της Όλγας Σελλά
Είναι, αναμφίβολα, μια τάση της εποχής στο θέατρο, η οποία φαίνεται να διογκώνεται: από τη μεγάλη οθόνη στη σκηνή. Δηλαδή, κινηματογραφικές ταινίες που γίνονται θεατρικές παραστάσεις. Υπήρξε και την περυσινή σεζόν ισχυρή τάση, αλλά φαίνεται ότι και φέτος δεν είναι λίγες οι παραστάσεις που έχουμε ήδη γνωρίσει ως δημοφιλείς κινηματογραφικές ταινίες. Όπως η ταινία «Η τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ» (1994, σκηνοθεσία Φρανκ Ντάραμποντ, που βασίστηκε στη νουβέλα του Στίβεν Κινγκ με τον τίτλο «Rita Hayworth and Shawshank Redemption» και εξιστορεί τη ζωή του τραπεζίτη Άντι Ντουφρέιν, που καταδικάστηκε άδικα σε ισόβια και πέρασε δύο δεκαετίες στις σκληρές φυλακές Σώσανκ.
Δύο νέοι και ταλαντούχοι σκηνοθέτες, οι Αδελφοί Σταυρόπουλοι (ο Δημήτρης και ο Ορέστης) την μεταφέρουν για πρώτη φορά ως θεατρική παράσταση στην Ελλάδα. Και ήταν ένα μεγάλο τόλμημα, οπωσδήποτε. Όχι μόνο γιατί είναι η πρώτη φορά που οι Αδελφοί Σταυρόπουλοι αναλαμβάνουν μια μεγάλη παραγωγή, αλλά γιατί είχαν απέναντί τους και μια εμβληματική ταινία. Η ιστορία είναι γνωστή στους περισσότερους. Το στοίχημα ήταν πώς αυτή η γοητευτική, σκληρή αλλά και ανθρώπινη ιστορία του Στίβεν Κινγκ θα κατάφερνε να γίνει ένα εξίσου ενδιαφέρουν θεατρικό αφήγημα.
Η Εύα Μανιδάκη έστησε ένα σκηνικό πνιγηρό, μουντό, κλειστοφοβικό, αναπόδραστο. Στο κέντρο του δέσποζε το κελί του βασικού ήρωα, του Άντι Ντουφρέιν (Νίκος Ψαρράς), που άνοιγε όταν χρειαζόταν. Ένας άλλος ισοβίτης, ο Ρεντ (Δημήτρης Παπανικολάου), είναι και ο αφηγητής της ιστορίας. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα στωικό, με μια σοφία που σφυρηλατήθηκε σε αντίξοες συνθήκες. Στενή σχέση δημιουργεί ο Άντι με τον ηλικιωμένο Μπρουκς (Γιάννης Μποσταντζόγλου), τον βιβλιοθηκάριο της υποτυπώδους βιβλιοθήκης των φυλακών. Υπάρχει όμως και το σκληρό πρόσωπο της φυλακής: ο διευθυντής Σάμιουελ Νόρτον (Μάνος Βακούσης), που δεν είναι μόνο σκληρός αλλά και διεφθαρμένος. Όπως υπάρχουν και ομάδες που βιάζουν κρατούμενους, όχι γιατί είναι η ερωτική τους επιλογή, αλλά γιατί «έχει να κάνει με την κυριαρχία και την ταπείνωση» όπως λέει ο Ρεντ στον Άντυ, που πέφτει συχνά θύμα αυτής της συμμορίας και βιάζεται πολλές φορές. Γλιτώνει από αυτό το μαρτύριο μόνο όταν ο Άντι, ως έμπειρος τραπεζίτης, βοηθάει τον αρχιδεσμοφύλακα να απαλλαγεί από ένα φόρο μιας κληρονομιάς. Από αυτό το σημείο και μετά αλλάζουν οι συνθήκες φυλάκισής του. Οι τραπεζικές του γνώσεις αξιοποιούνται από τον διευθυντή των φυλακών για να καλύπτει τις κακοδιαχείριση και την υπεξαίρεση χρημάτων, διαδικασία στην οποία απολύτως μετέχει ο Άντι, ενώ αναλαμβάνει και βοηθός του Μπρουκς στη βιβλιοθήκη που αναβαθμίζεται.
Η παράσταση αφηγείται όλη την ιστορία του Στίβεν Κινγκ και τις μικρές ιστορίες των ηρώων. Δίνεται το κλίμα της ανελευθερίας, της τιμωρητικής συμπεριφοράς, των σχέσεων εξουσίας και βίας, αλλά και των ακατάλυτων σχέσεων αλληλεγγύης και φιλίας που δημιουργούνται σ’ αυτό ακριβώς το περιβάλλον. Τονίζεται ιδιαιτέρως η διεκδίκηση της αξιοπρέπειας μέσα σε μια φυλακή, αλλά και τα όνειρα των κρατουμένων –κυρίαρχο στοιχείο της νουβέλας. Δεν παραλείπεται να σημειωθεί, με ιδιαίτερο τρόπο, και ο πανικός στην προοπτική της αποφυλάκισης: «Μας έστειλαν εδώ ισόβια κι αυτό ακριβώς θα πάρουν από μας: μια ζωή ολόκληρη», λέει ο βιβλιοθηκάριος Μπρουκς λίγο μετά την αποφυλάκισή του, που δεν μπόρεσε ποτέ να διαχειριστεί και να χαρεί (σε μια θαυμάσια στιγμή του Γιάννη Μποσταντζόγλου). Αποτυπώνονται οι σκηνές βίας, βιασμών, απόλυτου εξευτελισμού στην απομόνωση, που εναλλάσσονται με τις σκηνές αλληλεγγύης και ακριβής φιλίας. Αυτές οι δεύτερες αποδόθηκαν καλύτερα από της σκηνές βίας και σκληρότητας, που δεν ήταν πάντα τόσο πειστικές.
Έτσι έστησαν την παράσταση οι αδελφοί Σταυρόπουλοι: σαν θεατροποίηση επιμέρους σκηνών από την αφήγηση του Ρεντ, που διαδέχονταν η μία την άλλη με καλό ρυθμό. Η μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, τα σκηνικά της Εύας Μανιδάκη, οι φωτισμοί του Νίκου Βλασσόπουλου, τα κοστούμια της Αλέγιας Παπαγεωργίου, η μουσική του Άγγελου Τριανταφύλλου, η κίνηση του Κρις Ραντάνοφ, όλα συνηγόρησαν σ’ ένα ποιοτικό σκηνικό αποτέλεσμα.
Τον σκηνοθετικό σχεδιασμό ανέδειξαν οι ερμηνείες κυρίως του Νίκου Ψαρρά και του Δημήτρη Παπανικολάου -που είχαν και την ερμηνευτική ποιότητα και την απαραίτητη, για το έργο, σκηνική χημεία- αλλά και του Γιάννη Μποσταντζόγλου. Ο Μάνος Βακούσης έδειξε επιφανειακά τη σκληρότητα και την αναλγησία του Διευθυντή των φυλακών, ενώ οι υπόλοιποι ηθοποιοί, από τους οποίους θα ξεχωρίσω τον Κρις Ραντάνοφ, υποστήριξαν ικανοποιητικά τον ρυθμό και το ύφος της παράστασης.
Οι Αδελφοί Σταυρόπουλοι τόλμησαν να καταπιαστούν μ’ ένα εμβληματικό κινηματογραφικό έργο και να σκηνοθετήσουν μιας μεγάλης κλίμακας παράσταση. Και κατάφεραν να αποδώσουν με τον τρόπο του θεάτρου μια πασίγνωστη και δημοφιλή ταινία, δίνοντας τον ρυθμό, το σασπένς και το συναίσθημα που απαιτούνταν. Παράλληλα, δεν απομακρύνθηκαν από τη σκηνική τους γλώσσα και το ύφος που ήδη έχουμε δει σε παλαιότερες δουλείες τους και ταυτοχρόνως σχεδίασαν μια παράσταση που απευθύνεται σε ευρύ κοινό, καθοδηγώντας έναν πολυμελή θίασο έμπειρων ηθοποιών. Και κυρίως κατάφεραν να μεταδώσουν την παθιασμένη πίστη αυτών των ανθρώπων -που έμειναν για χρόνια έξω από τη ζωή- στη ζωή.
Η ταυτότητα της παράστασης
Συγγραφέας: Στίβεν Κινγκ, Σκηνοθεσία & Διασκευή: Δημήτρης και Ορέστης Σταυρόπουλος, Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, Πρωτότυπη Μουσική: Άγγελος Τριανταφύλλου, Σκηνογραφία: Εύα Μανιδάκη, Ενδυματολογία: Αλέγια Παπαγεωργίου, Φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος, Κινησιολογία: Κρίς Ραντάνοφ, Βοηθός Σκηνοθέτη: Νίκος Ιατρού, Βοηθός Σκηνογράφου: Άννα Μπίζα, Βοηθός Ενδυματολόγου: Νικολέτα Αναστασιάδου, Φωτογραφία / Trailer: Πάτροκλος Σκαφίδας, Γραφιστική Επιμέλεια: Μαύρα Γίδια, Διεύθυνση Παραγωγής: Ιωάννης Παντελίδης
Διανομή: Νίκος Ψαρράς, Δημήτρης Παπανικολάου, Μάνος Βακούσης, Γιάννης Μποσταντζόγλου, Νέστορας Κοψιδάς, Γιώργος Ρούφας, Κρις Ραντάνοφ, Αναστάσης Γεωργούλας, Βασίλης Μπεσίρης, Αντώνης Χρήστου, Νίκος Ιατρού
Θέατρο Άνεσις (Λεωφ. Κηφισίας 14 και Λεωφ. Αλεξάνδρας, Μετρό Αμπελόκηποι)
Τετάρτη 8μ.μ., Πέμπτη και Παρασκευή 9μ.μ., Σάββατο 6μ.μ. και 9μ.μ., Κυριακή 5.30μ.μ.
