της Όλγας Σελλά
Η οδός Σατωβριάνδου είναι η πίσω πλευρά του Εθνικού Θεάτρου. Δεν είναι από τις πιο ελκυστικές περιοχές της πόλης. Όμως χθες το απόγευμα αυτή η αυλή ξανάνοιξε –είχε να φιλοξενηθεί κάποια εκδήλωση του Εθνικού Θεάτρου εκεί από τη θητεία του Γιάννη Χουβαρδά- και άλλαξε για λίγες ώρες την όψη και την ατμόσφαιρα σ’ αυτή τη δύσκολη περιοχή της πόλης.
Η αυλή ξανάνοιξε για να ακούσουμε τους στόχους, το σκεπτικό, «τον βασικό σχεδιασμό και τη σκέψη πίσω από τις επιλογές μας», όπως είπε η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου, Αργυρώ Χιώτη. Δεν ήταν απλώς η ανακοίνωση του προγράμματος της ερχόμενης σεζόν. Ήταν μια πρώτη δια ζώσης γνωριμία με το ύφος, την αντίληψη, την αισθητική της νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης, που έγιναν φανερά από τη μουσική που «έντυσε» την εκδήλωση και από τα πολλά φυτά που είχαν γεμίσει το χώρο.
Η Αργυρώ Χιώτη είχε δίπλα της την αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια, Ιώ Βουλγαράκη, την υπεύθυνη του Μικρού Εθνικού, Μαρία Μαγκανάρη, αλλά και τον Ακύλλα Καραζήση και τη Νεφέλη Μαϊστράλη, που επισήμως συστήθηκαν χθες το απόγευμα ως οι νέοι υπεύθυνοι της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού, που για την ερχόμενη σεζόν θα στεγαστεί στον ισόγειο χώρο του θεάτρου «Δίπυλον». Κι αυτό γιατί για την επόμενη χρονιά δεν θα έχει στη διάθεσή του τους χώρους του REX το Εθνικό, αφού σύντομα ξεκινούν οι εργασίες ανακαίνισής του, που θα διαρκέσουν περίπου έναν χρόνο. Όσο για τις παραστάσεις του Μικρού Εθνικού, για τους ίδιους λόγους –της ανακαίνισης του REX- θα στεγαστούν στο Ολύμπια – Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» της οδού Ακαδημίας.
Μετά τον χαιρετισμό του υφυπουργού Πολιτισμού, Ιάσωνα Φωτήλα, η Αργυρώ Χιώτη και οι συνεργάτες της ξετύλιξαν τους στόχους, το όραμα και τον προγραμματισμό ο καθένας στον τομέα του. Δίνοντας με συντομία και σαφήνεια, το πλαίσιο των παραστάσεων, των εκδηλώσεων και των πρωτοβουλιών.
Δεν είχαμε όμως να κάνουμε μόνο με το πρόγραμμα: οι ανακοινώσεις περιλάμβαναν καινούργιες πρωτοβουλίες (ή παλαιότερες που επανέρχονται) που όλες συνηγορούν σ’ έναν παιδευτικό και ουσιαστικά εθνικό ρόλο του Εθνικού Θεάτρου. Τις προτάσσω γιατί αφορούν το σύνολο των πολιτών αυτής της χώρας, και γιατί δηλώνουν, εκτός από έγνοια και ευαισθησία, και μιαν ευρύτερη αντίληψη για τον πολιτισμό.
– Διαδικτυακό Ραδιόφωνο: Το Εθνικό Θέατρο αποκτά για πρώτη φορά διαδικτυακό Ραδιόφωνο με εκπομπές για το θέατρο, συζητήσεις, γνωριμία με καλλιτέχνες/ιδες, ραδιοφωνικό θέατρο, podcast, μουσικές σχετικές με τις παραστάσεις και πολλά άλλα. Το αναλυτικό πρόγραμμα θα ανακοινωθεί το φθινόπωρο.
– Live Streaming: Παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου θα ταξιδέψουν μέσω live streaming σε απομακρυσμένους τόπους και σε νησιά άγονης γραμμής. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν το φθινόπωρο. Χορηγός της δράσης: ΔΕΗ
– Κοινωνικές δράσεις: Το Επισκεπτήριο, μια δράση που απευθύνεται σε συνανθρώπους μας, που τη δεδομένη στιγμή της ζωής τους αδυνατούν να έρθουν στο θέατρο γιατί νοσηλεύονται, συνεχίζεται. Ο Ηλίας Κουνέλας με ομάδα ηθοποιών του Εθνικού Θεάτρου, θα συνεχίσουν να δίνουν παραστάσεις μέσα σε θαλάμους νοσοκομείων και ψυχιατρείων. Το Εργαστήρι Προσωπικής Ανάπτυξης Κρατουμένων (ΕΠΑΚ) σε Σωφρονιστικά Ιδρύματα που με συνέπεια εμψυχώνει ο Στάθης Γράψας συνεχίζει τη δράση του, πάντα με την βαθιά πεποίθηση στην απελευθερωτική αξία της τέχνης. Το Πρόγραμμα εργαστηρίων με άτομα από δομές απεξάρτησης (18 Άνω, ΚΕΘΕΑ) που με ευαισθησία εμψυχώνει η Όλια Λαζαρίδου με τους συνεργάτες της, θα συνεχίσει και φέτος να δίνει χώρο έκφρασης σε συνανθρώπους μας που κάνουν ένα σπουδαίο βήμα στη ζωή τους.
– Ψηφιακό Αρχείο: Στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργία, ανάδειξη και αξιοποίηση ψηφιακού Αποθέματος Εθνικού Θεάτρου» το Ψηφιακό Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα https://www.nt-archive.gr/, αναβαθμίστηκε και πλέον περιλαμβάνει συλλογές του από το 1932 έως το 2024, με σπάνιο και πολύτιμο υλικό: προγράµµατα παραστάσεων, αποκόµµατα εφηµερίδων και περιοδικών, φωτογραφικό υλικό, ηχητικά ντοκουµέντα (από το 1955), βιντεοσκοπήσεις, μουσικές παρτιτούρες, αφίσες, καθώς και ιστορικές φωτογραφίες. Επίσης, ψηφιοποιήθηκαν οι σκηνές και οι χώροι του Κτηρίου Τσίλλερ, προσφέροντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες της ιστοσελίδας να περιηγηθούν ψηφιακά στον χώρο και να γνωρίσουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το κτήριο και την ιστορία του. Τέλος, ψηφιοποιήθηκαν 403 κοστούμια σημαντικών δημιουργών από το Βεστιάριο του Εθνικού Θεάτρου ενώ δημιουργήθηκε και ένα ψηφιακό μουσείο, το οποίο περιλαμβάνει μερικά από τα πιο ιστορικά κοστούμια της συλλογής του Εθνικού Θεάτρου. Επιστημονική υπεύθυνη του έργου για το Εθνικό Θέατρο: Δρ. Ειρήνη Μουντράκη.
Το πρόγραμμα, η Γλώσσα, οι έννοιες, οι πτυχές, οι ιδέες
«Όχημά μας η γλώσσα και το ευρύτερο δίκτυο που αυτή διαμορφώνει. Κάθε παράσταση εμπνέεται από μια πτυχή της γλώσσας, και συνομιλεί με τις έννοιες, τις ιδέες, τα ερωτήματα που αυτή θέτει. Συνδέει όλες τις θεματικές των παραστάσεων, τις άλλες δράσεις, όλες τις σκηνές του Θεάτρου. Το δίκτυο της γλώσσας γίνεται ολόκληρη η φιλοσοφία μας.
‘Κι αν τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου’, θα πω: Ας διευρύνουμε τα όριά μας.
Από σήμερα 15 Μαΐου θα ξεκινήσουν διαδοχικές ανοικτές ακροάσεις ηθοποιών για όλες τις παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου. Μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία. Μια πολύ σημαντική επιλογή και κατεύθυνση.
Οκτώβριος: Με επανάληψη τριών φετινών παραστάσεων θα ξεκινήσει η ερχόμενη σεζόν: «Φάουστ», βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Γκαίτε, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη (Κεντρική Σκηνή). «Η Καρυάτιδα» του Γιώργου Καπουτζίδη, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μαυρογεώργη, θέατρο «Κάππα». «Τρεις αδελφές» του Άντον Τσέχωφ, σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη, Πλάγια Σκηνή, Κτίριο Τσίλερ.
– Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Λιούις Κάρολ είναι η παράσταση για παιδιά «Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων», σε σκηνοθεσία Γεωργίας Μαυραγάνη. Προμετωπίδα: Η Γλώσσα της περιπέτειας. Στο Ολύμπια – Δημοτικό Μουσική Θέατρο «Μαρίας Κ άλλας».
Νοέμβριος: Μια διεθνής συμπαραγωγή με το Royal Court του Λονδίνου με την υπογραφή των Katie Mitchell, Nina Segal, Melanie Wilson με τον τίτλο «Cow/Deer». Μόνο με ήχο, χωρίς λόγια, ένα κουαρτέτο Ελλήνων/ίδων ερμηνευτών/τριών και μουσικών ζωντανεύει τις ζωές δύο ζώων. Μιας αγελάδας και ενός ελαφιού. Συνεργάτρια στη σκηνοθεσία για την Ελλάδα, Ειρήνη Φαναριώτη. Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος». Προμετωπίδα: Πρωτόγλωσσα.
Δεκέμβριος: Μια ιστορική παράσταση της θρυλικής χορογράφου Πίνα Μπάους, επιστρέφει στην Ελλάδα έπειτα από 37 χρόνια. «Kontakthof», ένα έργο που θα ζωντανέψει αυτή τη φορά με επαγγελματίες ερμηνευτές/τριες από την Ελλάδα που θα επιλεγούν ειδικά γι’ αυτή την παραγωγή. Σε συνεργασία με το Pina Bausch Foundation. Κεντρική Σκηνή, Κτήριο Τσίλλερ. Προμετωπίδα: Μια γλώσσα για τη ζωή.
Ιανουάριος 2026: «Η ώρα του ονείρου» της Κατερίνας Λούβαρη-Φασόη, σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη. Εφηβική Σκηνή, στην Πλάγια Σκηνή του Κτηρίου Τσίλλερ. Προμετωπίδα: Η γλώσσα η επίκαιρη.
– Κάτω από την προμετωπίδα «Η γλώσσα της αποκέντρωσης», ο αριστούχος του τμήματος σκηνοθεσίας της Σχολής του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρης Τσικούρας (Τσικ) θα σκηνοθετήσει ένα ελληνικό θεατρικό έργο, ευέλικτης κλίμακας. Μετά τις παραστάσεις στο Κτήριο Τσίλλερ, η παράσταση θα ταξιδέψει σε συνεργασία με ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, Δήμους και άλλους τοπικούς φορείς,σε πόλεις της περιφέρειας και σε νησιά της άγονης γραμμής.
Φεβρουάριος 2026: Το τελευταίο έργο του Άντον Τσέχωφ, «Ο Βυσσινόκηπος», σε σκηνοθεσία Έκτορας Λυγίζος, Κεντρική Σκηνή, Κτήριο Τσίλλερ. Οι Ράνια Οικονομίδου, Υβόννη Μαλτζέου και Αμαλία Μουτούση είναι στη διανομή. (Η Γλώσσα της νοσταλγίας).
– Το έργο του Γάλλου Γκιγιόμ Πουά, «Un Sacre», ένα χρονικό απώλειας, θα σκηνοθετήσει ο Χρήστος Θεοδωρίδης στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος». (Οικουμενική γλώσσα).
Μάρτιος 2026: Μια παράσταση βασισμένη στο «Κουκλόσπιτο» του Χένρικ Ίψεν, με τίτλο «Κουκλίτσα» σκηνοθετεί η Μαρία Πανουργιά, στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος». Προμετωπίδα: Θα σου κόψω τη γλώσσα.
Πειραματική Σκηνή
Με έδρα της πλέον το ισόγειο του θεάτρου ΔΙΠΥΛΟΝ, η Πειραματική Σκηνή θα εστιάσει στη ζεύξη θεωρίας-πράξης και στη διαδικασία της δημιουργίας και της έρευνας χωρίς ηλικιακούς περιορισμούς. Η πρόβα είναι διαρκής, διατρέχει όλη τη χρονιά και εβδομαδιαίως ανοίγει για τους θεατές. Παράλληλα, συστήνεται ένα σταθερό ensemble ηθοποιών, το οποίο και θα συνομιλεί σκηνικά για έναν ολόκληρο χρόνο με τις/τους παρακάτω έξι συνολικά συν-δημιουργούς. Η παράδοση της μεταξύ τους σκυτάλης θα πραγματοποιείται διαδοχικά, ύστερα από πρόταση ενός διαφορετικού κάθε φορά υλικού. Το έργα-υλικά θα ανακοινωθούν το φθινόπωρο. Στη σκυταλοδρομία θα πάρουν μέρος :
- Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΜΑΝΙΦΕΣΤΩΝ Αλεξάνδρα Καζάζου
2. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΤΟΙΧΩΝ Θεανώ Μεταξά
3. ΑΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ vs ΩΜΗ ΓΛΩΣΣΑ Σταυρούλα Σιάμου
4. ΜΕΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΓΛΩΣΣΑ (AI) Μάρθα Μπουζιούρη
5. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ Μιχάλης Πητίδης
6. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ Φώτης Σιώτας
Αυτό είναι το θεατρικό πρόγραμμα. Γιατί το Εθνικό Θέατρο έχει σχεδιάσει κι άλλες δραστηριότητες (διακαλλιτεχνικούς και διεπιστημονικούς διαλόγους, γνωριμία με τη σύγχρονη θεατρική γραφή, αναλόγια για τη γλώσσα και την ιστορία της ελληνικής δραματουργίας, δημιουργίες μικρής φόρμας σε διάφορους χώρους του Εθνικού.
Τέλος μια δράση που το υλικό της θα αποτελέσει κάτι που θα παρακολουθήσουμε τη σεζόν 2026-27. «Επιχείρηση Ομόνοια» είναι ο προσωρινός τίτλος, στη διάρκεια του οποίου ο Ανέστης Αζάς και ο Πρόδρομος Τσινικόρης θα δημιουργήσουν ένα νέο έργο, ερευνώντας στην ευρύτερη γειτονιά του Κτηρίου Τσίλλερ, με θέμα την αθέατη καθημερινότητα, την κοινωνική ορατότητα και το δικαίωμα στο δημόσιο χώρο.
