Γιάννης Ν. Μπασκόζος
Στις 21 Μαρτίου οι εκδότες και βιβλιοπώλες στην Αγγλία οργανώνουν την Indiebookday. Την ημέρα δηλαδή στήριξης των ανεξάρτητων τοπικών βιβλιοπωλείων, μια ιδέα που ξεκίνησε από τη Γερμανία και πέρασε το κανάλι της Μάγχης. Τι θα γίνει εκείνη την ημέρα; Καλούνται οι αναγνώστες να πάνε σε ένα τοπικό ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο και να αγοράσουν ένα βιβλίο που να τους αρέσει. Αυτό που έχει αξία είναι να έχει εκδοθεί από έναν ανεξάρτητο εκδότη. Μετά καλούνται οι αγοραστές να ποστάρουν μια φωτογραφίας τους κρατώντας το βιβλίο στα χέρια ή μόνον το εξώφυλλο του βιβλίου στο διαδίκτυο (Facebook, Twitter, Google+) χρησιμοποιώντας το Hashtag “#indiebookday“. Αν τους αρέσει αυτό το παιχνίδι να προσκαλέσουν τους φίλους να συμμετάσχουν και να τους μιμηθούν.
Αυτή είναι μία από τις πολλές ενέργειες που κάνουν οι Άγγλοι εκδότες και βιβλιοπώλες για να στηρίξουν το βιβλίο και τα βιβλιοπωλεία. Άλλη γνωστή τους και επιτυχημένη δράση είναι η δημιουργία του θεσμών, όπως το WorldBooknight (23 Απριλίου) όπου μοιράζονται εκατοντάδες χιλιάδες επιλεγμένα από επιτροπή βιβλία σε ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα ή τη διάθεση να αγοράσουν ένα βιβλίο, απευθύνονται , όπως λένε, στο 35% των άγγλων που δηλώνουν ότι δεν διαβάζουν κανένα βιβλίο κινητοποιώντας χιλιάδες εθελοντές. Ο θεσμός αυτός εξαπλώθηκε ήδη στη Γερμανία και αλλού. Στη Γαλλία μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Charlie Hebdo όλα τα βιβλιοπωλεία συνεννοήθηκαν να έχουν κοινή βιτρίνα.
Σε μας δεν υπάρχει καμία κοινή ενέργεια βιβλιοπωλών και εκδοτών με πολιτιστικό περιεχόμενο. Ούτε όταν καταργήθηκε η ενιαία τιμή, ούτε όταν υπήρξε ο φόβος επιβολής μεγαλύτερου ΦΠΑ στα βιβλία. Τα πάντα έχουν αφεθεί σε 5-10 συνδικαλιστές και τις παραστάσεις των τελευταίων στο υπουργείο Πολιτισμού. Η μόνη κοινή ενέργεια πολλών μαζί είναι τα παζάρια βιβλίων που παλιά οργάνωναν περιοδικά μόνον οι φορείς των εκδοτών ενώ τώρα το οργανώνει ο καθένας μόνος του. Όλοι προσδοκούν να ξεστοκάρουν πουλώντας βιβλία από 0,5 έως 3-4 ευρώ. Σας μεταφέρω μια εικόνα. Παζάρι βιβλίων στα Χαυτεία. Ο άνδρας έχει πάρει στα χέρια του ένα βιβλίο αξίας 4 ευρώ και πλησιάζει προς το ταμείο όταν η γυναίκα του φωνάζει «πάρε αυτό που κάνει μόνον ένα ευρώ!». Λες και το περιεχόμενο του βιβλίου δεν είχε καμία σημασία, απλώς επέλεξαν το πιο φτηνό. Το βιβλίο από πολιτιστικό προϊόν γίνεται σκέτο προϊόν. Το κυριότερο όμως είναι ότι τα παζάρια αυτά που έχουν επεκταθεί πια καθόλη την διάρκεια του έτους απαξιώνουν το καινούργιο βιβλίο. Πώς θα πάει κάποιος να πάρει ένα πρόσφατα εκδομένο βιβλίο που θα κάνει 9-10 ευρώ; Οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες σκάβουν με τα παζάρια μόνοι τους τον λάκκο. Υπάρχει βέβαια η αντίρρηση ότι το ξεστοκάρισμα θα προσφέρει αυτή τη λίγη ρευστότητα που λείπει από την αγορά. Ναι, αλλά μελλοντικά θα της μειώσει κι άλλο τον τζίρο. Νομίζω ότι κάπου εδώ απαιτείται συνεννόηση όλου του χώρου και ίσως η πιο ενδεδειγμένη λύση να είναι τα παζάρια βιβλίων να περιοριστούν σε ορισμένες χρονικές περιόδους, όπως και με τις εκπτώσεις των υπόλοιπων καταστημάτων. Οι ατέρμονες εκπτώσεις απαξιώνουν το βιβλίο , όσο κι αν δίνουν την ψευδαίσθηση στον αναγνώστη ότι επιτέλους μπορεί να βρει πολύ φτηνό βιβλίο. Όσο για την πολιτιστική παρέμβαση εκδοτών – βιβλιοπωλών παραμένει ζητούμενο.
μακάρι να γίνουν και εδω δράσεις στις 21 Μαρτίου με στόχο την ανάπτυξη της φιλαγνωσίας και οχι μια δράση πωλήσεων μόνο.
[…] Γιάννης Ν. Μπασκόζος Στις 21 Μαρτίου οι εκδότες και βιβλιοπώλες στην Αγγλία οργανώνουν την Indiebookday. Την ημέρα δηλαδή στήριξης των α […]
κύριε Μπασκόζο επιτρέψτε μου να διαφωνήσω με το σκεπτικό σας.Πρώτον από την στιγμή που το βιβλίο αγοράζεται με χρήμα αυτομάτως καθίσταται προιόν,δεύτερον προσφορές ανάλογες συναντάει κανείς κι εντός βιβλιοπωλείων όλη την διάρκεια του έτους,τρίτον και σημαντικότερο θεωρώ ότι η ευχερέστερη πρόσβαση σε βιβλία δεν υποσκάπτει την αγορά βιβλίου αλλά ίσως την ενδυναμώνει,διότι με την ίδια λογική κι οι βιβλιοθήκες προκαλούν ζημία στους εκδότες.Το πρόβλημα έγκειται στην μη ανάγνωση βιβλίων,τα υπόλοιπα είναι εκφάνσεις του αυτού προβλήματος.
ευχαριστώ
Κύριε Μπασκόζο,
Θα διαφωνήσω με τη λογική σας. Για τη φθίνουσα, ενδεχομένως, πορεία του βιβλίου, ως πολιτιστικό αγαθό αλλά και ως εμπορικό αγαθό, δεν νομίζω να φταίνε τα παζάρια βιβλίου.
Καταρχάς, εκτιμώ ότι τα παζάρια βιβλίου, μάλλον, βοηθούν παρά απαξιώνουν, όπως μαξιμαλιστικά εκτιμάτε, το καινούριο βιβλίο. Το πρόβλημα είναι ότι «πάσχουμε» από έλλειψη αναγνωστικής δύναμης και ακριβώς εκεί εντοπίζονται τα περισσότερα «δεινά», που συναντάμε στο χώρο του βιβλίου.
Ας επανέλθω, όμως, στην εκτίμησή μου ότι «τα παζάρια βιβλίου, μάλλον, βοηθούν παρά απαξιώνουν το καινούριο βιβλίο». Ένα παζάρι βιβλίου μπορεί να αποτελέσει μια καλή αρχή για να έρθει κάποιος σε επαφή με το βιβλίο. Γιατί όχι να «γεννηθεί» ένας αναγνώστης; Από αυτήν την «επαφή» και ενδεχομένως «γέννηση», τελικά, τα καινούρια βιβλία, μάλλον, κερδίζουν παρά χάνουν.
Όπως, άλλωστε, αναφέρεται και σε προηγούμενο σχόλιο, μήπως πρέπει να θεωρήσουμε ότι και οι βιβλιοθήκες κάνουν κακό στο νέο βιβλίο;
Μάλιστα, στο άρθρο σας καταφεύγετε, επιτρέψτε μου, σε έναν «λαϊκίστικο» επιχείρημα για το ζευγάρι που επέλεξε βιβλίο βάσει τιμής, προκειμένου να αποδείξετε(;) το κακό που κάνουν τα παζάρια βιβλίου, στο βιβλίο ως πολιτιστικό αγαθό. Θα μπορούσα να αντιπαραθέσω το επιχείρημα ενός νέου ανθρώπου, που δεν διάβαζε ποτέ και ένα παζάρι βιβλίου αποτέλεσε την αφορμή να γίνει «hardcore» αναγνώστης… και ναι αγοράζει και καινούρια βιβλία πια.
[…] Οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες σκάβουν με τα παζάρια μόνοι τους τον λάκκο. Υπάρχει βέβαια η αντίρρηση ότι το ξεστοκάρισμα θα προσφέρει αυτή τη λίγη ρευστότητα που λείπει από την αγορά. Ναι, αλλά μελλοντικά θα της μειώσει κι άλλο τον τζίρο. […]
Κύριε Μπασκόζο,
Συμφωνώντας με τους προλαλήσαντες, θα τολμήσω να πω πως το βιβλίο δυστυχώς παραμένει ακριβό αγαθό και μετατρέπεται σε προϊόν πολυτελείας. Τα διάφορα bazaar βοηθούν όσους επιθυμούν να τα αποκτήσουν και σε άλλη περίπτωση δε θα μπορούσαν. Η περίπτωση του ζεύγους που αναφέρεται δεν με κάνει να πιστεύω ότι το αντιμετωπίζουν και οι δύο ως αντικείμενο, διότι εξ’ αρχής βρέθηκαν στο παζάρι για να αποκτήσουν βιβλία και όχι κάποιο άλλο αντικείμενο. Τ’ ότι η κυρία του συμβάντος μπορεί όντως να μην αντιλαμβάνεται τη διαφορά είναι ένα πρόβλημα κοινωνικό και πολιτικό κυρίως και φοβάμαι πως δεν έχει να κάνει με την τιμή του βιβλίου ή το θεσμό του παζαριού.
Σε ό,τι αφορά το αν οι βιβλιοθήκες βλάπτουν την αγορά του βιβλίου, μιας και τέθηκε και αυτό σε δύο από τα παραπάνω σχόλια, θα μπορούσα να πω, με μια κάποια βεβαιότητα, πως αν και κάποιοι εκδότες ή βιβλιοπώλες υποστηρίζουν αυτή την άποψη οι έρευνες επί του θέματος παγκοσμίως δείχνουν το αντίθετο. Κατά τη γνώμη μου, ένας πρώτος τρόπος να επιχειρηματολογήσει κανείς υπέρ της άποψης ότι οι βιβλιοθήκες όχι μόνο δε βλάπτουν την αγορά βιβλίου αντιθέτως την ενισχύουν είναι τ’ ότι και αποτελούν τους μόνιμους πελάτες εκδοτών και βιβλιοπωλών και καλλιεργούν ουσιαστικά και συστηματικά τη φιλαναγνωσία αλλά κυρίως λειτουργούν ως προθήκες για τους ίδιους τους δημιουργούς, καθώς σ’ αυτές θα τους βρει εύκολα ο αναγνώστης.
Κλείνοντας, θα μπορούσε να γίνει μια πολύ μεγάλη συζήτηση για τις δράσεις των εκδοτών με στόχο τη στήριξη του βιβλίου αλλά η διχόνοια που επικρατεί στο χώρο τους, είναι προφανής και από τον αριθμό των σωματείων τους. Όταν δεν μπορούν να καταλήξουν στο ποιο σωματείο τους εκπροσωπεί θα καταφέρουν να καταλήξουν σε μια κοινή πολιτική διάσωσης του μέγιστου πολιτιστικού αγαθού; Αμφίβολο.
θα συμφωνήσω ιδιαίτερα με την τελευταία σας παράγραφο. Εκείνο που ήθελα να θίξω είναι ότι λείπουν οι συλλογικές δράσεις.
Αγαπητέ Κύριε Μπασκόζο, θα σας παραθέσω δυο πρόσφατα δικά μου παραδείγματα:
Παράδειγμα 1ο
Ενημερώνομαι για το “Μάρτυς μου ο Θεός” του Μάκη Τσίτα. Ξέρω πόσο προσεγμένες είναι οι εκδόσεις ΚΙΧΛΗ και δεν αμφιβάλλω ότι θα είναι ένα πολύ καλό βιβλίο (τελικά αποδείχθηκε αριστουργηματικό). Κοστίζει όμως 15 ευρώ. Δεν το αγοράζω. Περιμένω. Περνάει περίπου ένας χρόνος. Πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο όπου ψωνίζω και το αναζητώ ξανά: 10 ευρώ και πενήντα λεπτά! Και μόνο τότε το αγοράζω.
Ενημερώνομαι για την “Πείνα” του Κνουτ Χάμσουν από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Κοστίζει €14,40. Θέλω να το αγοράσω, χωρίς να περιμένω πάλι ένα χρόνο. Πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο και ζητώ απλώς τον τίτλο. Η κοπέλα ψάχνει, ψάχνει…και μου φέρνει ένα μικρό βιβλίο που θυμίζει ΒΙΠΕΡ. Είναι η “Πείνα” από τις εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ και κοστίζει μόλις 7,5 ευρώ! Η αισθητική του δεν είναι ό,τι καλύτερο, το χαρτί είναι πολύ λεπτό. Όμως διαβάζω μερικές σελίδες και η μετάφραση είναι καλή. Τα βάζω κάτω. Αγοράζω – φυσικά – την έκδοση του ΖΗΤΡΟΥ.
Χωρίς να είμαι ειδική επί των θεμάτων κι έχοντας μια πολύ αμυδρή ιδέα για το πώς καθορίζεται η τιμή του βιβλίου, θα ήθελα να πω ότι οι ενέργειες πρέπει να χαρακτηρίζονται από διάρκεια και συνέπεια (συγνώμη κύριε Μπασκόζο, αλλά προσωπικά δε με πείθουν οι ομαδικές εκδηλώσεις της “μιας φοράς το χρόνο” ή του “κάπου κάπου”) και να εμπλέκονται στις ενέργειες αυτές όλοι οι αρμόδιοι στο χώρο του βιβλίου: βιβλιοπώλες, εκδοτικοί και τυπογράφοι. Ισως και οι συγγραφείς (εξαιρώ απ΄αυτό τους άμοιρους τους μεταφραστές που παίρνουν ψίχουλα για τον κόπο τους).
Η συμβολή του εκδότη και του τυπογράφου: Δεν περιμένω μια ΚΙΧΛΗ, τα βιβλία της οποίας έχουν άψογη αισθητική, χαρτί, σκίτσα, περιεχόμενο (και παραπάνω έξοδα) να κατεβάσει την τιμή, θα ήταν απλά άδικο. Περιμένω όμως μια εναλλακτική – από τον κάθε εκδότη.
Ψηφιακά βιβλία με καλής ποιότητας μελάνι, δέσιμο με κόλλα κι όχι ράψιμο (δεν είναι δα τόσο ευαίσθητα, ούτε σκίζονται!), ώστε να παράγονται φτηνότερα βιβλία. Pocket books με φτηνότερο χαρτί και με ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ χαμηλές τιμές (γιατί, συγχωρέστε μου τη μπηχτή που δε μπορώ να κρατήσω μέσα μου, κάποιο ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ μας δουλεύει). Είναι μεν σοκαριστική η έκπτωση στην ποιότητα, αλλά είναι αναγκαία, προκειμένου ν’ αγοράζονται τα βιβλία.
Η συμβολή του βιβλιοπώλη: ο άμοιρος βιβλιοπώλης δε μπορεί να κατεβάσει την τιμή. Ο κλάδος περνάει κρίση. Του απομένει να κάνει bazaar. Ολον τον χρόνο. Ευτυχώς για μας.
Αναξιοπαθούντες και ανίκανοι να αγοράσουμε βιβλία είμαστε πλέον όλοι κύριε Μπασκόζο (είμαι μισθωτή, υπ΄όψιν, και θεωρητικά δε θα έπρεπε να μιλώ έτσι) και τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια όλοι δανειζόμαστε βιβλία ο ένας του άλλου, από δανειστικές βιβλιοθήκες και ψάχνουμε το φτηνό (πώς άραγε άνοιξαν ξαφνικά τα μπαζαροπωλεία, όπως του Νάκα στη Σταδίου, σαν τα μανιτάρια, όπως τα “αγοράζουμε χρυσό”; Κάποιοι οσμίζονται τις ανάγκες του κόσμου). Δεν είναι κακό όμως όλοι να κάνουν τους συμβιβασμούς τους, οι εκδότες να προσφέρουν πιο φτηνές εναλλακτικές, οι βιβλιοπώλες να κάνουν bazaar, το κοινό να έχει τη δυνατότητα επιλογής, να αγοράσει επι τόπου μια φτηνή έκδοση ή να τα κάνει μασούρι για μετά από έναν χρόνο για κάτι πιο προσεγμένο…δυστυχώς κανείς δε θα διαπραγματευτεί το γάλα του παιδιού του, την πληρωμή του μπαλέτου ή του παιδιάτρου, την καθημερινή του τυρόπιτα και τον καφέ του για να αγοράσει ένα ακριβό βιβλίο.
Άλλωστε θυμάμαι τα βιβλία τσέπης των εκδόσεων ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ μ΄εκείνο το φτηνό χαρτί, τα εχω ακόμα μετά από είκοσι βάλε χρόνια και είναι ανεκτίμητα, ως προς τη συναισθηματική τους αξία…