του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Όλα πήγαν καλά. Το 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων χάρισε στους βιβλιόφιλους ένα πενθήμερο συνάντησης με συγγραφείς, ιδέες και φυσικά με βιβλία. Σε πέντε διαφορετικούς χώρους που ακτινώνονται πέριξ των δύο βασικών κτιρίων, του Αρσενάλι και του αμφιθεάτρου Μίκης Θεοδωράκης φιλοξένησε πολύ κόσμο «βάφοντας» βιβλιοφιλικά την πόλη των Χανίων.
Όπως και πέρυσι το Φεστιβάλ στηρίχτηκε σε καλεσμένους έλληνες συγγραφείς από Αθήνα, σε πολλούς ισπανόφωνους συγγραφείς και βεβαίως συγγραφείς και μελετητές από την Κρήτη. Ο δήμαρχος Χανίων και ο αντιπεριφερειάρχης πολιτισμού της Περιφέρειας Κρήτης σε μια πρόχειρη τελική αποτίμηση έδειξαν ότι πιστεύουν στον θεσμό και σκέπτονται του χρόνου να είναι έτοιμα τα επτά κτίρια των Νεώριων αυξάνοντας έτσι κατά πολύ τις χωρικές δυνατότητες των εκδηλώσεων. Επίσης σε μας τους επισκέπτες έδειξαν τον τρόπο να μπορείς να χρησιμοποιείς προγράμματα ευρωπαϊκά και εγχώρια κονδύλια για αυτό που οι ίδιοι ονόμασαν «άυλη κληρονομιά» και να την προσφέρεις στους κατοίκους της πόλης.
Οι εκδηλώσεις φέτος τιμήθηκαν με την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, σημάδι ότι το Φεστιβάλ Χανίων μπαίνει επίσημα στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας ως ένα σημαντικό γεγονός.
Όπως και πέρυσι μεγάλη τιμώμενη ήταν μια δημοφιλής χανιώτισσα συγγραφέας, η Ιωάννα Καρυστιάνη. Πολυπληθές το ακροατήριο άκουσε με προσοχή την συγγραφέα. Έμεινε σε όλους η ατάκα της “Σ’ όλη μου τη ζωή αγωνίζομαι να μην με ξελογιάζει το συμφέρον”.
Οι λατινοαμερικανοί συγγραφείς Ραμίρεζ, Παδούρα, Γκαμπόα ξεχώρισαν για την πληθωρικότητά τους τη δημοφιλία που απολαμβάνουν για τις απόψεις τους, την δυνατότητα που έχουν να μεταδίδουν το αίσθημα ότι είναι «κάποιοι σαν εμάς». Ο νικαραγουανός Σέρχιο Ραμίρες, πρώην κυβερνητικό στέλεχος του Ορτέγκα και μετέπειτα αντίπαλος των δικτατορικών μεθόδων έδειξε με το παράδειγμα του πόσο κοντά είναι ο «αριστερός» μονοκομματισμός με την φασιστική καταπίεση.
Ξεχώρισαν με την παρουσία τους δύο βαλκάνιες νεαρές γυναίκες συγγραφείς: η βορειομακεδονίτισσα Ρουμένα Μπουζάροφσκα και η βόσνια Λάνα Μπάστασιτς. Βραβευμένες και οι δύο, γνωστές πια σε Αμερική και Ευρώπη, προβλημάτισαν το ελληνικό κοινό γιατί αυτές μπόρεσαν να ξεπεράσουν τα όρια σιωπής ενώ οι έλληνες λογοτέχνες αδυνατούν. Και οι δύο υποστήριξαν ότι γράφουν «τοπικά» για να μιλήσουν πανευρωπαϊκά. Η Μπουζάροφσκα είπε ότι έγραψε το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Δεν πάω πουθενά» για να κριτικάρει την τάση των νέων της χώρας της να θέλουν να φεύγουν υποτιμώντας την ίδια τη χώρα τους. Στηλίτευσε με μελανά χρώματα τα γεγονότα των χρυσαυγιτών στη Θεσσαλονίκη που κανιβάλισαν έκθεση βορειομακεδονίτη εικαστικού ενώ κι αυτή έπρεπε να κυκλοφορεί με σωματοφύλακες σαν ροκ σταρ για τον φόβο πιθανόν επεισοδίων. Η Μπάστασιτς με το τελευταίο βιβλίο της «Πιάσε το λαγό» μίλησε για την εμφύλια διαμάχη στη χώρα της – έφτασε να διχαστεί ακόμα και η γλώσσα τους – και την ανάγκη να βρεθεί τρόπο να ξεπεραστεί. Και οι δύο συγγραφείς τόνισαν την ανάγκη συναντήσεων των συγγραφέων από τις βαλκανικές χώρες, κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει, μόνον που από αυτές λείπουν οι έλληνες συγγραφείς.
Ενδιαφέρουσες ήταν και οι μεμονωμένες παρουσιάσεις βιβλίων σύγχρονων συγγραφέων όπως αυτές των Έρση Σωτηροπούλου, Νίκου Δαββέτα, Χρήστου Οικονόμου, Λεωνίδα Κακάρογλου, Κατερίνας Κωστίου, Γιάννη Πάσχου και πολλών άλλων.
Με ενδιαφέρον παρακολούθησε το αναγνωστικό κοινό τις συζητήσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο Μανώλης Ανδριωτάκης μίλησε για την δυναμική των νέων τεχνολογιών σε πολλούς τομείς της ζωής μας, καθησυχάζοντας κατά κάποιον τρόπο τους φόβους για την υπερίσχυση των μηχανών. Περίπου το ίδιο είπε και ο Πέτρος Τσελεπίδης, πρώην καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης στο Κίνγκστον, τονίζοντας ότι οι μηχανές μπορούν να πετύχουν πολλά αλλά θα τους λείπει πάντα η κατανόηση.
Σημειώνω ξεχωριστά κάποιες εκδηλώσεις που νομίζω θα έπρεπε να αναβαθμιστούν, μιλώ για τις διασταυρώσεις συγγραφέων με ενιαία θεματολογία, όπως αυτή των Κώστα Ακρίβου – Νίκου Μάντη για τα αρχαιόθεμα μυθιστορήματα («Η αρχαία Ελλάδα στο σύγχρονο μυθιστόρημα») ή αυτή των πολύ νεαρών συγγραφέων Χ.ΚαλαΪτζίδη, Μ.Μαλανδράκη και Α. Μυλωνάκη με τίτλο «Ένας κόσμος σε αναζήτηση». Σε αυτές τις αναζητήσεις θα μπορούσαν να συνομιλούν για το ίδιο θέμα και καλλιτέχνες από άλλα είδη τέχνης, εικαστικοί, μουσικοί, θεατρικοί συγγραφείς.
Ο Αναγνώστης στο Φεστιβάλ Χανίων
Ο Αναγνώστης συμμετείχε στο 2ο Φεστιβάλ Χανίων με ένα ιδιαίτερο και «καυτό» θα λέγαμε θέμα: “Το μέλλον της ανάγνωσης, τα παιδιά». Η συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Ελένη Σβορώνου παρουσίασε με στοιχεία τη θέληση των παιδιών να διαβάσουν, διευρύνοντας την έννοια της λέξης «διαβάζω». Η κριτικός λογοτεχνίας και συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Μαρίζα Ντεκάστρο μίλησε για την ηθική αξία της ανάγνωσης, για την ανάγκη να εξασκηθούν τα παιδιά στην ανάγνωση και το πως διαμορφώνεται το αναγνωστικό γούστο των παιδιών. Η Βασιλική Βασιλούδη, καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας μίλησε για το πως η διδασκαλία των μελλοντικών δασκάλων θα βοηθήσει ώστε να αναλάβουν αργότερα οι ίδιοι την αναγνωστική συμπεριφορά των μικρών μαθητών τους. Ακολούθησε εργαστήριο με θέμα “το βιβλίο στη σχολική τάξη”.Ένα θέμα που δεν τελειώνει αλλά συνεχώς προστίθενται σε αυτό νέα δεδομένα.
