της Μαρίζας Ντεκάστρο
Μασκαρεμένοι οι άνθρωποι υποδύονται ρόλους, αλλάζουν μορφή, διατηρούν τα χαρακτηριστικά τους και επιτρέπουν στους συγγραφείς να μιλήσουν για την κοινωνία, την πολιτική, τη φιλοσοφία…
Ο Μπαρναμπούς, μισό ποντίκι μισός ελέφαντας, ζει σε ένα μυστικό εργαστήριο όπου κατασκευάζονται τέλεια κατοικίδια. Ο ίδιος είναι αποτυχημένο είδος και ο προορισμός του είναι η ανακύκλωση, δηλαδή ο θάνατος. Όμως διεκδικεί το δικαίωμά του στη ζωή και οργανώνει τη μεγάλη απόδραση όλων των εξίσου αποτυχημένων συντρόφων του. Οι καταπληκτικοί Αδελφοί Φαν άφησαν πίσω τους τη γλύκα που διαπνέει τα προηγούμενα βιβλία τους, Ο κηπουρός της νύχτας και Εκεί που ο ωκεανός συναντά τον ουρανό, (εκδ. Μεταίχμιο) και συνέθεσαν μια τολμηρή, ανατριχιαστική ιστορία, σκοτεινή και από την άποψη της εικονογράφησης, με πλάσματα δύσμορφα και απελπισμένα που κινούνται σε χώρους ψυχρούς και αφιλόξενους.
Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί από τα παιδιά ως μία ιστορία για το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Είναι και αυτό. Σε ένα δεύτερο επίπεδο υπενθυμίζει στους ενηλίκους τα πειράματα ευγονικής στα οποία επιδόθηκαν οι Ναζί και άλλοι, καθώς και τις δραστηριότητες των εταιριών βιοτεχνολογίας οι οποίες μέσω γονιδιακών τροποποιήσεων προτείνουν τη βελτίωση της απόδοσης φυτών και σπόρων. Ουσιαστικά οι Αδελφοί Φαν καταδικάζουν σε τούτο έργο τους την έπαρση παντοδυναμίας των σύγχρονων ανθρώπων.
*****
Στο θαυμάσιο πεζογράφημα Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή της Γεωργίας Γαλανοπούλου, για νέους και ενηλίκους, δεν διαβάζουμε μια οποιαδήποτε ιστορία με γάτες. Οι γάτες εκπροσωπούν οπωσδήποτε τον εαυτό τους ως αγαπημένα ζώα του σπιτιού, αλλά ο πυρήνας και το μήνυμα είναι διαφορετικά αφού οδηγούν τους αναγνώστες σε σκοτεινές στιγμές της Ιστορίας, τότε που κυριαρχούσαν προκαταλήψεις που οδηγούσαν στον αφανισμό ανθρώπων και ζώων.
Με αφάνταστη καλλιέπεια, λογοτεχνικότητα και αφηγηματική ροή όπως στα παραμύθια που διηγούνται στους νεότερους οι παλιοί, η συγγραφέας έπλεξε μια ιστορία που ξεφεύγει κατά πολύ από τα συνηθισμένα. Η Γεωργία Γαλανοπούλου με τη δική της μαύρη ηρωίδα διευρύνει το πεδίο του προβληματισμού. Το γεγονός ότι η ιστορία της διαδραματίζεται τον Μεσαίωνα που ο Μαύρος θάνατος, η πανώλη, εξολόθρευε τον πληθυσμό της Ευρώπης μας φέρνει στο σήμερα και σε όσα περνά η ανθρωπότητα εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού. Εγκλεισμός, κυνήγι μαγισσών (που μπορεί να ονομάζεται εμβόλιο ή κυβερνητικές πολιτικές), γενικευμένη αγωνία περιμένοντας το φως στο τέλος του τούνελ…
Η ζωγράφος Κατερίνα Χαδουλού ακολουθεί την ίδια εικαστική γραμμή με το προηγούμενο της συγγραφέως (Ψηλοκάραβοι, Πατάκης). Ζωγραφίζει με μολύβι ολοσέλιδες εικόνες και βινιέτες που παραπέμπουν σε παλαιά χαρακτικά και πίνακες, συνδέοντας τα εντός και τα εκτός του κειμένου με τη σκοτεινή εποχή κατά την οποία διαδραματίζεται η ιστορία.
*****
Διάβασα το Για να ενωθούμε θ’ ανακατευτούμε σαν βιβλίο πολιτικής αγωγής για παιδιά. Γιατί οι κότες του Laurent Cardon κάνουν πολιτική και γίνονται το όχημα για να εξηγήσουμε στους μικρούς πως όταν οι άνθρωποι παραμερίζουν εγωισμούς, υπεροψία, καυγάδες, και, ποιος θα είναι ο αρχηγός, μπορούν να ενωθούν και να φτάσουν σε συμφωνία για το κοινό καλό. Οι κότες, άσπρες, μαύρες, καφετιές, αντιπροσωπεύουν την ποικιλία ανθρώπινων τύπων και χαρακτήρων (ηγέτες, ακόλουθοι, εριστικοί, φιλοσοφημένοι, κλπ.). Οι κότες δοκιμάζουν κάθε συνδυασμό για να βρεθεί ο επικεφαλής, κάνουν ψηφοφορία… τελικά καταλαβαίνουν ότι οι διαχωρισμοί δεν οδηγούν πουθενά και πως μόνο αν ανακατευθούν μεταξύ τους, και άρα κατακτήσουν την ισότητα, μπορούν να πετύχουν τον σκοπό τους. Όπως άλλωστε οι άνθρωποι!
*****
Και από το μάθημα στοιχειώδους πολιτικής διαπαιδαγώγησης με βοηθό τα κοτόπουλα, περνάμε σε έννοιες πολύ πιο σύνθετες, με οδηγό τα σχήματα και τα χρώματα, στο δίγλωσσο (ελληνικά αγγλικά και σε συνεργασία με τον οργανισμό World Human Forum, https://worldhumanforum.earth) Μπλε και Κόκκινο της Mireya Tabuas: στις ποικίλες ιδεολογικές απόψεις και στην επιμονή για την επικράτησή τους. Το ανώνυμο παιδί της ιστορίας παλαντζάρει ανάμεσα στους γονείς του που πρεσβεύουν καθένας τις ιδέες του και αναρωτιέται κατά πόσον τα κοντινότερά του άτομα, που χρωματίζονται ο ένας με το κόκκινο και η άλλη με το μπλε (χρώματα που υποδεικνύουν διαφορετικές ιδεολογικές αντιλήψεις) και πολλοί άλλοι επίσης, μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά παρόλες τις διαφορές τους. Και αν τελικά μπορούν να δεχτούν ότι υπάρχει ενδεχομένως μέση οδός και σύγκλιση απόψεων, όπως συμβαίνει όταν ανακατεύουμε τα χρώματα δημιουργώντας ένα νέο. Απίστευτα ευρηματικό βιβλίο ως προς τον σχεδιασμό του που ενσωματώνει μια κατ’ εξοχήν παιδική ιστοριούλα σε ένα αφαιρετικό και σχηματικό πλαίσιο στο οποίο διακρίνεται με σαφήνεια πώς λειτουργεί η προπαγάνδα και η προσπάθεια – για να μην πω «ο αγώνας»- για την επικράτηση μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας.
*****
Ο Charlie Mackesy, βρετανός κομίστας και σχεδιαστής του βιβλίου, Το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο, ενός βιβλίου φιλοσοφικού που μοιάζει με μπλοκ σχεδιαστικών δοκιμίων και χειρόγραφων σημειώσεων, συμπυκνώνει τις αξίες του για τη ζωή και σκιαγραφεί την πορεία προς την ωριμότητα.
Τέσσερις ήρωες, το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο, συναντιούνται τυχαία και κουβεντιάζοντας ταξιδεύουν προς το σπίτι, όπως αναφέρει σε κάποιο σημείο το αγόρι. Οι τέσσερις είναι στην πραγματικότητα ένας και μοναδικός χαρακτήρας, ο οποίος, ανάλογα με την ηλικία του, υποδεικνύει μία πλευρά του εσωτερικού κόσμου καθενός μας στην πορεία προς την ωριμότητα. Ο συγγραφέας παίζει λοιπόν με τα μεγέθη των ηρώων σκιαγραφώντας σταδιακά σε κάθε νέα γνωριμία αυτή την πορεία. Όταν είμαστε μικροί σαν τον τυφλοπόντικα, νιώθουμε ευάλωτοι, ως παιδιά θέτουμε ερωτήματα και έχουμε την περιέργεια να γνωρίσουμε καινούρια πράγματα, μπαίνοντας στην εφηβεία, ας πούμε πως την αντιπροσωπεύει η αλεπού, έχουμε ψυχολογική αναστάτωση και μεταπτώσεις, μελαγχολούμε και ίσως παραιτούμαστε από την προσπάθεια, ενώ ώριμοι πλέον, σαν το μεγάλο άλογο, έχουμε γίνει σοφότεροι και μπορούμε να τοποθετήσουμε όλα όσα συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού (κατά βάθος την ατομική διαδρομή μας μέσα στον χρόνο) στη σωστή τους βάση ώστε να κατακτήσουμε μια φιλοσοφία για τη ζωή. Αν και τα ερωτήματα δεν έχουν τέλος, το βιβλίο πρέπει να έχει. «Παντού μπορείς να νιώσεις σαν στο σπίτι σου, ε;» ρωτάει το αγόρι το άλογο. Το σπίτι σου είναι ο εαυτός σου, σκέφτομαι πως είναι η απάντηση, και βρίσκεται στις αξίες που θα σε συνοδεύουν παντού και πάντα: αγάπη, φιλία, καλοσύνη, εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και στους άλλους. Συγχαρητήρια στην Άννα Παπασταύρου για τον μεστό παιδικό λόγο της μετάφρασης. Συγχαρητήρια για την αισθητική και εκτύπωση της ιστορία με τη μοναδική «χειρόγραφη» γραμματοσειρά Κ. Π. Καβάφη η οποία παραχωρήθηκε ευγενώς από τους σχεδιαστές της και το Ίδρυμα Ωνάση!
Laurent Cardon, Για να ενωθούμε θ’ ανακατευτούμε, Μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, Εκδ. Ίκαρος, 2021.
Βρες το εδώ
Αδελφοί Φαν, Μπαρναμπούς, η μεγάλη απόδραση, Μτφρ. Μάρω Ταυρή, Εκδ. Μεταίχμιο, 2020.
Βρες το εδώ
Charlie Mackesy, Το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο, Μτφρ. Άννα Παπασταύρου, Εκδ. Παπαδόπουλος, 2020.
Βρες το εδώ
Γεωργία Γαλανοπούλου, Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή,Εικ. Κατερίνα Χαδουλού, Εκδ. Πατάκης, 2021.
Βρες το εδώ
Mireya Tabuas, Μπλε και Κόκκινο, Χρώμα- Σχεδιασμός Patricia Van Dalen- Ricardo Bàez, Μτφρ. Θεόφιλος Μπαχτσεβάνης, Εκδ. Νεφέλη, 2020.
Βρες το εδώ
