18 ετών – κάθε φορά θέτοντας εκ νέου το ερώτημα τι σημαίνει «επαφή» σε διαφορετικές ηλικίες.
Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε πριν από 37 χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 1988, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Η τωρινή σκηνική αναβίωση τελεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση των Josephine Ann Endicott, μέλους της αρχικής διανομής του 1978 και επί χρόνια βοηθού της Pina, και του Δάφνι Κόκκινου, μέλους του Tanztheater Wuppertal και βοηθού της Pina από το 1993, σε συνεργασία με την Anne Martin—επίσης μέλος της αρχικής διανομής —και τον Scott Jennings, διευθυντές προβών του Pina Bausch Foundation.
Η ταυτότητα της παράστασης
Συντελεστές πρωτότυπης παραγωγής
Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Pina Bausch, Συνεργασία: Rolf Borzik, Marion Cito, Hans Pop, Σκηνικά – Κοστούμια: Rolf Borzik, Μουσική: Charlie Chaplin, Anton Karas, Juan Llossas, Nino Rota, Jean Sibelius κ.ά.
Αρχική διανομή: Arnaldo Alvarez, Elisabeth Clarke, Fernando Cortizo, Gary Austin Crocker, Mari Di Lena, Josephine Ann Endicott, Lutz Förster, John Giffin, Silvia Kesselheim, Ed Kortlandt, Luis P. Layag, Beatrice Libonati, Anne Martin, Jan Minarik, Vivienne Newport, Arthur Rosenfeld, Monika Sagon, Heinz Samm, Meryl Tankard, Christian Trouillas
Συντελεστές για το Εθνικό Θέατρο
Καλλιτεχνική διεύθυνση: Josephine Ann Endicott, Δάφνις Κόκκινος, Διεύθυνση δοκιμών: Scott Jennings, Anne Martin, Προσαρμογή σκηνικού: Gerburg Stoffel, Προσαρμογή κοστουμιών: Petra Leidner
Προσαρμογή φωτισμών: Roger Irman, Jo Verlei στη μνήμη του Jo Verlei
Σύμβουλος ήχου: Karsten Fischer, Συνεργάτης στην προσαρμογή κοστουμιών: Παύλος Θανόπουλος, Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια, Φωτογραφίες παράστασης: Ανδρέας Σιμόπουλος, Φωτογραφίες promo: Karol Jarek, Βίντεο: Νίκος Πάστρας
Οι μεταφράσεις των κειμένων της παράστασης στα ελληνικά είναι του Γιώργου Δεπάστα.
Πνευματικά δικαιώματα παράστασης: Verlag der Autoren, Frankfurt am Main εκπροσωπώντας το Pina Bausch Foundation, Wuppertal.
Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά): Θανάσης Ακοκκαλίδης, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Βίκυ Βολιώτη, Κατερίνα Γεβετζή, Δημήτρης Γεωργιάδης, Μαριλένα Δάρα, Δάφνη Δρακοπούλου, Νίκος Ζιάζιαρης, Ναταλία Καλογεροπούλου, Δημήτρης Κολλιός, Μελίνα Κόντη, Νίκος Κουσούλης, Κωνσταντίνος Κοντογεωργόπουλος, Νίκος Λεκάκης, Έρη Μάγκου, Δημήτρης Μανδρινός, Ιωάννης Μπάστας, Αλεξάνδρα Όσπιτση, Εβίνη Παντελάκη, Πύρρος Θεοφανόπουλος, Έλσα Σίσκου, Βασιάνα Σκοπετέα, Σάνια Στριμπάκου
Εθνικό Θέατρο, Κτίριο Τσίλλερ, Κεντρική Σκηνή
Τετάρτη και Κυριακή στις 5μ.μ., Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 8μ.μ.
