της Ελένης Γεωργοστάθη
Επτά συν μία ιστορίες για ένα κορίτσι τιτλοφορείται το νέο εφηβικό βιβλίο που υπογράφει η Νικολέτα Καπίλλα. Επτά διηγήματα με κοινό παρονομαστή τη βία, ψυχολογική, λεκτική, σωματική, σεξουαλική, που υφίστανται οι ηρωίδες τους, οι οποίες ηλικιακά κινούνται μεταξύ εφηβείας και νεότητας. Κορίτσια με καταπιεστικούς γονείς, κτητικούς, κακόβουλους ή κακοποιητικούς συντρόφους, κορίτσια που υφίστανται την προδοσία από τις ίδιες τους τις φίλες, που βιώνουν την παρενόχληση από τους καθηγητές τους και τους συντρόφους των φιλενάδων τους ή υφίστανται κακοποιητική συμπεριφορά λόγω αναπηρίας.
Η ιδιαιτερότητα στο βιβλίο της Καπίλλα έγκειται στο ότι τα διηγήματα αυτά συνδέονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα, κατά κάποιον τρόπο, σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Πέρα από το ειδολογικό ενδιαφέρον του πράγματος, αφού σπανίως το εφηβικό βιβλίο στην Ελλάδα, με λίγες μόνο εξαιρέσεις, ξεφεύγει από την κλασική μυθιστορηματική φόρμα, το εγχείρημα της συγγραφέως φαίνεται να εξυπηρετεί και έναν καθαρά μυθοπλαστικό στόχο. Όχι μόνο γιατί οι διασταυρούμενες διαδρομές των κοριτσιών της αποκαλύπτουν την έκταση των κακοποιητικών συμπεριφορών που κρύβονται πίσω από κλειστές διπλανές πόρτες ή από ιστορίες φαινομενικής επιτυχίας του διπλανού θρανίου. Αλλά κι επειδή αποτυπώνουν μια ρεαλιστική πραγματικότητα στην οποία ρόλοι και συμπεριφορές αλλάζουν από περίσταση σε περίσταση: Το θύμα, π.χ., της μιας ιστορίας είναι η κακόβουλη συμμαθήτρια της άλλης. Η αντίπαλος ή αντίζηλος στο ένα διήγημα γίνεται παράγοντας βοήθειας και αλληλεγγύης στο άλλο. Μια ζωή που φαντάζει τέλεια στα μάτια του ενός κοριτσιού αποδεικνύεται φενάκη ιδωμένη μέσα από το βλέμμα εκείνου που τη ζει. Οι πολλαπλές αυτές οπτικές στα γεγονότα, κοριτσιών που διασταυρώνονται στους διαδρόμους του σχολείου, στη γειτονιά, στα εμπορικά κέντρα της πόλης, οδηγούν σταδιακά τον αναγνώστη σε συμπεράσματα για τα βαθύτερα αίτια συμπεριφορών όπου δίπολα τύπου «καλό-κακό» δε χωράνε, αλλά και στην οδυνηρή διαπίστωση ότι η σιωπή, οι παράλληλες μοναχικές πορείες δεν κατευνάζουν αλλά ταΐζουν το θηρίο – τον όποιο θύτη.
Μιας κι ο λόγος περί θυτών: Παρότι στο βιβλίο είναι παρών ο αρρωστημένα αυστηρός πατέρας, ο κακοποιητικός σύντροφος, ο παρενοχλητής καθηγητής, δε λείπει η καταπιεστική μητέρα που θέλει η κόρη της να πραγματοποιήσει τα δικά της όνειρα, η δύσπιστη και καχύποπτη φίλη, η κακοποιημένη γυναίκα που «κοιτάζει τη ζωή της» διστάζοντας να στηρίξει τη γειτόνισσα η οποία υφίσταται βία, το κορίτσι που χλευάζει τη συμμαθήτρια η οποία εξευτελίστηκε με τη δημοσιοποίηση φωτογραφιών της στο διαδίκτυο. Ναι, μοιάζει να λέει η συγγραφέας, η πατριαρχία φταίει για τα δεινά των γυναικών ανά τους αιώνες, αλλά κι οι ίδιες δεν είναι άμοιρες ευθυνών όταν η ατολμία, η δυσπιστία κι η απουσία αλληλεγγύης τις μετατρέπουν σε ακούσιες «συμμάχους» των κακοποιητών τους.
Η αφηγηματική ποικιλία, με την εναλλαγή πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης, κάποτε και στο ίδιο διήγημα, συμβάλλει και αυτή με τον τρόπο της στην εναλλαγή των οπτικών. Αυτό όμως που κυρίως διακρίνει τις Επτά συν μία ιστορίες για ένα κορίτσι είναι ο ανεπιτήδευτος τρόπος γραφής και η αφηγηματική άνεση, χαρακτηριστικά που διέκριναν και το προηγούμενο εφηβικό μυθιστόρημα της Ν. Καπίλλα. Είναι μάλιστα το πρώτο αυτό χάρη στο οποίο επιτυγχάνεται και το δεύτερο, αφού η φυσικότητα μιας γλώσσας την οποία η συγγραφέας φαίνεται να εμπιστεύεται απόλυτα και η απουσία διάθεσης για άνευ λόγου εντυπωσιασμό δημιουργούν μια αφήγηση ειλικρινή, τίμια, που δε βάζει τρικλοποδιές στον εαυτό της, αντιθέτως σου γεννά την επιθυμία να συνεχίσεις την ανάγνωση.
Αν οι επτά πρώτες ιστορίες αλληλοσυνδέονται, όπως προαναφέρθηκε, παράγοντας ένα καλά δουλεμένο πλέγμα διασταυρούμενων ζωών, η όγδοη, το «Bonus track», όπως τη χαρακτηρίζει η συγγραφέας, κινείται σε διαφορετικό κλίμα. Είναι, κατά τη γνώμη μου, η πιο «ενήλικη» όλων και η ατμόσφαιρά της παραπέμπει σε γοτθικού τύπου αφήγημα. Το ονειρικό, εξωλογικό στοιχείο, ερχόμενο σε αντίθεση με το ρεαλιστικό πλαίσιο των επτά προηγούμενων ιστοριών, είναι και ο παράγοντας-κλειδί που «διευκολύνει» τη μετάβαση της κεντρικής ηρωίδας από τον ρόλο του θύματος σε αυτόν του θύτη. Ισορροπώντας ανάμεσα στη δραματική ένταση και στην ειρωνική αμφισημία, το διήγημα αυτό κλείνει με τρόπο ανατρεπτικό ένα έτσι κι αλλιώς ενδιαφέρον βιβλίο.
Νικολέτα Καπίλλα, Επτά συν μία ιστορίες για ένα κορίτσι, Εκδ. Κέδρος, 2025.
