του Σπύρου Κακουριώτη
ελευθερία Με ένα επετειακό αφιερωματικό τεύχος, το μουσικό περιοδικό Μετρονόμος τιμά τον Μίκη Θεοδωράκη, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Σε αυτό το, συλλεκτικό, 85ο τεύχος του, που επιμελήθηκαν οι Πέτρος Παράσχης και Θανάσης Συλιβός, ο Μετρονόμος επιδιώκει να αναδείξει τον λόγο του ίδιου του μεγάλου δημιουργού. Έτσι, συγκεντρώνει και παρουσιάζει, για πρώτη φορά, τα κείμενα του Μίκη Θεοδωράκη που συνοδεύουν τους δίσκους του, κείμενα-μαρτυρίες που καταγράφουν την έμπνευση, τις αγωνίες και το όραμά του για την τέχνη, την ελευθερία και την Ελλάδα. Αυτά τα σπάνια, πλέον, ντοκουμέντα εκκινούν από το 1959-1960, με το Αρχιπέλαγος, και φτάνουν μέχρι το 1994-1996 και την Πολιτεία Γ’ και Δ’. Έτσι, το νέο τεύχος του περιοδικού, μέσα από τις σελίδες του, συνθέτει ένα πολύπλευρο πορτρέτο του συνθέτη που σημάδεψε τη νεότερη ελληνική ιστορία, διατρέχοντας, μέσα από τα σημειώματά του και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, τη διαδρομή του από τον Επιτάφιο και το Άξιον Εστί μέχρι το Canto General, από τη Ρωμιοσύνη και τη Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν μέχρι τα Τραγούδια του αγώνα, τις συνεργασίες με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Θεοδωράκη, τον Καζαντζίδη, τον Μπιθικώτση και τόσους άλλους. Τη διαδρομή αυτή συνοψίζει στην εισαγωγή του ο Γιώργος Τσάμπρας («Έργα και ημέρες»), ενώ εν είδει προλόγου αναδημοσιεύεται ένα κείμενο του ίδιου του Μίκη, με τίτλο «Τέχνη σημαίνει ελευθερία».
[ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, Ζ. Πηγής 8-10, 106 78, Αθήνα, www.metronomos.gr, metro-no@otenet.gr]
σώμα Στα μέλη του σώματος και στην έννοια του σώματος είναι επικεντρωμένα τα κείμενα που συγκροτούν το 8ο τεύχος του περιοδικού για το βιβλίο Βλάβη, που μόλις κυκλοφόρησε με τη φροντίδα των εκδόσεων Αντίποδες. Επιλογή κάθε άλλο παρά παράδοξη, αφού το σώμα, το ανθρώπινο σώμα, το γυμνό σώμα ως έσχατο καταφύγιο, βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγχρονης βιοπολιτικής εξουσίας· ως «διαρκής δυνατότητα» αποτελεί πεδίο διεκδικήσεων και συγκρότησης ταυτοτήτων· ένα σώμα που «διαρκώς αλλάζει και γίνεται κάτι άλλο και διαρκώς συναντά εχθρούς», αλλαγή που είναι εξόχως πολιτική, όπως τονίζεται στο εντιτόριαλ του περιοδικού. Στο τεύχος περιλαμβάνονται πολλές ιστορίες για τα μέλη του σώματος και τις ξεχωριστές ζωές τους· για τα χέρια, το τι είναι, τι κάνουν και τι μπορούν (Χρήστος Κρυστάλλης)· για τα πόδια και μέχρι εκεί που μας πάνε (Ντίνα Σωτηριάδη)· την κοιλιά (Ελένη Καραφύλλη) και το αυτί (Κώστας Σαββόπουλος), τα χείλη (Frank Gonzalez-Crussi). Τη σχετική θεματική συμπληρώνουν τα δοκίμια «Αισθητική, πολιτική, σώμα, πόλεμος: Μια (ακόμη) ιστορία για τη σωματική δυσφορία» (Γιώργος Πάλλης), «Το σώμα που μιλά, το σώμα που φιμώνεται» (Κώστας Βαλάρης) και «Φύλο και/στο έθνος» (Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη), ενώ ο Δημήτρης Μπεκιάρης επισκέπτεται το λογοτεχνικό σύμπαν του Ντέιβιντ Λοτζ με το κείμενο «Περί κωφότητος». Ακόμη, η πλούσια ύλη της Βλάβης συμπληρώνεται από μια συνέντευξη με τη «βασίλισσα του αργεντίνικου νουάρ» Claudia Piñeiro, το διήγημα «Ο αϊ-Νικόλας και ο βουρκόλακας», της Αταλάντης Ευριπίδου, καθώς και εκτενή αποσπάσματα από το πρόσφατο βιβλίο του Franco «Bifo» Berardi, Σκέψεις μετά τη Γάζα (υπό τον τίτλο «Τραύμα»). Από το πολιτικό σώμα μέχρι το σώμα που επιστρέφει στη ζωή σαν απέθαντο στοιχειό, μέσα από τις σελίδες του 8ου τεύχους της Βλάβης αναδεικνύεται ένα σώμα διαρκής δύναμη μετασχηματισμού, μια «μη μετρήσιμη ενέργεια που μας επιτρέπει να αλλάζουμε»…
[ΒΛΑΒΗ, Μαντζάρου 8, 106 72, Αθήνα, 210-64.71.188]
όπλο Ο άνθρωπος «απαξιώνεται κάθε στιγμή, σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη» κάνοντας να «πυκνώνουν τα ερωτήματα για το νόημα του κόσμου και της ζωής», διαπιστώνουν στο εκδοτικό σημείωμα του 57ου τεύχους τους Τα Ποιητικά, το τριμηνιαίο περιοδικό ποίησης που εκδίδεται με τη φροντίδα των εκδόσεων Γκοβόστη. Μπροστά σε αυτή τη διαπίστωση οι προβληματισμοί για την έννοια της «στράτευσης» επανέρχονται, κάνοντας το καλό περιοδικό να καταφύγει στην Έλσα Τριολέ («ένα έργο δεν μπορεί να είναι στρατευμένο παρά μόνο όταν η στράτευση είναι το σώμα και το αίμα εκείνου που το δημιουργεί»), ενώ από το εξώφυλλο ήδη, η Σοφία Διονυσοπούλου διαπιστώνει ότι «η ποίηση είναι όπλο – αντιπολεμικό μεν, αλλά όπλο» και πως η τέχνη «δεν δικαιούται να υπνώττει», αλλά «οφείλει να βάλλει ενάντια στον κλοιό της εξουσίας». Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι σελίδες που είναι αφιερωμένες στη μεταφρασμένη ποίηση: Ποιήματα της επαναστάτριας του λόγου και της εικόνας Τζόυς Μανσούρ («Μαύρο αστέρι, πέτρινη Ίσιδα»), βρετανίδας ποιήτριας που ενεπλάκη ενεργά στη δεύτερη περίοδο του υπερρεαλιστικού κινήματος, μεταφρασμένα από τη Σοφία Διονυσοπούλου· στο ίδιο κλίμα, έξι ποιήματα από το Ζωολόγιο ή Συνοδεία του Ορφέα (1911), την πρώτη ποιητική συλλογή του Γκυγιώμ Απολλιναίρ, μεταφρασμένα από τον Γιώργο Γωνιανάκη· τέλος, τέσσερα ποιήματα του αζτέκου βασιλιά-ποιητή Νεζαουαλκόγιοτλ (1402-1472), ενός από τους σημαντικότερους ποιητές, αλλά και σοφούς, της προκολομβιανής Αμερικής, μεταφρασμένα από τα ισπανικά από τη Λούνα Σιμάτου. Ακόμη, στις σελίδες του τεύχους περιλαμβάνεται το δοκίμιο «Μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας» του Θεοδόση Πυλαρινού, με αφορμή δυο συλλογές του ποιητή Κωνσταντίνου Νικολάου, ενώ δημοσιεύονται ακόμη κριτικά σημειώματα για πρόσφατες ποιητικές εκδόσεις από τους και τις Βαρβάρα Ρούσσου, Γιάννη Στρούμπα, Μάνια Μεζίτη, Έφη Κατσουρού, Παναγιώτη Βούζη, Νικόλα Τερμεντζή, καθώς και ποιήματα των Ελευθερίας Θάνογλου, Γιάννη Σοφρά, Δημήτρη Λεοντζάκου, Λεωνίδα Ρήγα, ενώ η ύλη του περιοδικού ολοκληρώνεται στο οπισθόφυλλο με ένα ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου («Ποιος ζει και ποιος πεθαίνει»), με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατό του.
[ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, Ζ. Πηγής 73, 106 81, Αθήνα, tapoiitika.wordpress.com, poetry@govostis.gr]
θέση «Σε κάθε έκκληση της πολιτείας συμμορφώθηκα», παραδέχεται ο Β. Π. Καραγιάννης αφηγούμενος μια διαδρομή πολλαπλών κρίσεων, από το δημοψήφισμα του 2015 μέχρι την πανδημία και από το έγκλημα των Τεμπών μέχρι το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, στη στήλη «ενδόδημα και αποικιακά» του τεύχους 223-224 του περιοδικού λόγου και τέχνης Παρέμβαση, που μας έρχεται από την Κοζάνη. Εκτός από τη στήλη που παρουσιάζεται ως «κάτι σαν ένθετο», στις υπόλοιπες σελίδες του τεύχους που μόλις κυκλοφόρησε δημοσιεύονται ακόμη τα «ημερολόγια αναγνώσεων» του Αντώνη Ν. Παπαβασιλείου, στο δεύτερο μέρος του άρθρου του «Από το Βιβλίο Συμβάντων – της Λέσχης μας»· το κείμενο του Αντώνη Κάλφα, «Η ποίηση Πράξη καιρών λυπημένων ή μονόλογος του Κωστή Μοσκώφ λίγο πριν την αθανασία», με το οποίο συνέβαλε στην παράσταση Η σάρκα σου όλη: Ενθύμιον Κωστή Μοσκώφ, που σκηνοθέτησε ο Χάρης Αμανατίδης και παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Ολύμπου το καλοκαίρι του 2024· το δοκίμιο του Μάκη Καραγιάννη, «Ο συγγραφέας ως διανοούμενος», όπου, με αφορμή τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα, αναρωτιέται για τους τρόπους με τους οποίους ο συγγραφέας μιλάει εκτός του πεδίου της τέχνης και του εργαστηρίου του, ενώ ο Θανάσης Καλλιανιώτης, με το αφήγημα «Οι σενιορίτες του Λος Πουέρτος» συνεχίζει τις αφηγήσεις για τις ναυτικές περιπέτειες της νεότητός του στις θάλασσες και τα λιμάνια του κόσμου. Η ύλη της Παρέμβασης περιλαμβάνει ακόμη ποιήματα και πεζά, μικρά δοκίμια και ενθυμήματα (ξεχωρίζει εδώ η αφήγηση για τέσσερα χέρια των Β. Π. Καραγιάννη και Γ. Χ. Θεοχάρη), ενώ ολοκληρώνεται με βιβλιοκρισίες, καθώς και την «Οδό βιβλίων» και «Πάροδο περιοδικών».
[ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Χ. Μούκα 1, 501 31, Κοζάνη, 24610.34691, paremvasiculture@yahoo.com]
