επιμ. Αλεξάνδρα Σαμοθράκη
Αν μου που πως είναι παράλογο να μιλώ έτσι για κάποιον που δεν υπήρξε, θα απαντήσω πως ούτε για τη Λισαβόνα έχω αποδείξεις ότι υπήρξε ποτέ, ούτε για εμένα που γράφω ή για οτιδήποτε, όπου κι αν είναι αυτό.
Φερνάντο Πεσσόα
Την 1η Απριλίου 2024 παρουσιάστηκε με πρωτοβουλία του περιοδικού Ο Αναγνώστης, και συνεπικουρία των περιοδικών Χάρτης και Περί ου, από μια ομάδα κριτικών λογοτεχνίας και συγγραφέων στο καφε-βιβλιοπωλείο Ζάτοπεκ η «περίφημη» Ιζαμπέλ Τρενόν, ένα 16χρονο παιδί θαύμα. Ήταν ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα και το περιοδικό ήθελε να συμμετάσχει με αυτόν τον τρόπο στην παγκόσμια ημέρα ψεύδους. Παράλληλα ήταν και μία δοκιμασία του πόσο αντέχει η πραγματικότητα την τεχνητή πραγματικότητα και περισσότερο το πόσο αντέχουν οι αναγνώστες σε ένα κατασκευασμένο λογοτέχνημα- κάτι που στο μέλλον θα μας απασχολήσει επισταμένως.
(οι φωτογραφίες είναι ευγενική προσφορά του Μάνου Παπαγεωργίου)
Λίγα λόγια για «Η μέρα των τίγρεων» της Ιζαμπέλ Τρενόν- εισαγωγή της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη
Η Ιζαμπέλ Τρενόν ετών 16 θεωρείται το θαύμα της λογοτεχνίας. Στα βραβεία Γκονκούρ τον Νοέμβριο του 2023, αν και δεν συνηθίζεται, διαβάστηκε το διήγημα της « Μια τρύπα στο φεγγάρι» που άφησε άφωνους τους παρευρισκόμενους.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Η Ιζαμπέλ Τρενόν στο βιβλίο εστιάζει σε μια γαλλική οικογένεια που για συντρόφους τους έχουν μόνο ολόσωμες φουσκωτές κούκλες που κάθε τόσο αλλάζουν. Η μητέρα έχει έναν πελώριο μαύρο που κοιμάται μαζί του, ο πατέρας μια υπέροχη ξανθιά και οι δυο κόρες τους δυο νέους, η μια μελαχρινό και η άλλη έναν κατάξανθο νεαρό. Ζουν όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι, έχουν σχέσεις μεταξύ τους και συνοδεύονται πάντα με το «έτερον ήμισυ». Στη αρχή όλη αυτή ιστορία θεωρείται από μέρος της κοινωνίας προκλητική, στη συνέχεια όμως πολλοί είναι αυτοί που αποδέχονται όλα όσα συμβαίνουν και μιμούνται τις επιλογές της οικογένειας Ζαντέ. Μερικοί μάλιστα , ξεθαρρεμένοι, το παρακάνουν και επιλέγουν για συντρόφους τους φουσκωτά ομοιώματα ζώων και μάλιστα άγριων ζώων της ζούγκλας. Οι αντιδράσεις είναι πολλές και διαφορετικές…
Οι ομιλητές και όσοι τη γνώρισαν είπαν….
Γιώργος Περαντωνάκης (κριτικός λογοτεχνίας)
Isabelle Trenon: ένας αντεστραμμένος Καζαντζάκης
Τρία αντικειμενικά δεδομένα λαμβάνει υπόψη κάθε κριτικός (!) που σέβεται τον εαυτό του για να προσεγγίσει ένα βιβλίο: τον συγγραφέα, την (προσωπική ή ιδεολογική) σχέση του με αυτόν και το πόσο το θέμα του βιβλίου άπτεται των πολύ προσωπικών του ενδιαφερόντων. Όλα αυτά είναι οι βάσεις για να αξιολογήσει σούπερ θετικά το έργο.
Εν προκειμένω.
Πρώτον. Είχα γνωρίσει τη μητέρα Julie Trenon στη Γλασκόβη, σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα, όπου κι εκείνη ως φιλέλλην μάθαινε για τον πολιτισμό μας. Παρενθετικά τονίζω ότι η φήμη ότι είναι Ελληνίδα είναι ανυπόστατη (εκτός αν έχει κάποια πολύ μακρινή ρίζα που δεν ξέρω). Όταν επέστρεψε στο Παρίσι, παντρεύτηκε τον Ρώσο εμιγκρέ Vladimir Trenin, φυγάδα από τη πουτινική Ρωσία το 2002, που άλλαξε το όνομά του στο γαλλικότερο Trenon. Καρπός του έρωτά τους η μικρή Isabelle.
Δεύτερον. Το καλοκαίρι του 2023 η νεαρή Γαλλίς είχε έρθει στην Ελλάδα, όπου κάναμε μαζί μαθήματα ελληνικών και σε τρεις μήνες κατάφερε να κουτσοδιαβάζει και να μιλάει, όχι βέβαια κάτι πολύ δύσκολο, αλλά τα κατάφερνε μια χαρά στους καθημερινούς διαλόγους. Έτσι, γνώρισα την προσωπικότητά της, την αγάπη της για τα γράμματα, τη φιλομάθειά της, το πηγαίο ταλέντο της…
Τρίτον. Το βιβλίο, το οποίο διάβασα προφανώς στο χειρόγραφο, δείχνει την αντισυμβατική ματιά της Isabelle, που προχωρεί σε ένα είδος πατροκτονίας. Ο αφηγητής, 50 χρονών τώρα, μάχεται μέσα του και έξω του, ήδη από την εφηβική του ηλικία, με τον πατέρα του, τον αντιστασιακό στην Κατοχή Kapétan Élia, κι έπειτα εξίσου βαρύ, δύστροπο και αυταρχικό κηδεμόνα. Η αναφορά του ψευδωνύμου του στην Αντίσταση με έβαλε σε σκέψεις, γιατί αυτό, το «Kapétan Élia», ήταν ο τίτλος που έδωσε ο Καζαντζάκης στον «Καπετάν Μιχάλη» στην πρώτη του γραφή στα γαλλικά. Επομένως, πιστεύω ότι η Trenon κάνει μια ανατροπή του βιβλίου του Έλληνα συγγραφέα, τον οποίο σίγουρα έχει διαβάσει στη γαλλική μετάφραση, καθώς στο μυθιστόρημά της είναι ο γιος κι όχι ο πατέρας ο οποίος αποδεικνύεται ο δυναμικός χαρακτήρας που επαναστατεί.
Πρόκειται για ένα ώριμο πέρα από κάθε προσδοκία βιβλίο, με καλό χειρισμό της υπόθεσης, με ψυχαναλυτικά δίπολα και διακειμενικές συνδέσεις. Αν δεν ήξερα ότι το έγραψε μια δεκαεξάχρονη, θα πίστευα ότι είναι απότοκο ενός φτασμένου λογοτέχνη. Βέβαια έχω μια εικασία γι’ αυτό, …γιατί «Φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα η αληθεία»:
Παρότι αγαπώ πολύ την Isabelle, νομίζω ότι το έργο δεν το έγραψε η ίδια αλλά είναι προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης. Λίγο η ηλικία της, λίγο η δύναμη της γραφής της, λίγο οι αναφορές στον Καζαντζάκη, συμπεραίνω, χωρίς να κατάφερα ποτέ εκμαιεύσω την αλήθεια από την ίδια ή τώρα να είμαι σε θέση να το υποστηρίξω με επαρκή τεκμήρια, ότι ένα πρόγραμμα συγγραφής έγραψε το βιβλίο, ασχέτως αν μετά η μικρή Γαλλίδα το λούστραρε με δικά της στοιχεία. Κι αν έχω δίκιο, ανοίγει μια περίοδος όπου η συγγραφική περσόνα θα εξαφανίζεται πίσω από μηχανήματα, προγράμματα και αλγορίθμους, ένα θέμα αναπόδραστο στο οποίο πρέπει να προσαρμοστούμε.
****
Δημήτρης Καλοκύρης, (συγγραφέας, περιοδικό Χάρτης)
Ισαβέλα ή τίποτα
Όταν πρωτοάκουσα γι’ αυτήν είχα την αμυδρή εντύπωση ότι θα συναντήσω ένα νυμφίδιο με υπερμετρωπικά γυαλιά, κάτι ανάμεσα στην Καναδή Φλόσι του Εμπειρίκου ή την Κοζέτ (ελληνιστί Τιτίκα) των Αθλίων του Ουγκού.
Όταν τη γνώρισα, πέρυσι το καλοκαίρι στη Νάξο, μέσω της ξαδέρφης τού κουμπάρου μου και θείας της εξ αγχιστείας, διαπίστωσα ότι είχα πέσει εντελώς έξω στις εικασίες μου ― πλην της διοπτροφορίας· ήταν ένα μάλλον σεμνό κορίτσι που μιλούσε ακατάπαυστα με κελαρυστή φωνή για θέματα που μου ήταν γενικώς άγνωστα: τραπ μουσική, γιαπωνέζικα κόμικς, σκανδιναβικά αστυνομικά σίριαλ κλπ. Όταν μας σύστησαν, μου χαμογέλασε μηχανικά, μου έδωσε το χέρι κρατώντας με το άλλο το έξυπνο τηλέφωνο και απεχώρησε γαλλιστί προς τα ενδότερα της νήσου τού τικ-τοκ σαν ωρολογιακός μηχανισμός μεταξύ τεχνητής νοημοσύνης και φυσικής μου
ανοησίας…
Είχα ετοιμαστεί να της πω πολλά και ενδιαφέροντα, αλλά έφυγε τόσο απότομα που δεν πρόλαβα να αρθρώσω λέξη — πλην του παραδοσιακού: «Μαγεμένος» (σαν να ήμουν αυλός…), τουτέστιν έμεινα στήλη ανάλατος.
Ούτε καν πρόλαβα να της ζητήσω ένα ανέκδοτο διήγημά της για τον Χάρτη ― κάτι που ανέλαβαν εντέλει, επιτυχώς οι ατζέντηδες και οι δικηγόροι μας και μπορείτε να το βρείτε στο τεύχος που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο σήμερα το πρωί, σε άψογη μετάφραση της κ. Αλεξάνδρας Σαντορίνη ― Συγγνώμη, αλλά με τη γεωγραφία έχω θέματα μνήμης…, κι όλο κάποιο παροξύτονο τετρασύλλαβο νησί μου διαφεύγει…).
*
Ετοιμαζόμουν να της πως ότι ο Σεφέρης, ο ποιητής της δημοφιλούς «Άρνησης», έλεγε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του κόσμου που στις 28 Οκτωβρίου τιμά ως εθνική εορτή μια άρνηση: το Όχι.
O πιο αντιφατικός Γάλλος συγγραφέας είναι ο Ζορζ Σιμενόν: το επώνυμο του εφευρέτη του Κοκαλιάρη (Maigret) ντετέκτιβ μεταφράζεται «Γεώργιος Ναι-αλλά-όχι»: Si-mais-non)· αντίστοιχα και η τιμώμενη νεαρή, κρύβει μια υπερβολική επίταση άρνησης στο δικό της επώνυμο: Ιζαμπέλ Τρενόν = «Ισαβέλα Πολύ-όχι». To μικρό της όνομα, Ισαβέλα, είναι εβραϊκής καταγωγής και δηλώνει τη «θεία υπόσχεση». Όλο μαζί το ονοματεπώνυμό της, δηλαδή, θα μπορούσε να σημαίνει κατά συγχώνευση: «Θεϊκή υπόσχεση αλλά όχι και πολύ [αυστηρή στην τήρησή της;]».
Υποδηλώνει μήπως επίταση άρνησης στο κατεστημένο, δηλαδή σ’ Εμάς, που αγωνιστήκαμε τόσα χρόνια να το προσεγγίσουμε;
Ειρήσθω εν παρόδω ότι τo Trenon στην φαρμακολογία εντοπίζεται ως εμπορική ονομασία στεροειδούς αναβολικού ταχείας δράσης για ζώα και διατίθεται σε ενέσιμη μορφή.
Μα και η δυναμική γραφή της Ιζαμπέλ διαθέτει ισχυρή ανδρογόνο και αναβολική δύναμη.
Η λέξη Τρενόν, εντέλει, περιγράφει μια συμπυκνωμένη φόρμουλα της υπέρτατης άρνησης, του «ουκ εν το πολλώ το φευ».
Ολόκληρο το ονοματεπώνυμό της αποπνέει μια αλαφράδα υπεκφυγής, σχηματίζει στο κενό κάτι το άπιαστο, σαν άστοχο ―πλην ενθουσιώδες― ιδεολόγημα… κάτι σαν την ίδια τη λογοτεχνία, που μπορεί να μην είναι τίποτε άλλο από ένα κακοσχεδιασμένο όνειρο.
Στο άκουσμα της νεανικής της φωνής, λοιπόν, στην παραλία της Νάξου, αναστατώθηκα κι εγώ από τη φευγαλέα παρουσία της. Και δεν έφτανε μόνο αυτό, αλλά, όπως όλοι οι παράκτιοι εκδρομείς:
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ’ όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Κι εδώ κρύβεται το μυστικό δίδαγμα όλων αυτών: Χτίζουμε το παλάτι της φαντασίας στην άμμο, αλλά μόλις φυσήξει το θαλασσινό αεράκι της πραγματικότητας, σβήνεται η αύρα της γραφής και μας πλημμυρίζει η ευφορία της ανάγνωσης…
*
Όσα είπα ως τώρα, φιλολογούν ερμηνευτικά γύρω από το όνομά της, κατά την προσφιλή μου ερευνητική μέθοδο.
Για το έργο της τώρα, έχουν επιστρατευτεί ήδη οι Χατζηβασιλείου του μέλλοντος που γεννήθηκαν μετά το Μιλένιουμ κι αυτοί και ήδη αποστηθίζουν εδάφια του Χάρολντ Μπλουμ, ακονίζοντας τις πένες τους ώστε να γράψουν τα εγκώμια που της αρμόζουν. Οι Κήποι του Λουξεμβούργου έχουν αποκτήσει ειδική περίκλειστη περιοχή όπου καλλιεργούνται μελίρρυτες, οξύοσμες δάφνες για να στέψουν μεθαύριο θριαμβευτικά το ανατέλλον νεανικό μέτωπό της. Και στα ωδεία του Δυτικού τόξου συνωστίζονται να σπουδάσουν οι αυριανοί συνθέτες που θα μελοποιήσουν τα έργα της σε νέους ρυθμούς και νέες τονικές κλίμακες που θα επινοηθούν ειδικά…
Η Ιζαμπέλ Τρενόν, δισέγγονη εκ περιτροπής του Άρθουρ Τζοφ Άρενς απ΄ τη Γαλικία (1867-1937) και ανιψιά, εκ μητρός, τού διάσημου (αλλά μάλλον άγνωστου) Ιωάννη Ζεμενού (1911-1970;), είμαι βέβαιος ότι θα μας απασχολήσει πολύ στο μέλλον, το οποίο, ως γνωστόν, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μας επιφυλάσσει «πολλή ξηρασία».
Ή και όχι:
Τρε-νόν!
****
Ζακ Μουφλόν (Παυλίνα Παμπούδη, περιοδικό Περί ου)
Μια προσωπική μαρτυρία για την Ιζαμπέλ Τρενόν
Χαίρετε, από την όμορφη Νάξο.
Μέχρι τώρα, προσπαθούσα να συγκρατηθώ, όμως, αφού όλοι πλέον μιλάνε για το φαινόμενο Ιζαμπέλ Τρενόν, οφείλω να καταθέσω κι εγώ την άποψή μου και να σας δώσω μερικές πληροφορίες: Η Ιζ είναι ένα αγγελόμορφο τέρας, μια σκατούλα με σαντιγί, με το συμπάθειο.
Ξέρω τι σας λέω, τη γνωρίζω πιο καλά απ’ όλους – εκτός από τη μάνα της, τον μάνατζερ και τον ψυχαναλυτή της. Τη γνωρίζω από το πορτ μπεμπέ, από τότε που αυτή ήταν 4 μηνών κι εγώ 11. Και μη σας περάσει από το νου ότι την ζηλεύω. Δεν τη ζήλεψα ποτέ, ούτε για τις παριζιάνικες πιπίλες της ούτε για το γιογιό ούτε για τον Πέπε που έλεγε «μαμά!» (χάλια ήταν, του είχα βγάλει το ένα μάτι) ούτε, αργότερα, για εκείνο το δαντελένιο σουτιέν.
Το θέμα μου είναι καθαρά ηθικό και πνευματικό: θέλω να την καταγγείλω για λογοκλοπή. Μάλιστα. Τα 2/3 αυτών που θα διαβάσετε – αν ποτέ τα διαβάσετε – είναι κλεμμένα από εμένα! (Βεβαίως, μαζί καταγγέλω και την κοινωνία και την τύχη, που δεν δίνουν ίσες ευκαιρίες, αλλά πάντα μεροληπτούν).
Εξηγούμαι: αν και η δική μου μάνα ήξερε λίγα γαλλικούλια, αν δεν ήταν ακοινώνητη και αθυρόστομη αλλά κοσμική, γαλίφω και στριφογυριζάμενη, κι αν φορούσε μπικίνι, σίγουρα θα είχε κι αυτή τις διασυνδέσεις που απέκτησε η γειτόνισσα, η κ. Ιουλία (Ζυλί τώρα, χα!), και τώρα δεν θα γινόταν λόγος για το θαύμα Ιζαμπέλ Τρενόν, αλλά για το θαύμα Ζαχαρούλα Μουφλουζέλη.
Εγώ είμαι η Ζαχαρούλα. Αλλά εμένα δεν με ξέρει ο κόσμος όλος, μόνο ελάχιστοι άνθρωποι, κι αυτοί, αποκλειστικά Ναξιώτες. Εντάξει, κι ένας καθηγητής Θρησκευτικών από την Καρδίτσα. (Αν ήμουν γνωστή βέβαια, θα με ήξεραν όλοι ως Ζακ– αυτή γιατί την λένε χαϊδευτικά Ιζ;)
Ναι, Ζακ Μουφλόν. Γιατί, το ταλέντο το έχω εγώ – και όχι εκείνη…
Η παιδική μου φίλη (φίλη, τι να λέμε τώρα;), έχει ταλέντο μόνο στο να εκμεταλλεύεται ανθρώπους και καταστάσεις. Είναι διαβολική, Θε μου σχώρα με…. Φυσικά, το ξέρετε πως το πολυδιαφημισμένο βιβλίο της ΔΕΝ το έχει γράψει ακόμα. Απλώς μιλάει γι αυτό – σα να υπάρχει. Όπως μιλάμε για τον θεό – Θε μου, σχώρα με…
Πολύ προχωρημένη στρατηγική, ακόμα και για τους παμπόνηρους καιρούς μας: η παμπόνηρη, περιμένει να παρουσιαστεί πρώτα το βιβλίο της, να επαινεθεί, να βραβευτεί σίγουρα – και μετά, αααν χρειαστεί, να γραφτεί κιόλας.
Σιγά που θα χρειαστεί… Αφού τότε δεν θα χρειάζεται πια ούτε να διαβαστεί!
Μα και τι θα έγραφε – αν έγραφε – η κλέφτρα;
Τη ρομαντική σκηνή με το σύννεφο πάνω από την ψησταριά; Τη σκηνή με την αποτρίχωση στη θάλασσα, το παθιασμένο φιλί της Μ. στην Κ. καθώς πήγαιναν για ανακύκλωση; Την περιγραφή των τριών παράταιρων πολυθρονών;
Όλα θα είναι ακριβώς όπως της τα έχω διηγηθεί εγώ με κάθε λεπτομέρεια, εκείνη τη μέρα που συγκρίναμε στην αποθήκη ποιανής έχουν μεγαλώσει πιο πολύ τα βυζάκια, που για να με αφήσει να της τα πιάσω, με υποχρέωσε να της λέω διάφορα!
Όσο για την κύρια σκηνή, αυτή με τις δυο τίγρεις σε οίστρο – αυτή της τη διηγήθηκα όταν με άφησε να της κατεβάσω το σλιπ.
Κι άλλες ιστορίες μου έκλεψε, κάτω από παρόμοιες συνθήκες (ναι, και ο καβγάς στο νεκροταφείο, και η περιπέτεια του ομοφοβικού κτηνίατρου, και το δείπνο με γατόψαρο μαγιονέζα κάτω από το φως των κεριών που θα διαβάσετε, αν ποτέ τις γράψει, είναι δικές μου εμπειρίες ή επινοήσεις.
Ακόμα και η χαριτωμενιά που είπε σε μια συνέντευξη, για τα παιδάκια που πλατσουράνε στα ρηχά και βουτούν το κεφάλι τους εκεί που κατούρησαν, κι αυτή, εγώ της την είχα πει… ).
Ναι, έχω μεγάλο ταλέντο να φτιάχνω και να αφηγούμαι ιστορίες – αλλά τι να το κάνεις το ταλέντο αν δεν έχεις διασυνδέσεις…
Καλά, το ξέρω πως ακόμα και η δυσφήμιση είναι διαφήμιση – γι αυτό σταματώ εδώ και δεν θα σας αποκαλύψω άλλα, ούτε για το ποιόν της Ιζ ούτε για το περιεχόμενο των πολυσυζητημένων Τίγρεων της.
Πάντως, πρέπει να προσθέσω πως εκτός από δημόσια καταγγελία, θα της κάνω και μάγια (έχω κι άλλο κληρονομικό χάρισμα, από την προγιαγιά μου) και ΔΕΝ πρόκειται να πουλήσει τίποτα, αααν καταφέρει ποτέ να εκδώσει το κλεπταποδόχο βιβλίο της.
Με εκτίμηση
Ζακ Μουφλόν, Ι΄ ΕΠΑΛ Νάξου
(και για την αντιγραφή, Παυλίνα Παμπούδη, τουρίστρια)
*****
Στάθης Κουτσούνης (ποιητής)
Το Σύνδρομο imagitori
Νιώθω μεγάλη χαρά, και τιμή ταυτόχρονα, που μου δίνεται η ευκαιρία να πω κι εγώ λίγα λόγια για την Isabelle Trenon, το χαρισματικό αυτό παιδί, το παιδί-θαύμα της παγκόσμιας, το τονίζω, λογοτεχνίας, που απλώς τυχαίνει να γράφει στα γαλλικά.
Τύχη αγαθή, φίλες και φίλοι, συμβαίνει να έχω κι εγώ γνωρίσει αυτό το κορίτσι, στο οποίο και υποκλίνομαι. Ένας πολύ καλός φίλος μου, ονόματι Ποθητός Ρουμελιώτης, ορμώμενος εξ Ανδριτσαίνης Ολυμπίας, έχει εγκατασταθεί και ζει μόνιμα εδώ και πολλά χρόνια στο Παρίσι. Πριν από έναν χρόνο περίπου, τον πλησίασε ως πρόεδρο του Ελληνογαλλικού εν Παρισίοις Συνδέσμου, η μητέρα τής Isabelle, η οποία έλκει την καταγωγή της από την Ελλάδα και μάλλον από τα μέρη μας, και λέω από τα μέρη μας διότι τυχαίνει να είμαι κι εγώ Oλύμπιος. Έτσι μάλιστα εξηγείται και η προτίμηση να παρουσιαστεί το βιβλίο από τον Αναγνώστη, ο διευθυντής του οποίου, κύριος Γιάννης Μπασκόζος, κατάγεται επίσης, εξ όσων γνωρίζω, από την περιοχή αυτή. Ο κύριος Μπασκόζος είναι εδώ και μπορεί στο τέλος να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει αυτή την αυθαίρετη ίσως σκέψη μου.
Η μητέρα της Isabelle απευθύνθηκε στον φίλο μου επειδή ήθελε να μάθει η κόρη της Ελληνικά, καθώς ήταν γνωστό ότι εκείνος παρέδιδε μαθήματα Ελληνικών σε Γάλλους, αλλά για κάποιους λόγους δεν την ανέλαβε. Κράτησε όμως επαφές με τη μητέρα της, η οποία του εκμυστηρεύτηκε ότι η κόρη της ήταν ένα παιδί ιδιαίτερο, αλλά και δύστροπο, που όμως δεν ήταν σε θέση να καταλάβει πώς ακριβώς θα μπορούσε να τη βοηθήσει, γι’ αυτό και της πρότεινε μια φημισμένη ψυχολόγο στο Στρασβούργο.
Λοιπόν, ο φίλος μου μού μίλησε για αυτή την περίπτωση και σε ένα ταξίδι μου στο Παρίσι πριν από έξι μήνες επισκεφθήκαμε μαζί την Isabelle στο σπίτι της. Τίποτε δεν φαινόταν σε αυτό το παιδί από το μεγάλο ταλέντο της, μέχρι που διάβασα μερικές μόνο σελίδες από το βιβλίο της και άρχισα να συζητώ μαζί της.
Η Isabelle Trenon δεν έχει συνείδηση ότι είναι συγγραφέας, γράφει όπως κάποιος αναπνέει, γράφει όπως ο σκορπιός χύνει το δηλητήριό του όταν βρεθεί εν κινδύνω, γράφει με τον τρόπο που πετάει ένα πουλί. Αναρωτιέται κανείς γιατί αναπνέει ή γιατί το πουλί πετάει; Οπωσδήποτε όχι. Άρα η Trenon γράφει φυσικά. Αυτό είναι κατά την άποψή μου το ιδιαίτερο και πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της γραφής της, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα να παράγει ακατέργαστο έργο. Και γνωρίζουμε όλοι, νομίζω, ότι το ακατέργαστο έχει τη γοητεία του αυθεντικού, του πρωτότυπου, όπως ένα ακατέργαστο διαμάντι, ακόμη και του υγιεινού, όπως η ακατέργαστη ζάχαρη.
Έτσι λοιπόν, όταν μαζεύεται στα σωθικά της Isabelle υλικό από λέξεις αρχίζει να την πιέζει, όπως πιέζει το έμβρυο που ωριμάζει την κοιλιά της γυναίκας γυρεύοντας διέξοδο. Τότε η μικρή συγγραφέας μας γεννάει γράφοντας και αφήνει το γέννημά της ως έχει, χωρίς διορθώσεις, χωρίς καλλωπισμούς, χωρίς ψιμύθια, λες κι έχει διαβάσει το ποίημα «Ένας γέροντας στην ακροποταμιά» του Σεφέρη, ο οποίος σε κάποιο σημείο γράφει:
Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί ετούτη η χάρη.
Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές που σιγά σιγά βουλιάζει
και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της
Γυμνή εντελώς λοιπόν η γραφή της Τρενόν.
Πριν από έναν περίπου μήνα, σε ένα ταξίδι μου στο Στρασβούργο, συναντήθηκα με την διεθνούς φήμης κλινική ψυχολόγο που πρότεινε για την Izabellee ο φίλος μου, Ελληνίδα που ζει μόνιμα και εργάζεται στο Στρασβούργο, την Άλκηστη Κουτρούνη. Η κυρία Κουτρούνη, είχε κληθεί στο Παρίσι από τη μητέρα της Isabelle για κάποιες συνεδρίες με την κόρη της και διέγνωσε ότι το παιδί αυτό διακατέχεται από το Σύνδρομο imagitori. Όπως μου εξήγησε, πρόκειται για ένα σύνδρομο που απαντάται στη διεθνή βιβλιογραφία, έστω και αν τα περιστατικά είναι σπάνια στην πραγματική ζωή. Το imagitori προέρχεται από τις λέξεις imagination: φαντασία και satori: φώτιση (όρος του βουδισμού και του Ζεν) και το συναντούμε σε άτομα τα οποία έχουν ιδιαίτερη σχέση με το υλικό κάποιας τέχνης, χωρίς να είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν το ταλέντο τους. Έτσι, ένας εγκεφαλικός νευρώνας δημιουργού που διακατέχεται από το Σύνδρομο Imagitori, όταν αυτόματα ενεργοποιηθεί, παράγει ακατέργαστο καλλιτεχνικό υλικό με ρυθμό αναπνοής. Ο Μότσαρτ, για παράδειγμα, είναι μια περίπτωση καλλιτέχνη που είχε το Σύνδρομο imagitori. Tο ίδιο και η Izabelle, η οποία, έχοντας αυτή την ιδιαίτερη ευαισθησία με τις λέξεις, είναι καταδικασμένη να παράγει λογοτεχνικά αριστουργήματα.
Κλείνοντας, δεν θα κρύψω ότι στέκομαι με δέος απέναντι στο μικρό αυτό θαύμα και έχω την πεποίθηση ότι ο τρόπος γραφής και η θεματογραφία τής εν λόγω συγγραφέως θα αλλάξουν τον ρου της λογοτεχνικής πορείας παγκοσμίως.
Μένει βέβαια να αποδειχθεί.
Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας!
*****
Τζούλια Γκανάσου (συγγραφέας)
«Γιατί η Isabelle Trenon γράφει μέσα σε σάουνα και υδρομασάζ…»
Συνάντησα την Isabelle Trenon σε ένα soirée συμφοιτητών γυναικών από το τμήμα της Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (ParisIV). Πρόκειται για μια ομάδα συνεχιστών του έργου της Simone de Beauvoir. Το καίριο ερώτημα, στη μοναδική περίπτωση της Trenon, ήταν γιατί γράφει μέσα σε σάουνα και υδρομασάζ. Η συγγραφέας αποκάλυψε με τόλμη ότι πάσχει από έντονη νοσταλγία για τη μήτρα. Ως εκ τούτου, επιλέγει κάποιο ζεστό, υγρό περιβάλλον όπως η σάουνα, το υδρομασάζ, μια θερμαινόμενη πισίνα, η μπανιέρα του σπιτιού της γεμάτη με καυτό νερό, ώστε να αισθάνεται ασφαλής και να μπορεί να μιλήσει και να γράψει για τα πάντα. Η Trenon υποστηρίζει ότι όλοι πάσχουμε από τη «νοσταλγία της μήτρας» και ότι το «δεύτερο φύλο» για το οποίο έγραφε η Beauvoir, είναι το ανδρικό κομμάτι που έχουμε όλοι μέσα μας και πρέπει να το διαλύσουμε ώστε να ζούμε απελευθερωμένοι. Στο υπό έκδοση μυθιστόρημα της δεκαεξάχρονης, «Le jour des tigres», κάθε μέλος μιας ολόκληρης οικογένειας έχει για σύντροφο μια ολόσωμη φουσκωτή κούκλα που κάθε τόσο αλλάζει. Σε αυτό το πλαίσιο, η Isabelle Trenon υποστηρίζει ότι η «νοσταλγία της μήτρας» δημιουργεί και καλλιεργεί κενά στη ψυχοσύνθεση του σύγχρονου ανθρώπου τα οποία εκφράζονται μέσω της αναζήτησης της κούκλας (με την οποία παίζαμε και ταυτιζόμασταν στα παιδικά μας χρόνια ή την οποία θα επιθυμούσαμε να έχουμε αλλά δεν κατέστη εφικτό). Η Trenon τονίζει ότι μόνο αν παταχθεί, ολοσχερώς, το αρσενικό κομμάτι στον ψυχισμό όλων μας, θα έχουμε επιτέλους μια υγιή συνύπαρξη.
Και μερικές τελευταίες παρεμβάσεις…
Ο Γιάννης Πάσχος, βραβευμένος συγγραφέας (Βραβείο Αναγνώστη και Κρατικό Βραβείο) αλλά και βιολόγος συμπλήρωσε στα όσα αποσπασματικά γνωρίζουμε για την Ιζαμπέλ Τρενόν πως σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες της Βιολογίας υπάρχουν 61 σημεία στο DNA που καθορίζουν τη λογοτεχνική ευφυία. Μάλιστα συμπλήρωσε ότι είναι πιθανόν στο μέλλον οι εκδότες μαζί με τα κείμενα να ζητούν από τους υποψηφίους συγγραφείς και δείγμα DNA που να πιστοποιεί τη σίγουρη επιτυχία του βιβλίου.
Ο Γιώργος Βέης σε ένα βίντεο από το Παρίσι, το οποίο παρουσιάστηκε στην εκδήλωση, ανέφερε ότι είχε συναντηθεί με την Ιζαμπέλ σε ένα καφέ στο Παρίσι, μίλησε μαζί της για τις επιρροές της τόσο από τον Προυστ όσο και από το ΝτεΣ άντ και της συνέστησε ειδικά με τον τελευταίο να είναι πολύ προσεκτική.
Τέλος ο Γιάννης Μπασκόζος, Διευθυντής του περιοδικού Ο Αναγνώστης συμπλήρωσε ότι είχε συναντήσει τυχαία ενάμιση χρόνο πριν, σε μια ταβέρνα στο Φιλότι της Νάξου, τη μητέρα της Ιζαμπέλ που του μίλησε για το παιδί της (τότε ήταν μόλις 14,5 χρονών) και αργότερα του έστειλε τα χειρόγραφά της, τα οποία ο ίδιος ενεχείρισε στην Αλεξάνδρα Σαμοθράκη, η οποία βρήκε επαφή με την ίδια την Ιζαμπέλ και προχώρησε σε αυτή την έρευνα που κατέληξε στο αφιέρωμα στην Αθήνα.
Και μία πραγματικότητα ….
Η κοπέλα που μίλησε ως Ιζαμπέλ Τρενόν ήταν μια νεαρή ονόματι Μελίνα, 16 χρονών, η οποία γράφει αξιόλογα κείμενα. Ίσως τελικά το φαινόμενο Τρενόν δεν ήταν τόσο φανταστικό όσο το δημιουργήσαμε.
Φυσικά το γλεντήσαμε …
